هدیه «نقد» به صدا و سیما

هفتم خرداد مصادف با دوازدهم رمضان یکی از آن شب‌ها بود که دانشجویان نقدها و انتقاداتی را در جیب گذاشته بودند تا در فرصتی که در حضور رهبر انقلاب قرار است سخن بگویند آنها را بیان کنند تا نشان دهند نسبت به مسائل پیرامونی خود بی توجه نبوده و به عبارتی «سیب زمینی» نیستند!

انتقادهای بسیاری از جیب دانشجویان خارج شد که محور یکی از آنها انتقاد به نحو عملکرد صداوسیما بود. عباراتی نظیر نبود «عدالت رسانه ای»، مطرح نشدن انتقادات مردم به مشکلات و... فصل مشترک نقدهایی بود که از سوی دانشجویان روانه صداوسیما شد. نقدهایی که اگر بی‌طرفانه بخواهیم به موضوع نگاه کنیم هم درست است و هم نادرست، درست از این جهت که می‌توان بیش از آنچه هست به این موضوعات توجه کرد با زبان رسانه به آنها پرداخت و نادرست از این حیث که رسانه به عنوان اصلی‌ترین رکن تشکیل‌دهنده افکار عمومی باید در بیان مطالب توازن را برقرار کند. به این معنا که اگر یک‌طرفه تنها به بیان مشکلات و دست اندازهای موجود در اداره کشور بپردازد فضای ناامیدی در میان مردم ایجاد می‌شود و ادامه حرکت را دشوار می‌کند.

اما همواره در انتقاد کردن یک سوی آن بیان مشکلات است و اغلب تنها در نقد کردن همین یک‌سو را می‌بینند ولی سوی دیگر قصه انتقاد کردن، بیان راهکار و پیشنهاد برای خروج از وضع موجود است که به نظر می‌رسد دانشجویان می‌توانند در این مسیر نیز کمک ویژه‌ای به رسانه ملی کنند که اتفاقا این از مطالبات همیشگی رهبری بوده که اگر نقد می‌کنیم باید نقد سازنده داشته باشیم، به این معنا که برای بهبود شرایط پیشنهادهایی نیز در جیب‌مان بگذاریم.

شکایت‌های دوطرفه

«فرض کنید در فلان روزنامه ـ حالا در فضای مجازی که الی‌ماشاءا... ـ [انتقاد می‌شود]؛ حتی در همین برنامه‌های صداوسیما ـ که شماها اعتراض دارید که چرا انتقاد نمی‌کنند ـ مسئولان دولتی بعکس، به بنده شکایت می‌کنند که این [اخبار] ۲۰:۳۰ چنین گفته، فلان‌کس چنین گفته؛ واقعا مرتب به من دارند شکایت می‌کنند، یعنی مکرر به من شکایت [می‌کنند]؛ حالا شماها از این طرف شکایت می‌کنید که چرا نمی‌گوید و آنها از آن طرف شکایت می‌کنند! یک کلمه از همین حرف‌هایی که در ۲۰:۳۰ و در برنامه‌های انتقادی صداوسیما و در مناظرات و در [سایر] حرف‌ها زده می‌شود، اگر روی کاغذی نوشته بود، مگر ممکن بود آدم دستش بگیرد؟ [اگر] پیدا می‌کردند، پدرش را درمی‌آوردند.» این سخنان رهبری در واکنش به نقدهای دانشجویان به صدا و سیما بود.

20:30 با موبایل خاموش

20:30 یکی از برنامه‌هایی است که تلاش کرده حرف مردم را بزند؛ بخشی که به هر حال منفور عده‌ای از صاحبان صندلی‌ها است! رهبری در دیدار با دانشجویان به این بخش و فشارهای وارده اشاره کردند. اما جالب است بدانید همین بخش هم چندان محبوب مسئولان نیست. ضرغامی که برنامه خبری «20:30» در زمان ریاست او راه‌اندازی شده در مورد این برنامه گفته: «انتقاداتی که از طرف دولت در آن دوره به ما می‌شد، به صورتی بود که می‌گفتم «۳۰: ۲۰ که پخش می‌شود، موبایل من نیم‌ساعت خاموش است. از یک طریق دیگر تماس بگیرید». چون می‌دانستم حمله‌ها آغاز می‌شود. این را بچه‌های سازمان می‌دانند. من درک کرده بودم که کمی حواشی شیرین برای جامعه خوب است، گرچه هر روز اگر در حاشیه برود تکلیف کشور مشخص نیست.»

سلبریتی‌سازی غیرانقلابی

دانشجویان در این دیدار به مدت ۲ ساعت دیدگاه‌ها و نظرات خود را بیان کردند که «انتقاد از نبود عدالت رسانه‌ای و ضریب ندادن به مشکلات و مطالبات مردم بویژه مستضعفان در صداوسیما» محور نقدهای آنها به صداوسیما بود.

دبیرکل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان می‌گوید: «صداوسیما به جای این‌که ملی رفتار کرده و از ظرفیت تمام استان‌ها بهره گیرد به‌صورت فاحش به تریبون افراد و هنرمندان و تهیه کنندگان ثابتی بدل شده» و «اگر تلویزیون برنامه‌هایی بسازد که نیازهای مردم را بازگو کند، مخاطب خواهد داشت. چه بسا که برنامه‌های پرمخاطب مثل خندوانه و دورهمی از این قبیل بوده است.»

دبیر تشکیلات دفتر تحکیم وحدت گفت: «اگر صداوسیما به فهم درستی از روش‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای برسد گام بزرگی پیش برداشته‌ایم.»

دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی صداوسیما را به «روابط عمومی دولت» تشبیه می‌کند که کارکرد آن «سلبریتی‌سازی» است. او بر این باور است که «رویکرد حاکم بر صداوسیما انقلابی نیست حتی اگر شما هم برخی انقلابی‌ها را معرفی کنید.»

نوبت جوان‌ها

«صداوسیما را رهبری مدیریت نمی‌کند؛ البته شما بدانید که من در مواجهه با صداوسیما همیشه موضع انتقادی دارم؛ هم در مدیریت فعلی، هم در مدیریت‌های قبلی دائما من انتقاد دارم به چیزهای مختلف؛ ازجمله همین چیزهایی که شماها در بیانات‌تان گفتید و در ذهن بنده هم هست و انتقاد هم می‌کنم. مدیران هم نه‌این‌که بخواهند با ما لج کنند؛ نه، می‌خواهند اقدام کنند منتها خب اقدامش آسان نیست، اقدام مشکل است. کار اساسی‌ که باید انجام بگیرد ـ که حالا در خلال فرمایشات بعضی از دوستان هم بود ـ این است که باید عناصر جوان و مؤمن و پُرانگیزه و انقلابی در بدنه این دستگاه‌ها تزریق بشوند که ان‌شاءا... این کارها را بنا دارند بکنند، بنده هم تأکید کردم؛ هم به صداوسیما تأکید کردم، هم به بخشی از مراکز دیگر.» جوان‌گرایی را یکی از کلیدهای اصلی حل مشکلات می‌توان برشمرد که در سال‌های اخیر اقدامات قابل توجه و درخور ذکری در این زمینه در عرصه مدیریت رسانه ملی صورت گرفته است. اگر از مدیران جوان بخش‌های مختلف تولید و مدیریت‌های گروه‌های تلویزیونی گذر کنیم، انتصاب مدیران جوان در سطح مدیریت شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی از جمله اقدامات رسانه ملی برای بهره بردن از نیروهای جوان بوده است، علی فروغی (مدیرشبکه شبکه سه)، سلیم غفوری (مدیرشبکه مستند)، مسعود معینی‌پرور (مدیرشبکه چهار)، سیدجواد رمضان‌نژاد (مدیرشبکه افق)، محمد سرشار (مدیر پویا)، حمید قاسمی(مدیر رادیو ورزش)، علی سیفی (مدیر رادیو جوان)، حمیدرضا صحراگرد (مدیر رادیو تهران) و حمیدرضا مقدس (مدیر رادیو پیام و آوا) نیز برخی چهره‌هایی هستند که در این سال‌ها در بدنه مدیران رسانه ملی وارد شدند که جوان بوده‌اند.

هزینه نقدها

سیدعزت‌ا... ضرغامی در ارتباط با مواضع صداوسیما در خاطره‌ای این‌طور می‌گوید: «من در هر جلسه حزب‌اللهی و مردمی هم که می‌رفتم، به‌شدت به ما انتقاد می‌شد. همان زمان که مسئول بودم و تنها می‌رفتم نماز جمعه و با محافظ هم نمی‌رفتم، از پشت برخی از این جوان‌ها یقه من را می‌گرفتند و می‌کشیدند و انتقاد می‌کردند که چرا فلان فرد مثلا آمده در صداوسیما؟ چرا تریبون داده‌اید به فلان فرد و خون شهدا مثلا پایمال شده است؟ صداوسیما در زمان من و بعد از من تریبون گسترده‌ای برای حامیان مذاکرات فراهم کرد تا بچه‌های کوچک هم تخت‌روانچی و عراقچی را بشناسند.» این سخن را با مرور برنامه‌های انتقادی تلویزیونی می‌توان تائید کرد. «صرفا جهت اطلاع»، «تهران بیست»، «نگاه یک»، «ثریا»، «پایش»،«حالا خورشید»، «هفت» و ... تنها برخی برنامه‌هایی است که در آنها مواضع انتقادی نسبت به موضوعات مختلف ابراز شده که با فشار و تهدید یا تعدیل شده یا تعطیل شده‌اند. این نشان می‌دهد که همواره جریان‌های مختلف خواستار برجسته شدن سلیقه خود در رسانه ملی هستند و همین سبب شده نظراتی ابراز شود که اغراق شده و غیرمنصفانه است. گاهی در نقدهایی که از سوی رسانه ملی حتی در یک مجموعه تلویزیونی مطرح می‌شود دیده شده که گروه‌ها و دسته‌های مختلف تاب شنیدن آنها را ندارند و نسبت به یک شوخی در یک سریال واکنش‌هایی نشان می‌دهند.

حسام آبنوس