پاسخ به پرسش‌های شما

مشکل بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات رشدی است که اوج آن در دوره دبستان بروز می‌یابد؛ به این دلیل که این سال‌ها، سال‌هایی است که بچه‌ها باید با مسائل چالشی ـ آموزشی روبه‌رو شوند و چیزهای زیادی یاد بگیرند. هرچند که برخی از کودکان که این اختلال را با شدت بیشتری دارند، از دو، سه ‌سالگی نشانه‌های بیش‌فعالی را دارند؛ البته تمام کودکان در این سن، ناآرامی و نافرمانی طبیعی دارند، طوری‌ که روان‌شناسان به این دو سال، دو سال وحشتناک هم می‌گویند، اما بچه‌های بیش‌فعال، این مشکلات را به میزان بیشتری دارند و حتی 70 تا 80 درصد از این کودکان در مقطع راهنمایی هم با مسائل بیش‌فعالی روبه‌رو هستند، اما درباره این‌که والدین از چه نشانه‌هایی می‌توانند تشخیص بدهند که فرزندشان، اختلال بیش‌فعالی دارد یا نه، باید اذعان کرد که این مساله چیزی نیست که بتوان با یک آزمایش یا چند نشانه درخصوص آن قضاوت کردچون در بیش‌فعالی، عوامل زیادی دخیل هستند؛ عواملی همچون سطح تحمل والدین، محل زندگی و هوش کودک که مورد آخر، تشخیص را حتی برای متخصصان این حوزه هم مشکل می‌کند، چون دوسوم بچه‌های بیش‌فعال، اختلال یادگیری ندارند. همچنین نمی‌توان گفت اگر کودکی جنب و جوش زیاد دارد، بیش‌فعال است؛ چراکه کودکان بیش‌فعال، جنب و جوش نامناسب دارند و در جایی‌که از آنها انتظار آرامش داریم، آرام و قرار ندارند. به همین ترتیب، اگر کودکی در روابط بین‌فردی خود با خانواده یا مدرسه مشکل دارد، می‌توان نشانه‌هایی شبیه اختلال بیش‌فعالی را در کودک دید، اما ممکن است کودک، مشکل عصب‌شناختی نداشته باشد. با همه اینها باید بدانید که تحقیقات نشان داده پدر و مادر بچه‌هایی که بیش‌فعالی دارند، درگیری بیشتری با فرزندان‌شان دارند و رابطه منطقی کمتری می‌توانند با کودکان‌شان برقرار کنند. درخصوص مساله بیش‌فعالی در کودکان، در قدم اول باید تشخیص بیش فعالی توسط یک روانپزشک یا روان‌شناس صورت گیرد.

فرض کنیم که در مورد فرزند شما این تشخیص اتفاق افتاده است. بنابراین قدم بعدی این است که از چه درمان‌هایی برای این مساله استفاده نماییم. درمان بیش‌فعالی به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود: 1ـ درمان دارویی 2ـ درمان غیردارویی به‌صورت آموزش والدین و رفتاردرمانی برای کودک .

درمان دارویی، درمان به وسیله داروهای مختلف است که تاثیرات آن بر روی بیش‌فعالی به اثبات رسیده است. در درمان غیردارویی به والدین آموزش داده می‌شود که چگونه با کودک بیش‌فعال خود رفتار نمایند و والدین یاد می‌گیرند که چه رفتارهایی از طرف آنها باعث تشدید تکانه‌های بیش فعالی در کودک می‌شود. همچنین با کودک جلسات رفتاردرمانی تشکیل داده می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که درمان دارویی بالاترین اثر را در درمان بیش‌فعالی داشته است. بر این اساس است که بسیاری از درمانگران، دارو‌درمانی را با رفتاردرمانی همراه می‌کنند و در نتیجه با توجه به میزان تأثیر و هزینه، اولویت نخست با دارودرمانی است، اما گاهی به‌خاطر حساسیت خانواده‌ها ممکن است درمانگر از روش دوم استفاده کند و آموزش‌های رفتار مناسب در برخورد با این کودکان را در اولویت قرار دهد.

در این زمینه کتاب «کودک نافرمان» که انتشارات رشد آن را منتشر کرده، یکی از کتاب‌هایی است که می‌تواند به‌میزان بسیار زیادی به والدین کمک کند تا تکنیک‌ها و شیوه‌هایی را بیاموزند و بدانند اگر فرزندشان، تکلیف مدرسه را انجام نداد یا مشکلاتی مشابه بچه‌های بیش‌فعال ـ نقص توجه داشت، چگونه باید رفتار کنند.