هشدار درباره خطرات استفاده مستمر از داروهای کوروتونی

جام جم سرا: دکتر «بهناز دا‌ها» افزود: استفاده غیرمنطقی دارو‌ها در ایران چند برابر استانداردهای جهانی است و یکی از داروهایی که بسیار پر استفاده بوده و استفاده غیرمنطقی از آن عوارض جانبی بسیاری داشته و تهدیدی برای سلامت افراد جامعه به شمار می‌رود کورتون‌ها هستند.

وی اظهار کرد: کورتون‌ها داروهای بسیار محبوبی بین پزشکان و بیماران است چرا که علایم را به خوبی کاهش می‌دهند.

وی ادامه داد: کورتون نام عامیانه گروهی از داروهاست که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها کاربرد دارند که نام علمی این دارو‌ها «کورتیکواسترویید» است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند. کورتیکواسترویید‌ها داروهای بسیار قوی هستند که در کنار اثرات سودمندشان برای درمان بیماری‌های مختلف، عوارض جانبی گوناگون و گاهی خطرناک دارند لذا نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک و یا در دوره‌ای طولانی‌تر از آنچه پزشک تجویز کرده است مصرف شوند.

وی گفت: دگزامتازون که در زبان عامیانه به آن دگزا گفته می‌شود جز قوی‌ترین کورتون هاست و شایع‌ترین داروی تجویزی در کل نسخ دارویی کشور است. کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت معتقد است این میزان تجویز دگزامتازون با جمعیت کشور و وضعیت اپیدمولوژیک بیماری همخوانی ندارد.
به گزارش جام جم سرا، کورتیکواسترویید‌ها برای تسکین التهاب ایجاد شده در نواحی مختلف بدن به کار می‌روند و باعث کاهش تورم، قرمزی، خارش و واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.

دکتر دا‌ها عنوان کرد: کورتیکواستروییدهای موضعی برای کنترل مشکلات مختلف التهابی پوست، در سطح پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند و باعث کاهش علایمی مانند خارش و قرمزی پوست می‌شوند، به این صورت که جذب سلول‌های پوستی شده و مانع تولید فاکتورهای التهابی توسط سلول‌های پوستی در هنگام مواجهه با مواد آلرژی زا می‌شوند.

وی با بیان اینکه این دسته از دارو‌ها کورتیکواستروییدهای موضعی از لحاظ قدرت اثر در چهار دسته ضعیف، متوسط، قوی و بسیار قوی قرار می‌گیرند گفت: قطره‌های چشمی کورتیکواسترویید در زمان بروز مشکلات چشمی برای جلوگیری از وارد شدن صدمات جدی به چشم مورد استفاده قرار گرفته و موجب تسکین قرمزی، التهاب و سایر مشکلات چشمی می‌شوند.

به نقل از ایرنا، وی اظهار کرد: متاسفانه این روز‌ها استفاده از قطره‌های چشمی حاوی کورتیکواسترویید‌ها از جمله بتامتازون، آن هم بدون تجویز پزشک توسط برخی از افراد رو به افزایش است و مصرف خودسرانه این دارو‌ها بدون تجویز پزشک متخصص، می‌تواند عوارض زیادی را به همراه داشته باشد. آمپول دگزامتازون شایع‌ترین کورتون تزریقی از دسته کورتیکواستروییدهای صناعی (کورتون) است که دارای اثرات بارز ضدالتهابی و ضد حساسیت بوده و باعث کاهش درد ناشی از فرایندهای التهابی بویژه در محل مفاصل و همچنین سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود.

این دست اندرکار واحد امور دارویی مرکز بهداشت استان همدان گفت: آمپول دگزامتازون که در اغلب نسخ بیماران مبتلا به سرماخوردگی دیده می‌شود، با وجود امکان رفع زودهنگام و ظاهری علایم سرماخوردگی و حالات مشابه با این دارو، کورتیکواسترویید‌ها می‌توانند با تضعیف سیستم ایمنی، زمینه را برای تشدید حالات عفونی فراهم کرده و طول مدت بیماری را افزایش دهند.

وی ادامه داد: مصرف انواع موضعی کورتون‌ها مانند کلوبتازول، بتامتازون، فلویوسینولون به عنوان ضدلک و روشن کننده و استفاده از قرص دگزامتازون برای افزایش وزن به ویژه در میان جوانانی که به باشگاه‌های ورزشی مراجعه می‌کنند به شدت رواج پیدا کرده است. با وجود ظاهر پف آلود و افزایش وزنی که با مصرف کورتیکواستروییدهایی نظیر دگزامتازون پدید می‌آید باید توجه داشت که این افزایش وزن، کاذب بوده و در نتیجه تجمع مایعات و آب در بدن صورت می‌گیرد که اثرات سویی به دنبال دارد. این دارو نه تنها باعث افزایش حجم عضلات و توان ورزشکاران نمی‌شوند بلکه برعکس باعث افزایش تجزیه عضلات و کاهش توده عضلانی فرد و ضعف عضلات خواهد شد همچنین با مصرف این دارو امکان پارگی و آسیب دیدن تاندون‌ها در ورزشکاران، هنگام انجام حرکات ورزشی به شدت افزایش خواهد یافت.

دا‌ها افزود: تضعیف سیستم ایمنی بدن و کاهش سد دفاعی بدن در مقابل انواع عفونت‌ها، به تاخیرانداختن ترمیم زخم‌ها، ایجاد عوارضی مانند افسردگی، توهم و همچنین اختلالات ذهنی و پیدایش حملات مانیا و جنون، اثر بر تعادل مایعات و الکترولیت‌های بدن که منجر به احتباس نمک و آب در بدن و در ‌‌نهایت ادم (ورم) می‌شود، تاثیر بر توزیع چربی‌ها در بدن و به دنبال آن تجمع چربی‌ها در نواحی خاص بدن مانند پشت بدن و پشت گردن از جمله عوارض استفاده از کورتون‌ها است.

وی اضافه کرد: افزایش رشد موهای زاید در نواحی مختلف بدن مانند صورت بویژه در زنان، افزایش فشارخون، افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) و ایجاد دیابت و افزایش چربی‌های خون که همگی فاکتورهای شناخته شده و قوی برای بروز بیماری‌های قلبی – عروقی و سکته‌های قلبی هستند از دیگر عوارض استفاده خودسرانه از این گروه از دارو‌ها به شمار می‌رود. کاهش تراکم استخوان‌ها و پوکی استخوان و همچنین مصرف دوز بالای آن موجب پارگی و یا آسیب تاندون‌ها شده، افزایش فشارداخل کره چشم و بروز آب سیاه بویژه در افراد مسن و همچنین بروز آب مروارید، کاهش و تضعیف لایه‌های مخاطی دستگاه گوارش بویژه معده که باعث بروز و تشدید زخم‌های گوارشی می‌شوند نیز از دیگر عوارض کوروتون‌ها می‌باشد.

وی بیان کرد: برای رفع علایم حساسیت‌های ساده و یا مزمن نباید از کورتیکواستروییدهای سیستمیک (دگزامتازون) به عنوان درمان اولیه استفاده کرد و این علایم را می‌توان با داروهای ساده‌تر و کم عارضه‌تر نظیر آنتی هیستامین‌ها کنترل کرد. در مورد بیماری‌های التهابی مانند روماتیسم مفصلی نیز توجه به این نکته ضروری است که نباید ازکورتیکواسترویید‌ها به طور مزمن برای کنترل بیماری استفاده شود چرا که مصرف طولانی مدت آن‌ها نه تنها نمی‌تواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد بلکه می‌تواند در دراز مدت باعث پیدایش عوارض ناخواسته و مشکلات جدی بویژه در میان افراد مسن شود. در صورت حساسیت به داروی دگزامتارون و یا در صورت مبتلا بودن به عفونت‌های قارچی در هر ناحیه از بدن باید از مصرف این دارو خودداری شود و در صورت ابتلا به بیماری خطرناک، تب، عفونت و یا جراحی از مصرف داروی دگزامتازون اجتناب شود.