از باد جن تا باداراک در قاب جادویی

شبکه مستند در یک اقدام جالب همه این مستندها را در قالب یک مجموعه با نام «گنجینه» گردآوری کرده و در سه فصل آنها را برای مخاطبان به تصویر می‌کشد تا هم یادآور مستندهای خوب کلاسیک باشند و هم این‌که پخش چنین آثاری برای مستندسازانی که بیننده این مجموعه هستند، ساختار آموزشی و پژوهشی داشته باشد.

شاید این تصور وجود دارد که مخاطبان این برنامه خاص هستند، اما به دلیل تنوع موضوع در انتخاب مستندها، مخاطبان عام هم از تماشای این برنامه استقبال کرده‌اند و با علاقه پیگیر این برنامه هستند.

روایت مستند از خالق سریال «روزی روزگاری»

مسلماً وقتی صحبت از مستندهای آرشیوی می‌شود باید سازندگان چنین برنامه‌هایی سراغ بهترین‌ها بروند تا برای مخاطب جذابیت لازم را داشته باشد.

مجموعه گنجینه در بیست و یکمین قسمت مستند باداراک را از خالق سریال خاطره‌انگیز
روزی روزگاری پخش کرد. امرا... احمدجو این مستند را سال 1363 ساخت و می‌توان گفت جزو نخستین مستندهایی بود که بعد از انقلاب ساخته شد. این مستند گزارشی از مراسمی به همین نام در قره کلیسا بود که روانه آنتن شد.

علف آمریکایی در شبکه مستند

در قالب این مجموعه، فیلم «زندگی در ارتفاعات» عزیزا... حمیدنژاد هم پخش شده است. حنیف شهپرراد که تهیه‌کنندگی این مجموعه را به‌عهده دارد درباره انتخاب مستندهایی که در این مجموعه پخش می‌شود، تاکید کرد که سعی می‌کنند مستندها را متنوع انتخاب کنند. یعنی مستندهایی از گونه‌های مختلف را که در داخل ایران ساخته شده پخش می‌کنند. حتی مستندی را پخش کرده‌اند که سازنده‌اش یک آمریکایی بود؛ مستند «علف» با کیفیت اچ‌دی پخش شد و خیلی هم مورد استقبال قرار گرفت. این تهیه‌کننده با بیان هدف شان تصریح کرد که از گونه‌های مختلف مستند اجتماعی و حتی تجربی هم در بین کارها قرار داده‌اند به‌عنوان مثل «پ مثل پلیکان» پرویز کیمیاوی یک مستند داستانی است که مدتی قبل پخش شد.

در همین راستا فقط سراغ مستندسازان نرفته‌اند؛ بلکه مستند کارگردان‌هایی که آثار داستانی داشته‌اند را هم پیدا کرده اند و پخش هم شده است. مثل کارهای ناصر تقوایی، خسرو سینایی و افرادی دیگر.

مستندهایی درباره اقلیم‌های مختلف

تهیه‌کننده مجموعه مستند گاهی آثاری را انتخاب می‌کند که برای مخاطبان جدید باشد و تاکنون نمایش داده نشده است. مثل جست‌و‌جو ساخته امیر نادری یا فاجعه کربلا به کارگردانی زکریا هاشمی. شهپرراد تاکید کرد که رویکرد سری سوم این مستند پژوهشی است و مورد اقبال مستندشناسان و مخاطبان خاص و حتی مخاطبان عام قرار گرفته است. همچنین در این مجموعه گاهی بعضی از مستندهایی که درباره اقلیم‌های مختلف است، پخش می‌شود. به گفته تهیه کننده استقبال از این مستندها خوب بوده و بازخوردهای خوبی هم تا الان دریافت شده است.

شهپرراد برای انتخاب مستندها محدودیتی ندارد و بیشتر سعی می‌کند مستندها تنوع موضوعی داشته باشند. همچنین بعد از ۲۴ ساعت از پخش‌شان در سایت شبکه مستند بارگذاری می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند در آنجا ببینند. ضمن این‌که به بهانه پخش هر مستند نگاه دوباره به هنرمند فیلمساز، زندگی و نوع فیلمسازی‌اش می‌شود. از دیگر آثاری که این مجموعه پخش کرده، مستند باد جن از آثار ناصر تقوایی است. این فیلم مستند با گویندگی احمد شاملو از نخستین تولیدات تلویزیون ایران در سینمای مستند است و به بازنمایی مراسم «زار» در جنوب ایران می‌پردازد. ناصر تقوایی سال‌۱۳۴۸ این مستند سیاه و سفید را در سفری به بندر لنگه ساخت.

صدای پیر دوبلاژ در گنجینه

غلامعلی افشاریه گفتار متن مجموعه مستند گنجینه را می‌خواند. او از ابتدای شروع فعالیت اش در دنیای دوبله بیشتر در حوزه فیلم سینمایی، سریال و انیمیشن فعال بوده، اما از 10 سال قبل که نریشن کارهای مستند را انجام داده، بیشتر علاقه‌مند به این‌گونه از برنامه‌سازی شده و به همین دلیل تمرکزش را در این حوزه گذاشته است. وی درباره مجموعه گنجینه تاکید کرد که در این مجموعه مستندهای تاریخی و قدیمی پخش می‌شود که برخی از این آثار را در دوران جوانی ام دیده و بعضی دیگر را نه. به همین دلیل خواندن نریتور این مجموعه برایش خیلی جذابیت دارد، زیرا هم مستندهای کلاسیک و قدیمی را می‌بیند و ضمن این‌که برایش تداعی‌کننده خاطرات قدیمی است به دانش او هم اضافه می‌شود. او در ادامه توضیح داد که البته از سال‌ها قبل که دوبله مستند را شروع کرده به این ژانر خیلی علاقه‌مند شده و بیشتر در دوبله مستند فعالیت می‌کند، زیرا در قالب دوبله چنین آثاری اطلاعات متعددی در حوزه‌های مختلف هم کسب می‌کند که برایش خالی از لطف نیست.

فاطمه عودباشی