جویدن ناخن: خوشمزه‌ای برای لحظات تلخ!

جام جم سرا:
اختلالاتی چون جویدن ناخن در دختر‌ها شایع‌تر بوده و علت اصلی آن اضطراب است. معمولا وقتی که کودک در محیط‌های نا‌امنی قرار بگیرد، دچار اضطراب شده و برای کاهش آن به این عادت متوسل می‌شود. در کشور ما نیز آمار‌ها نشان می‌دهد، یک سوم کودکان دبستانی، نیمی از نوجوانان دوره راهنمایی و یک چهارم دانش آموزان دبیرستان عادت به جویدن ناخن دارند.
این اختلال باعث ایجاد مشکلات متعددی ازجمله بیماری‌های جسمی می‌شود و احتمال بروز عفونت‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی را افزایش می‌دهد. همچنین در خانواده‌هایی که بین پدر و مادر اختلاف وجود داشته باشد و یا برای تربیت کودکان از تنبیه بدنی استفاده می‌کنند بیشتر دیده می‌شود.
جویدن ناخن یکی از عادات کودکان است که والدین را بسیار ناراحت و کلافه می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۳۸ درصد کودکان ۶- ۴ ساله ناخن‌هایشان را می‌جوند. این عادت تا ۱۰ سالگی به اوج خود می‌رسد و در مواردی تا ۶۰ درصد کودکان افزایش می‌یابد. همچنین بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ -۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می‌رسد. جالب اینکه تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۲۰- ۱۰ درصد این عده نیز تا بزرگسالی عادت ناخن جویدن را حفظ می‌کنند. دیدن ناخن نه تنها منظره ناخوشایندی دارد بلکه موجب بیماری کودک نیز می‌شود. جویدن ناخن‌ها به ویژه تا ته پوشش شاخی ناخن منجر به خونریزی می‌شود و پوست را مستعد تماس با میکروب‌ها کرده و خطر ابتلا به عفونت را در این ناحیه افزایش می‌دهد. به علا وه وقتی کودک ناخن‌های پر از میکروب را وارد دهان می‌کند خطر ابتلا به امراض مختلف برای وی افزایش پیدا می‌کند.

علت چیست؟

یکی از باورهای رایج این است که فشارهای عصبی و تنش‌های روزانه موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می‌شود، این باور که تا حد زیادی نیز درست است موجب شده گروهی از روان‌شناسان بر این باور باشند که نفس «جویدن ناخن» عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها راهکاری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است.
عصبانیت بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی‌ها، دلواپسی و تضاد‌های فکری، بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم‌های ترسناک، تقلید از دیگران، والدین، دوستان، هیجان بیش از حد و عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل جویدن ناخن محسوب می‌شود.

راه جلوگیری

▪ علت را رفع کنید: منتظر پاسخ کودکتان که چرا ناخن‌هایش را می‌جود نباشید و او را به خاطر انجام این عمل سرزنش نکنید،. توجه کنید کودکتان درچه موقعیت‌هایی این عمل را انجام می‌دهد. جست جو کنید که چه مساله‌ای باعث شده است آرامش و امنیت کودکتان را به هم بزند. آن را دریابید، این تلاش شما برای پی بردن به مشکل کودک و توجه به حل آن می‌تواند بزرگ‌ترین گام برای از بین بردن اختلال ناخن جویدن باشد.

▪ ناخن کودک را کوتاه کنید: کوتاه کردن ناخن‌های بلند به کودکان در زمینه ترک این عادت بسیار کمک می‌کند. ناخن‌های کوتاه شده کمتر جویده می‌شوند، سعی کنید هرچند روز یک بار ناخن‌های کودک را بگیرید و سوهان بزنید.

▪ دعوا نکنید: هیچگاه کودک را بخاطر ناخن جویدن دعوا نکنید بلکه توجه او را از جویدن ناخن دور کنید. کودک باید احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند. شرمنده کردن سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثری درمانی ندارد بلکه عادت را تشدید می‌کند و باعث اختلالات دیگر نیز می‌شود. به جای این کار به او اعتماد به نفس بدهید.

▪ حواس کودک ر ا پرت کنید: سعی کنید حواس کودک را هنگام جویدن ناخن پرت کنید، از او کارهایی بخواهید که مجبور شود از انگشتانش استفاده کند درست کردن کاردستی یا کشیدن نقاشی روش خوبی برای این کار است.

▪ فلفل نزنید: کار‌شناسان معتقدند پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ به انگشتان و ناخن کاربردی در درمان این مشکل ندارد.

روش‌های درمانی مختلفی برای ترک این عادت وجود دارد. داروهایی مثل داروهای ضدافسردگی، ویتامین B اینوزیتول و از این قبیل. برخی با رفتار درمانی که شامل تمرینات برگرداندن عادت و درمان کنترل محرک است بهبود می‌یابند. روش درمانی اول، تمرینات برگرداندن عادت به از بین بردن عادت ناخن جویدن و جایگزین کردن آن با یک عادت مفید و سازنده اقدام می‌کند اما روش دوم، درمان کنترل محرک، به شناختن و ریشه کن کردن محرکی که موجب این عمل می‌شود، می‌پردازد. گریزدرمانی نیز معمولاً برای درمان جویدن ناخن موثر است. در این روش درمانی، از راه‌های مختلفی مثل پوشاندن ناخن‌ها با لاک یا نوارهای لاستیکی و از این قبیل برای جلوگیری از جویدن ناخن‌ها استفاده می‌شود. ترکیبی از این روش‌ها معمولاً نتیجه بهتری به همراه خواهد داشت. برای درمان عادت جویدن ناخن در کودکان، سایر اعضای خانواده باید درک خوبی از روان‌شناسی این عادت پیدا کنند تا بتوانند برای از میان بردن این عادت به کودک کمک کنند. (دکتر علی اصغر کاظمی‌نژاد - متخصص اطفال و نوجوانان)