دوبله آثارکودک ، نیازمند دقت بیشتر

گفتگو با غلامعلی افشاریه ، از گویندگان و مدیران باسابقه دوبلاژ

کد خبر: ۳۹۵۴

پس از مدتها یک اثر داستانی را دوبله کرده اید گفتگو را با توضیحات شما درباره آن آغاز می کنیم.چند سالی است که بیشتر مستند دوبله می کنم و این کار باعث شده تا از دوبله کارهای داستانی دور بمانم . اخیرا26 قسمت باقیمانده سریال "وروجک و استاد نجار" را برای دوبله به من سپرده اند سری اول را10 سال پیش دوبله کرده بودم که جزو برنامه های معروف و پرطرفدار آن زمان بود.به نظر شما دلیل محبوبیت این سریال چیست؛این سریال تلفیقی از انیمیشن و تصاویر زنده است به خاطر وجود آدمکی کارتونی بین انسان ها که گاهی نامریی هم می شود، بسیار جذابیت دارد؛ هر چند که دو شخصیت اصلی بیشتر ندارد و تعداد شخصیت های دیگر هم زیاد نیست.صداها - و بویژه صدای "وروجک " - را بر چه مبنایی برگزیدید؛صداها را با استفاده از تجربه ای که در کار دوبله و شناختی که از گویندگان دارم ، انتخاب کرده ام برای صدای "وروجک " نزدیک به یک ماه فکر کردم صدایی می خواستم که شیرین باشد و عصبانیت ها، پرخاشگری ها و نازکردن های "وروجک " را به خوبی برساند در نهایت به این نتیجه رسیدم که صدای آقای افضلی برای این نقش ، بهترین است . ویژگی های صدا را برای ایشان گفتم و ایشان پس از دیدن سریال ، صدای "وروجک " را ساخت و آن قدر با مهارت این کار را انجام داده که عده ای باور نمی کنند این نقش را آدمی بزرگسال گفته است؛ گمان می کنند گوینده اش بچه است به نظر من این گونه نیست و صدای "وروجک " کمی پیر به نظر می رسد. آیا بهتر نبود از صدایی جوانتر استفاده می کردید؛معمولا برای گفتن چنین نقشی ، یا از بچه ها استفاده می کنند یا از گویندگانی که صدایی کودکانه داشته باشد من اصلا به استفاده از گوینده خردسال فکر نکردم ؛ زیرا توانایی گفتن این نقش را ندارد. ده سال پیش که این سریال را دوبله می کردم ، بین گویندگان بزرگسال ، صداهای خوبی وجود داشت ؛ اما هیچ یک دو ویژگی اصلی - شیرین بودن صدا و توانا بودن صاحب آن - را با هم نداشتند عده ای توانایی گفتن نقش "وروجک " را داشتند، اما صدایشان شیرینی رفتار و گفتار او را نداشت بعضی ها هم صدایشان ویژگی های لازم را داشت ، اما توانایی گفتن این نقش دشوار و پردیالوگ و همراهی با گوینده با سابقه نقش "استاد نجار" را نداشتند؛ زیرا تازه کار بودند.آیا به دیالوگ ها چیزی اضافه کرده اید، یا این که سعی کرده اید به اصل وفادار بمانید؛دیالوگ های این سریال ، نواقصی دارد که سعی کرده ام آنها را برطرف کنم گاهی هم - همانند سایر آثارم - ارتباط جمله هایی را که در ترجمه خیلی دور بوده است ، نزدیک کرده ام از طرفی چون بیشتر بینندگان این سریال ، بچه ها هستند، سعی کرده ام از کلمات و جملاتی استفاده کنم که برای آنها قابل درک باشد"مثل این جمله که "وروجک " در یکی از قسمت ها گفت:به من می گن راننده ، راننده بی دنده این جمله را آقای افضلی پیشنهاد کردند گاهی هنگام دوبله ، جمله ای به ذهن من یا گویندگان می رسد که اگر مناسب باشد، آن را به کار می بریم ؛ بویژه در آثار طنز. اگر بخواهیم دقیقا هر چیزی را که در اصل فیلم گفته شده ، به کار ببریم ، جالب نیست ؛ زیرا هر زبانی ، اصطلاحات مخصوص به خودش را دارد پس به حرف مولانا عمل کرده اید: "چون سر و کارتو با کودک فتاد، پس زبان کودکی باید گشاد"بله ، همین طور است من معتقدم برای دوبله فیلم های بچه ها، باید روی جمله ها و کلمه ها بیشتر فکر کرد و آنها را ساده کرد؛ زیرا زبان بچه ها، زبان ساده و راحتی است البته خود گروه کودک و نوجوان سیما، پیش از دوبله ، ترجمه ها را بازبینی می کند و بعضی از جمله ها و کلمات را تا اندازه ای که از سادگی برخوردار باشند، اصلاح میکند.صحبت درباره آثار کودکان را پایان دهیم و درباره آثار بزرگسالان گفتگو کنیم . اخیرا با برنامه "سینما چهار" همکاری کرده اید و دوبله تصاویر پشت صحنه بعضی از فیلم های خارجی را انجام داده اید به نظر می رسد مشکل این گونه دوبله این است که گاهی تصاویر پشت صحنه همراه با تصویری از خود فیلم نشان داده می شود که قبلا دوبله شده اند و شما مجبورید از همان صداهای خود فیلم استفاده کنید تا ناهماهنگی پیش نیاید؛ اما صاحبان این صداها همیشه در دسترس نیستند؛ یا فوت کرده اند، یا در خارج هستند.اتفاقا تهیه کننده برنامه هم نظرش این بود، تا جایی که ممکن است ، برای دوبله تصاویر پشت صحنه ، از همان گویندگان فیلم استفاده کنیم برای فیلم "جن گیر" چنین کردم و از خانم هاشم پور خواهش کردم و ایشان هم محبت کردند و به جای بازیگر اصلی فیلم - که در آن تصاویر در حال مصاحبه بود - حرف زدند؛ اما گاهی انجام دادن این کار بنا به همان دلایل که شما گفتید، ممکن نیست و مجبور می شویم از صداهای مشابه استفاده کنیم.این روزها سری جدید مستند "چشم انداز" - از کارهای خوب و قدیمی شما - از شبکه چهارم در حال پخش است ؛ چرا زبان گفتاری این سریال ، در بیشتر قسمتها محاوره ای است؛بعضی از قسمتهای این مجموعه به گونه ای بود که زبان کتابی برایش مناسب نبود و می بایست گفتار متن به صورت محاوره ای خوانده می شد. این کار، بیشتر به موضوع فیلم و احساس گوینده و گفتار متن بستگی دارد متن "چشم انداز" مناسب قسمتهای 45 دقیقه ای است و نه قسمتهای 30 دقیقه ای ؛ به همین دلیل باید سریع تر از معمول خوانده شود و هنگامی که گفتار، محاوره ای باشد، این کار راحتتر انجام میگیرد.شما مستندهای بسیاری را دوبله کرده اید؛ نظرتان درباره "چشم انداز" چیست؛برنامه متنوع و خوبی است و در همه زمینه ها به بیننده اطلاعات می دهد؛ مثل یک دایره المعارف است ؛ اما از آن جایی که پیش از سال نودوهشت ساخته شده است ، مناسب کسانی نیست که به رایانه و اینترنت یعنی به اطلاعات کاملا جدید دسترسی دارند.در گفتار متن بسیاری از مستندها و دیالوگ های بسیاری از فیلمها و سریال ها، بعضی از کلمات درست به کار نمی روند؛ برای مثال در گفتار متن "چشم انداز" این جمله وجود داشت :جابه جا نشدن می تواند به دردهایی منجر شود که بسیار ناراحت کننده هستند کلمه می تواند در این جمله یعنی ممکن است در حالی که توانستن در زبان فارسی هیچ گاه به معنی "ممکن بودن" به کار نرفته است.در سریال وروجک هم این جمله وجود داشت : می تونم من هم کمکتون کنم ؛در زبان فارسی ، توانستن به معنی اجازه دادن و اجازه داشتن هم به کار نرفته است لطفا درباره این موارد توضیح دهید مواردی که شما گفتید، اولا مربوط به مترجمان است ؛ ثانیا ما در زبان محاوره ، از این جملات بسیار استفاده می کنیم و چون زبان فیلم ، زبان محاوره است ، نباید زیاد سخت گرفت ؛ ثالثا به نظر من ، زبان فارسی با "نمی توانم " و "فکر نمی کنم " و نظایر آنها آسیب نمی بیند اگر این گونه است و آوردن ساختار یک زبان در زبانی دیگر و وضع کردن معانی نادرست برای کلمات به زبان آسیب نمی رساند، پس چه چیز به زبان صدمه می زند؛این که جمله ، رسا و مفهوم نباشد؛ این که شنونده چیزی را از دهان شخصیت فیلم یا بروی گفتار آثار مستند بشنود، اما برایش گنگ باشد و منظور گوینده را نفهمد. زبان محاوره - که همان زبان فیلم هم هست - غلطهای مصطلح بسیار دارد؛ مهم این است که آنچه ما می گوییم ، برای شنونده قابل فهم باشد آنچه که نباید به کار برد، غلطهای فاحش و غیرقابل قبول است.اخیرا در سریال "بازرس " گویندگی کرده اید همانند مدیریت دوبلاژ، در زمینه گویندگی هم مدتی بود که در آثار داستانی حضور نداشتید من دوبله را با گویندگی در آثار داستانی شروع کردم پس از انقلاب به مستندها علاقه مندتر شدم و در سالهای اخیر که پخش مستندها از تلویزیون افزایش یافته است ، بیشتر به دوبله این نوع آثار پرداخته ام که باعث شده زیاد گویندگی نکنم . نقش هایمن را قبلا کارآگاه کاستر و سری اول بازرس که هر دو را آقای پرویز بهرام دوبله کرده بودند، به عهده داشتم برای سری جدید "بازرس " هم گویا آقای شایگان تشخیص دادند که بهتر است از همان گویندگان سابق استفاده کنند من گویندگی در این سری را با کمال میل پذیرفتم ؛ زیرا هم تنوعی در کار بود و هم تجدید خاطره ای.