ترکیه در چهارراه تحولات

به گزارش جام جم آنلاین ، حسن میربهاء در ادامه یادداشت خود می نویسد: آنکارا که تا پیش از این، عربستان و قطر را شرکای راهبردی خود در قبال تحولات سوریه می شناخت و روسیه را بعنوان حامی دولت اسد، قاتل ملت سوریه معرفی می کرد و به خاک عراق بدون مجوز دولت مرکزی، نیروی نظامی فرستاد، حالا واشنگتن را به تعطیلی پایگاه هوایی اینجرلیک در جنوب شرق این کشور تهدید می کند و روابط خود را با روسیه در مبارزه با تروریسم تحکیم می بخشد.

اردوغان رییس جمهوری ترکیه- ستون اصلی حامی سیاست تغییر نظام در سوریه- اکنون پس از شش سال می گوید ادعای آمریکادر مبارزه با گروههای تروریستی در سوریه صحت ندارد و سلاحهای ارسالی آنان برای مبارزه با داعش، در اختیاردیگر تروریستها قرار می گیرد.

این تغییر درسیاست منطقه ای ترکیه پس از برکناری احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق و معمار سیاست خارجی این کشور کلید خورد و بینالی یلدریم نخست وزیر جدید شعار«شمار دشمنان را کم و تعداد دوستان را افزایش خواهیم داد» مطرح کرد.

این اولین بار نیست که ترکیه سیاست خارجی خود را یک شبه عوض می کند و صفوف دوست و دشمن را تغییر می دهد، در دوران پیش از اشغال عراق نیز ترکیه به چنین اقدامی دست زده بود و کمیته مشترک چهارجانبه ایران، ترکیه، سوریه و عراق را که با هدف همکاری در تحولات منطقه ای تشکیل شده بود، متلاشی کرد.

سیاست های ترکیه در مورد سوریه، لیبی، مصر، عراق و روسیه هم همین طور بود، درحالی که رجب طیب اردوغان به بشار اسد «برادرم» خطاب می کرد پس از حوادث به اصطلاح بهار عربی، یک باره با کشورهای یاد شده از در خصومت درآمد، خواهان برکناری بشار اسد شد، با ناتو علیه لیبی وارد جنگ شد، در مصر از اخوان المسلمین حمایت و در اقدامی هوایی جنگنده روسیه را بر فراز سوریه سرنگون کرد.

سیاست های پیچ درپیچ آنکارا در پیش و پس از کودتای تابستان اخیر، شرایط ناهمگونی پیش روی این کشور قرار داد. از یک سو مناسباتش با آمریکا و اروپا دچار تنش شد و با عربستان فاصله گرفت و از سویی دیگر مناسبات خود را با رژیم صهیونیستی ترمیم کرد و روابطش با روسیه را پس از بحران ساقط کردن جنگنده این کشور تحکیم بخشید.

به هرحال شرایط پس از کودتا ایجاب می کرد ترکیه موضع دقیق خود را در قبال پیمان (ناتو)، آمریکا و اتحادیه اروپا و چگونگی مناسبات خود با کشورهای منطقه، مشخص و مهمتر از همه در جهت رفع بی اعتمادی های گذشته و اعتمادسازی گام بردارد.
ترکیه حالا دریافته است که با آمریکا درباره موضوع کُردهای منطقه، «پ.ک.ک»، تحولات سوریه و فعالیت های تروریستی داعش منافع مشترکی ندارد و از انتقادها و دخالتهای فزاینده اتحادیه اروپا هم در مورد نبود آزادی بیان و حقوق بشر خسته شده است، ضمن آنکه برخی از مقامهای آلمان و فرانسه گفته اند با شرایط فعلی ترکیه، این کشور پیش از سال 3000 نمی تواند عضو اتحادیه اروپا شود. تحولات پیرامونی و آنچه در اطراف ترکیه می گذرد، اوضاع داخلی را نیز بشدت تحت تاثیر قرار داده است.

ترکیه درحالی که با عملیات برونمرزی و پشتیبانی از مخالفان دولت اسد، بدنبال ایجاد منطقه امن در خاک کشور همسایه است، با عملیات انتقام جویانه تروریستی مواجه شده و ویروس شکاف ها و تقسیم بندی های قومی و فرقه ای را به داخل خاک خود کشانده است.

سی عملیات تروریستی فقط در سال2016 میلادی نه تنها امنیت این کشور که اقتصاد ترکیه را هدف گرفته است؛ اقتصادی که بزرگترین دست آورد حزب حاکم عدالت و توسعه در 13سال گذشته بشمار می آید. رشد اقتصادی ترکیه اکنون از نزدیک 9 درصد سال 2010 میلادی به کمتر از 3 درصد در شرایط فعلی کاهش یافته و لیر ترک نیز بعنوان واحد پول ملی، نزدیک به نیمی از ارزش خود را از دست داده است.

درشرایط امنیتی و حالت فوق العاده ترکیه، موضوع گذر به نظام ریاستی با اصلاح موادی از قانون اساسی فعلی ترکیه، موجب تنش جدی و کم سابقه در مجلس ملی این کشور شده و بر تشدید فضای دو قطبی جامعه افزوده است.

اتخاذ سیاست مشت آهنین در برابر مخالفانی که دولت ترکیه آنان را عوامل کودتای نافرجام می داند و دستگیری و اخراج بیش از یکصد هزار کارمند دستگاههای دولتی و نظامی نیز نتوانسته است، آرامش را به کشتی طوفان زده باز گرداند.

ترکیه به سرعت در حال از دست دادن مهمترین ستون ثبات خود یعنی رفاه اقتصادی و تمامیت ارضی است و بهمین خاطر برای تثبیت جایگاهی جدید در مرحله ای نوین از سیاست گذاریها، تلاش می کند، موقعیتی که تحولات آتی منطقه و جهان آن را رقم خواهد زد. ترکیه با نیم نگاهی به دولت جدید آمریکا و قطب بندی های جدید جهانی درصدد تنظیم مناسبات سیاسی خود با کشورهای منطقه است و اینکه تا چه اندازه در سیاستهای راهبردی یا تاکتیکی موفق شود، آینده نزدیک مشخص می کند.

حسن میربهاء – کارشناس مسایل ترکیه