هیس! آقای هاردی وارد می شود

جواد پزشکیان، متولد سال 1319 است. او فعالیت حرفه‌ای‌اش در دوبله را از سال 1342 و مدیریت دوبلاژ را از سال 1368 آغاز کرد. پزشکیان دوبلور انواع تیپ‌های کارتونی و فیلم‌های سینمایی است؛ اما بیشتر مردم او را با صدای هاردی در مجموعه «لورل و هاردی» می‌شناسند. پزشکیان در کارتون‌های مختلف همچون رابین هود (مار ‌/‌ آقای هیس)، کتاب جنگل (مار)، بل و سباستین (پدربزرگ)، مگ مگ (مار)، چاق و لاغر(لاغر) و پسرشجاع (خرس قهوه‌ای) صحبت کرده است. پزشکیان در سریال و فیلم‌هایی از جمله گل پامچال (کیومرث ملک‌مطیعی با لهجه شمالی)، آذرستان (رضا کرم رضایی)، بزرگ مرد کوچک (داستین هافمن در سن پیری) و روزی روزگاری (پرویز شاهین‌خو) صحبت کرده است. او 50 سال است دوبله را با علاقه پیگیری می‌کند. برای خواندن گفت‌وگوی او با ما همراه شوید. 

شما در کنار دوبله، در تئاتر و آثار تلویزیونی هم به شکل محدود بازی کرده‌اید، چرا بازیگری را ادامه ندادید و به جای این‌که درگیر وسوسه شهرت بازیگری شوید، حرفه دوبله را انتخاب کردید؟

دنیای دوبله همیشه برایم جذابیت زیادی داشته است؛ جذابیتی که نمی‌توانم آن را توصیف کنم. ممکن است مقوله تصویر برای بعضی‌ها جالب باشد، اما من چنین حسی نداشتم. حتی 18 ماه در کنار شادروان نوذری در رادیو برنامه اجرا کردم، ولی بعد از مدتی رادیو را رها کردم، چون دوبله مرا به لحاظ روحی راضی می‌کرد و بهتر می‌توانستم هنرم را نشان دهم. شما در نظر داشته باشید ما بیش از ده‌ها نوع جراحی داریم، ولی هر پزشکی تخصص یک نوع جراحی را دارد و می‌تواند عمل بهتری انجام دهد. من هم احساس کردم در دوبله موفق‌تر هستم.

50 سال است که در حرفه دوبله فعالیت می‌کنم. کار هنری‌ام را با دوبله آغاز کردم، از ابتدا هم علاقه‌مند بودم این حرفه را به شکل اصولی و حرفه‌ای ادامه دهم. در این سال‌ها هم در فیلم‌ها و کارتون‌های زیادی صحبت کردم. در تمام این آثار با عشق و علاقه کار کردم. وقتی پشت میکروفن می‌نشینم، احساس نمی‌کنم جواد پزشکیان هستم، بلکه خودم را در قالب همان شخصیت فیلم می‌بینم که باید به او ادای دین کنم و حس هنرپیشه را در تمام موقعیت‌ها بدرستی نشان دهم.

از سوی دیگر زمانی که کار دوبله را شروع کردم، اصلا به این مساله فکر نمی‌کردم که زحمات دوبلورها پشت درهای بسته استودیوهای دوبله می‌ماند و دیده نمی‌شود. آنچه برایم اهمیت داشت، این بود که کارم را با انرژی انجام بدهم و کم فروشی نکنم. مسلما وقتی مخاطب یک فیلم یا سریال دوبله شده را می‌بیند، متوجه سختی کار ما نمی‌شود؛ اما مهم این است که دوبلور با عشق و علاقه این کار را انجام می‌دهد. در تمام این سال‌ها تلاش کردم تیپ‌های مختلف را در آثار سینمایی و انیمیشن با انرژی بگویم؛ البته قضاوت به عهده مردم است و آنها باید بگویند که چقدر کارم را درست انجام داده‌ام.

سال‌های اخیر بیشتر صداهای معمولی وارد عرصه دوبله شده‌است، به نظرتان این مساله لطمه‌ای به دوبله نمی‌زند؟

سعی می‌شود از میان کسانی که به این حرفه علاقه‌مند هستند، فردی که صدای مناسب‌تری دارد، انتخاب شود. اکنون هم گویندگان دوره‌های کارآموزی را می‌گذرانند، ولی موفقیت یک دوبلور به استعداد، جدیت در کار و نوع صدایش هم بستگی دارد. هر چقدر بیشتر تلاش کند، مسلما پیشرفتش هم بیشتر می‌شود.

باید مسائل مالی و دستمزد را هم در نظر گرفت. در گذشته تعداد شبکه‌ها کمتر بود و گویندگان هم با صبر و حوصله بیشتری کار را انجام می‌دادند؛ ضمن این‌که مسائل اقتصادی مثل الان نبود، ولی اکنون یک دوبلور باید در طول ماه در چند فیلم صحبت کند تا بتواند زندگی‌اش را بگذراند.

همه این مسائل باعث می‌شود گاهی عشق و علاقه کمرنگ شود، اما باید بگویم در میان جوانانی که برای دوبله مراجعه می‌کنند، کسانی هم هستند که خیلی با استعداد هستند و پشتکار زیادی در کار دارند، گرچه صدای معمولی دارند، ولی برای موفقیت تلاش می‌کنند.

اما واقعیت این است یک دوبلور برای گفتن نقش مهم باید استعداد داشته باشد و بداند نقش‌های مختلف را باید چگونه بگوید. همه این مسائل به خود فرد بستگی دارد تا ظرافت‌های دوبله را در کار اجرا کند.

ولی امروزه مثل گذشته ظرافت‌هایی که شما به آن اشاره کردید در دوبله کمتر دیده می‌شود. آیا همین مساله باعث شده که دیگر مثل سال‌های قبل شاهد دوبله شگفت‌انگیز و گوشنواز نباشیم؟

نمی‌‌توان گفت دیگر صداهای گوشنواز را نمی‌شنویم. برخی گویندگان در فیلم‌ها به حدی زیبا صحبت می‌کنند و با تمام حس، نقش بازیگر را در موقعیت‌های مختلف می‌گویند که صدای گوینده از بازی هنرپیشه بهتر می‌شود حتی می‌توان گفت صدای دوبلور زیباتر از صدا و بازی هنرپیشه است، طوری که وقتی مخاطب اثر را می‌بیند، احساس می‌کند آن هنرپیشه خارجی نیست، بلکه ایرانی است و به زبان فارسی صحبت می‌کند.

بنابراین نمی‌توان گفت که دیگر دوبله ما مثل گذشته نیست، چون هنوز گویندگانی هستند که برای حرفه‌ای که کار می‌کنند، ارزش قائلند و وقت لازم را می‌گذارند. این مساله شامل حال هم گویندگان قدیمی می‌شود و هم گویندگان جوان.

البته کسانی که تازه وارد این حرفه می‌شوند نباید انتظار داشته باشند مثل گویندگان پیشکسوت شوند. باید چند سالی بگذرد تا آنها بتوانند ظرفیت‌های خودشان را شناسایی کنند و نقش‌های اصلی و جدی را بگویند.

اگر نگاهی به مسیر پنجاه ساله شما در دوبله داشته باشیم، متوجه می‌شویم شما با همان عشق و علاقه سال‌های قبل کار می‌کنید، چطور باوجود مشکلاتی که این حرفه بویژه به لحاظ دستمزد دارد، دلسرد نشدید؟

به دلیل علاقه‌ای است که نسبت به کارم دارد. هرگز در کارم کم فروشی نکردم. من دوبله را دوست دارم. وقتی گویندگی یا مدیریت دوبله اثری را به عهده می‌گیرم، تمام سعی‌ام را می‌کنم و هیچ‌وقت برای کارم کم نمی‌گذارم. همیشه به‌دنبال انجام یک کار مطلوب هستم. به همین دلیل بعد از 45 سال با همان حس و علاقه‌ای که در قدیم داشته‌ام، دوبله را ادامه می‌دهم.

دلم می‌خواهد جوانانی که وارد حرفه دوبله می‌شوند، سعی کنند از گویندگان پیشکسوت نوع بیان درست را بیاموزند. معتقدم باید فیلم‌های خوب هم خریداری شود. هر چه فیلم‌های بهتری تهیه شود، گوینده هم با عشق و علاقه بیشتری کارش را انجام می‌دهد. زمانی که دوبلور با یک فیلم خوب روبه‌رو می‌شود، می‌داند نباید برای کار کم بگذارد.

در میان فیلم و مجموعه‌هایی که به جای شخصیت‌های آنها صحبت کرده‌اید، شخصیت هاردی بیشتر از بقیه مورد توجه قرار گرفت، به نظر شما دلیل این محبوبیت چیست؟

مسلما بخش عمده‌ای از محبوبیت این اثر در بین ایرانیان به دلیل دوبله آن است. همان‌طور که اشاره کردید مجموعه لورل و هاردی بین مردم طرفداران زیادی داشته و دارد. زمانی که گویندگی این نقش را به عهده گرفتم، سعی ‌کردم با دقت کار هنرپیشه را ببینم و بعد به جای او حرف بزنم. می‌دانستم این نقش با دوبله خوب بامزه می‌شود، البته همه گویندگان این مجموعه با ذوق و علاقه زیادی در این اثر حرف می‌زدند.

من به جای هنرپیشه‌های زیادی صحبت کرده‌ام و گویندگی هر کدام از آنها برایم تجربه لذتبخش و شیرینی است. گرچه سال‌ها از دوبله مجموعه لورل و هاردی می‌گذرد، اما هنوز هم مردم هنگام تماشای آن می‌خندند.

مدیر دوبلاژ مجموعه لورل و هاردی ناصر طهماسب بود. آیا او این اجازه را به گوینده‌ها می‌داد، هنگام دوبله اگر جمله بامزه‌ای به ذهنشان می‌رسد، فی‌البداهه آن را بگویند؟

ناصر طهماسب برای دوبله این اثر وقت و انرژی زیادی گذاشت. این مساله شامل حال گویندگان هم می‌شد. او با دقت گویندگان را راهنمایی می‌کرد تا ترکیب صدای لورل و هاردی در کنار هم همخوانی لازم را داشته باشد. او این اجازه را به گوینده می‌داد که نظرش را بگوید. در آن سال‌ها چون کاری با شتاب دوبله نمی‌شد، همه وقت زیادی برای کار می‌گذاشتند.

یکی از قابلیت‌های شما خلق تیپ‌های مختلف کارتونی است که هر کدام از آنها ویژگی‌های خودشان را دارند. بویژه کارتون رابین هود که به جای مار (هیس) حرف می‌زدید. چگونه در این سال‌ها توانستید بدون تقلید از کسی این همه صدا برای شخصیت‌های کارتونی خلق کنید؟

گوینده باید خلاق باشد، بویژه کسی که به‌عنوان گوینده کارتون انتخاب می‌شود. او باید متناسب با شخصیت انیمیشن صدایی را برای نقش خلق کند. این مساله به استعداد، تارهای صوتی و خلاقیت دوبلور بستگی دارد.

گوینده باید استعداد ذاتی داشته باشد تا بتواند حس شخصیت انیمیشن یا هنرپیشه را در موقعیت‌های مختلف در بیاورد. وقتی قرار است به جای شخصیتی صحبت کنم به صدای اصلی شخصیت انیمیشن و هنرپیشه گوش می‌دهم و متناسب با نقش گویندگی می‌کنم. در واقع صدای اصلی می‌تواند الهام‌بخش گوینده باشد و تا حدودی به او کمک کند. سعی کردم با تیپ‌های مختلف نظر بچه‌هایی را که مخاطب کارهای انیمیشن هستند، جلب کنم.

مدیر دوبلاژ کارتون رابین‌هود، احمد رسول‌زاده بود. همه گویندگان تلاش کردند خیلی با انرژی به جای شخصیت‌های این کارتون صحبت کنند. برای دوبله این کارتون گویندگان خوبی انتخاب شدند.

با توجه به این‌که شما به جای شخصیت‌های مختلف کارتونی صحبت کردید، چرا برخی گویندگان علاقه‌مند به صحبت در کارتون‌ نیستند؟

در دنیا، بزرگ‌ترین هنرپیشه‌ها در دوبله کارهای انیمیشن مشارکت می‌کنند، حتی برخی هنرپیشه‌ها به دلیل صحبت در انیمیشن جایزه اسکار هم گرفته‌اند. به هر حال هر کس دیدگاه خودش را دارد. به نظرم دوبله یک کارتون باید با عشق و علاقه انجام شود. بچه‌ها با دقت کارتون می‌بینند و اگر گوینده کم بگذارد، مسلما بچه‌ها متوجه این مساله می‌شوند. هر چه هنرپیشه در یک فیلم بهتر بازی کند، دوبلور هم با علاقه بیشتر کارش را انجام می‌دهد.

فاطمه عودباشی ‌/‌ گروه رادیو و تلویزیون