آغاز یک رسانه ولرم!

امکانات رسانه‌ای به ایجاد کارکردهای جدید در رسانه‌ها نیز دامن می‌زند و به تولد مدل‌های جدیدی از رسانه‌های گروهی می‌انجامد؛ به طوری که دیگر آن نگاه کلیشه‌ای را که اختراع و ظهور یک رسانه جدید به فراموشی رسانه‌های پیش می‌انجامد یا آنها را در برابر انقراض و فراموشی قرار می‌دهد، باطل می‌کند. رسانه‌ها با بهره‌گیری از کارکردهای تخصصی و تعامل درون‌گروهی به بازسازی و ترمیم خود می‌پردازند و خود را با نیازهای جدید مخاطبان تطبیق می‌دهند. رسانه‌ها به واسطه این تعامل به کارکردهای رسانه‌های دیگر نیز مجهز شده و به یک کیفیت چندرسانه‌ای یا مولتی‌مدیا تبدیل می‌شوند، البته این ماجرا بیشتر در حوزه رسانه‌های تصویری رخ داده و رادیو به دلیل ماهیت غیربصری خود کمتر در برابر این تحولات قرار داشته است، اما اینک با شکل جدیدی از رادیو مواجه‌ایم که تصویر را نیز به خدمت خود گرفته و به موجب دیدگاه «مک لوهان» یک رسانه گرم با رسانه سرد ترکیب شده است. حالا شاید بتوان رادیو تصویری ایران را یک رسانه ولرم دانست که امکان تازه‌ای برای جذب مخاطب و حتی جذب مخاطبان جدید فراهم می‌کند. بی‌تردید ماندگاری رسانه نیز در انطباق دادن خود با این نیازهای جدید و در واقع تولد مخاطبان جدید است. این از هوشمندی صاحبان این شبکه رادیویی است که با شناخت جامعه رسانه‌ای مدرن و مخاطبان آن، رادیویی راه‌اندازی کرده‌اند که هم از صدا بهره‌مند است و هم از تصویر کمک می‌گیرد.

تصویری شدن رادیو اما منتقدان خاص خود را هم دارد که معتقدند، نوستالژی بودن رادیو به دلیل تصویری نبودن آن است و تصویر، خاصیت حسی ـ عاطفی رادیو را کاهش می‌دهد. طبق نظریه مک لوهان درباره رادیو، این رسانه گرم شرایطی فراهم می‌کند تا قوه تخیل و خیال‌پردازی مخاطب پرورش یافته و فعال شود، اما تصویری کردن آن به این ویژگی لطمه زده و چه‌بسا جذابیت و نیز ابهت آن را از بین می‌برد. این افراد همچنین معتقدند، تجربه تاریخی ارتباطات اجتماعی نشان داده است که هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جایگزین رسانه دیگر شود و هر کدام از رسانه‌ها به واسطه کارکردهای خاص خود جایگاه خود را حفظ می‌کنند و این تداخل رسانه‌ای هویت رسانه‌ای آنها را مخدوش می‌کند، اما واقعیت این است که این ترکیب و امتزاج رسانه‌ای به معنای استحاله یک رسانه در ماهیت و ذات رسانه دیگر نیست و قرار نیست که رادیو تصویری، هویت بصری داشته باشد؛ بلکه در اینجا نیز ذات رسانه و ماهیت آن صدا و کلام است که تصویر و نه فیلم به کمک آن می‌آید تا از طریق این امتزاج بتوان مزاج مخاطب را تغییر داد یا در فضایی تازه آزمود.

سیدرضا صائمی

جام‌جم