تمرین مهارت تفکر برای کودکان در رادیو فرهنگ

اینجا بچه‌ها همه کاره‌اند

داخل استودیو کودکانی تقریبا 9 تا 11 ساله با شوق و شوری وصف‌نشدنی در حال صحبت هستند. به دور و بر نگاهی می‌کنم تا نشانی از گوینده برنامه ببینم اما خبری نیست. رکسانا حمیدی (سردبیر و تهیه‌کننده) برایم می‌گوید: این برنامه مجری ندارد، بلکه آنها خود سازنده آن هستند، با آیتم‌ها و ایده‌هایی که ما به آنها می‌دهیم .
کد خبر: ۱۱۶۹۰۲۵
اینجا بچه‌ها همه کاره‌اند

آنها درباره داستانی که شنیدهاند، حرف میزنند، به پرینت عکسهایی از تابلوهای نقاشی نگاه میکنند و آن را تفسیر میکنند، احساسشان را نسبت به موسیقی بیان میکنند، با اصوات داستان درست میکنند. فرهنگ لغات را ورق میزنند تا معنای کلمه پیشنهادی سردبیر را شناسایی کنند و خلاصه همه این کارها در کنار هدایت «عوامل برنامه» و تکرار «آنها» شدنی است. تقریبا به مدت دو سال است که «فکرانه» جمعهها ساعت 15:15 از آنتن رادیوفرهنگ پخش میشود.

در فرصتی که پیش میآید، رکسانا حمیدی با اشاره به ساختار برنامه، میگوید: در هر برنامه سه یا چهار نوجوان دعوت میشوند و قسمتهای مختلف آن را اجرا میکنند در حقیقت «فکرانه» اولین برنامهای است که کودکان خود اجرای برنامه را برعهده دارند.

او اشاره میکند ما در این برنامه از بچهها دعوت میکنیم تا به بخش مهمی از وجودشان توجه کنند. او مثال میزند که آنها در این برنامه با شنیدن آثار موسیقیدانهای بزرگ جهان اعم از کلاسیک تا فولکلور و ایرانی و غیرایرانی با موسیقی از جنس دیگری آشنا خواهند شد و آنها درباره احساس خود با کمک رنگها میتوانند حس کودکانه و تخیلی خود را بهکارگیرند و نظر دهند یا آشنایی با شیوه استفاده از فرهنگ لغات و چیدمان کلمات در آن امر مهمی است که گهگاه به عنوان آیتم در برنامه به کار گرفته میشود یا شنیدن قصه و تحلیل موضوعش، بحث آزاد در مورد موضوعاتی مثل محیط زیست، تغذیه، خیابانها و امثال آن به کودکان به طور ضمنی آموزش میدهد که شنیدن و دیدن را باید جدی بگیرند. او اضافه میکند به همین خاطر ما از هنرمندان دعوت کردیم تا گهگاه برای اجرای برنامه با بچهها همراه شوند، مثلا نادر مشایخی آهنگساز و رهبر ارکستر از تجربه شنیداری با بچهها سخن گفته است یا محمد ضربحالحسینی عکاس درباره شیوه نگاه در عکاسی و شیوه نگاه با بچهها سخن گفته یا سعید مجیدی از فن بیان و مهارت زبانی و بیانی به ذکر نکاتی پرداخته و یا کیوان خلیلنژاد دانشجوی دکترای پژوهش هنر از دایره رنگها و آثار نقاشان حرف زده و تمام این امور با اجرای تکنیک مقدر شده است یعنی زیر پوشش بازی و اجرای کاری بچهها با زمینههای مختلفی آشنا شدهاند که جا دارد از تمامی این هنرمندان صمیمانه سپاسگزاری کنم. حمیدی همچنان میگوید: طی دوسال گذشته ما موفق شدیم به تجربیات خوبی دست پیدا کنیم و با بهکارگیری شیوه دیگری در این تجربیات کودکان را به صورت بداهه با هنر و مباحث فرهنگی مواجه سازیم تا درباره آنها فکر کنند و نظر بدهند.

تهیهکننده برنامه فکرانه ادامه داد: تاکنون اغلب برنامههای کودکان یا برای خواب کردن آنها بوده یا با هدف سرگرمی ساخته میشود اما ما سعی کردیم ذهن هوشیار و بیدار کودکان را نشان دهیم و نظر آنها را در مواجهه با مسائلی مثل آپارتماننشینی یا کتابخوانی یا هنرهای جهانی با شکلی در خور آشنایی محدود کودکان جویا شویم. اگرچه این برنامه با سختیهای بسیاری برای تولید مواجه است اما ضرورت پرداختن به این موضوع و نبود برنامههای مشابه آن، تعهد ما را برای ادامه راه بیشتر میکند.او ادامه میدهد: پیش از ساختن برنامه مدتها درگیر موضوع آن بودم با متخصصانی در اینباره سخن گفتم مثلا از مشاوره دکتر محمد ضیمران استاد فلسفه درباره کارهای مشابه در آمریکا برای کودکان بهره بردم، در پژوهشگاه مطالعات و علوم انسانی با دکتر سعید ناجی مدیر گروه فبک - فلسفه برای کودک دیدار کردم و ایشان خانم زمانی را به من معرفی کرد و ایشان هم در بخش داستان و هدایت بچهها در تحلیل و تفسیر ماجرای آن ایفای نقش میکنند.

وقتی از او میپرسم چه شد که این آیتمها را طراحی کردید؟ برایم میگوید: چنان که اشاره کردم با مشاوره و نیز مطالعه در مورد کارهای شدنی برای کودکان با هدف تقویت اندیشهورزی آنها و با توجه به اینکه قرار است این برنامه در رسانهای مثل رادیو تهیه شود، مدتی را در مورد ساخت آیتمها به آزمون و خطا پرداختم و در نهایت آیتمهایی طراحی و خلق شد که هیچ شباهتی با آنچه دیده و شنیده بودم، نداشت .

تمرین مهارت تحلیل و تفکر

نسیبه زمانی که چند سالی است در پروژه فلسفه برای کودکان فعالیت میکند با کتاب داستان «رز به دیدن آقای وینتر گارتن میرود» نوشته باب گراهام وارد استودیو میشود. بچهها نمیدانند قرار است چه کاری در این بخش انجام شود. به آنها گفته میشود که داستانی میشنوند و قرار است درباره آن داستان حرف بزنند، هیجان را در چهره بچهها میبینم. زمانی اینطور داستان را روایت میکند: «همه بچهها از آقای وینتر گارتن بدجنس میترسند...» وقتی داستان تمام میشود، او سوالهایی را از بچههای حاضر در استودیو میپرسد و آنها با بیان مثالهایی درخصوص موضوع داستان صحبت میکنند.

زمانی برایم میگوید: با این روش قصد دارم مهارتهای تفکر را به کمک داستان با بچهها تمرین کنم. معمولا داستانی که شامل ایده و نکتههای خاصی است را انتخاب و با توجه به تفکر «انتقادی» و «مراقبتی» سعی میکنم سوالهایی را مطرح کنم تا بچهها در مورد آن صحبت کنند.

برنامهای متفاوت

دکتر عباس رجب سلمانی، مدیر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ با بیان اینکه تقریبا شش ماه کار پیش تولیدفکرانه انجام شده میگوید: قصد داشتیم برنامهای متفاوتتر ازسایر برنامههای رادیویی که برای کودکان تهیه میشده، تولید کنیم. ما مخاطب کودک را فرهیختهتر از آن چیزی که برایش در این حوزه برنامهسازی میکنند،در نظر گرفتهایم. هدفمان این نبوده که برای کودک ترانهای ساخته شود یا همگی با هم دست بزنند چون معتقدیم کودک امروزی قدرت تفکر بیشتری دارد. برای همین فکرانه را طوری طراحی کردیم که نه تنها تفکر انتقادی را در کودک تقویت کرده و خلاقیت را افزایش دهد بلکه محلی برای بیان نظرش به صورت مستقیم باشد. رجب سلمانی ادامه میدهد: در استودیو برای همه کودکان یک میکروفن در نظر گرفته شده است. ما برای آنها شخصیت قائل میشویم تا اورا در جایگاهی قرار بدهیم که بتواند حرفش را بزند.

او یکی از دغدغهها ی خود را این دانست که اگر فکرانه از حمایت مالی و وجود اسپانسر برخوردار بود میتوانست با حضور کودکان بیشتری تهیه شود.

زهره زمانی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها