روش هایی ساده برای رهایی ازشلختگی

 

 

شاید خود ما هم کمی شلخته و نامنظم هستیم و خبر نداریم! برای اینکه بدانید شلختگی چیست، چرا به وجود می‌آید و برای خلاص شدن از آن باید چه کرد، این گزارش را تا انتها بخوانید.

 

شلختگی تقریبا مساوی است با بی‌نظمی، البته با درجه شدت بیشتر. این اختلال رفتاری اتفاقا در جامعه ما بسیار شایع است و جالب است که بدانید درصد قابل توجهی از مراجعان دکتر پرویز رزاقی، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، افراد شلخته‌ای هستند که برای درمان بی‌نظمیشان به علم روان‌شناسی متوسل می‌شوند: «آن‌ها معمولا همراه یکی از اعضای خانواده‌شان به من مراجعه می‌کنند.

 

خودشان به هیچ وجه با شلختگیشان مشکلی ندارند و فکر می‌کنند این رفتار طبیعی است ولی اغلب به خاطر مشکلاتی که در خانه برایشان به وجود می‌آید، کم‌کم قبول می‌کنند که شلخته‌اند و تصمیم به درمان می‌گیرند. به عنوان نمونه همین چند وقت پیش، آقایی همراه همسرش به من مراجعه کرد که یکی از صاحب منصبان نظامی بود ولی خانمش از شلختگی او به شدت رنج می‌برد؛ به طوری که مجبور بود روزانه به اندازه ۲ تا مشت کاغذ خرده و دستمال کاغذی کثیف از جیب‌های او بیرون بکشد و دور بریزد و کیف دستی‌اش را تمیز کند. علاوه بر آن، این آقا اصلا به نظافت شخصی‌اش نمی‌رسید، حمام و اصلاح نمی‌کرد و همین رفتار روی زندگی زناشوییشان تاثیر منفی گذاشته بود؛ به طوری که این خانم دیگر رغبتی به نزدیکی با همسرش نداشت. ولی خوشبختانه با انجام تمریناتی مشکلشان کاملا حل و شلختگی آقا هم درمان شد.».

 

شلختگی خانواده

 

شلختگی انواع و اقسام دارد که برمی گردد به ویژگی‌های شخصیتی و خلقی فرد یا به الگویی که در آموزش شلختگی به او نقش داشته است. به عنوان نمونه بعضی‌ها ظاهرشان مرتب و آراسته است ولی اتاقشان به هم ریخته و نامنظم. دکتر رزاقی درباره این افراد می‌گوید: «گاهی نقش‌های اجتماعی می‌تواند افراد شلخته را مجبور به رعایت بعضی چیزها کند. ».

به عنوان نمونه فرد استاد دانشگاه است و ناچار است با ظاهر آراسته در محیط کارش ظاهر شود ولی وقتی وارد دنیای فردی خودش یعنی خانه می‌شود، باز خود واقعی‌اش بروز می‌کند و رفتارهای شلخته وارش را ادامه می‌دهد. گاهی هم بعضی‌ها برای جلب توجه و تایید گرفتن از گروه، پوشش خاصی را انتخاب می‌کنند چون می‌دانند اگر نامرتب باشند گروه آن‌ها را تایید نمی‌کند بنابراین مجبورند با خودشان بجنگند و آراستگی ظاهر را رعایت کنند اما این آراستگی آنقدر درونی نشده که به زندگی شخصی و خانه آن‌ها هم بسط داده شود.

 

از طرف دیگر شدت و ضعف شلختگی یک فرد، بستگی دارد به میزان تحمل خانواده و اطرافیانش: «به عنوان نمونه برای یک خانواده ریخت و پاش اتاق یا آشپزخانه در حد یکی، دو روز قابل تحمل است ولی بیش از این مدت، معنی شلختگی می‌دهد یا برای یک خانواده دیگر مرتب نبودن ظاهر و لباس، عادی است در حالی که برای خانواده دیگری این یک فاجعه محسوب می‌شود.» این موضوع یعنی شلختگی نسبی است و همین تفاوت تعریف خانواده‌ها از نظم و بی‌نظمی، باعث می‌شود که بعضی از افراد تازه بعد از ازدواج از طرف همسرشان شلخته خطاب شوند چون قبلا رفتارشان مورد تایید خانواده بوده و به آن عادت کرده‌اند ولی همسرشان این رفتار را شلختگی می‌داند.

 

چرا شلخته‌ایم؟

 

 «مشاهدات کلینیکی نشان داده که افراد شلخته حتما در خانواده خودشان یک فرد شلخته داشته‌اند. به عنوان نمونه خاله یا عمویی شلخته بوده ولی بچه با او تماس چندانی نداشته که رفتارش را از طریق یادگیری کسب کند؛ پس شلختگی می‌تواند ارثی باشد هرچند که هنوز ژن مخصوصی برایش یافته نشده است. یکی دیگر از دلایل شلختگی می‌تواند مشاهده باشد؛ یعنی به عنوان نمونه پدر شلخته است و کودک رفتارهای او را مشاهده می‌کند و از آنجا که بیشتر انسان‌ها متمایل به راحت طلبی‌اند، کودک ترجیح می‌دهد از پدرش الگوبرداری کند تا از مادرش که منظم‌تر است، بنابراین مسواک نمی‌زند، لباس‌هایش را جمع نمی‌کند و... یادگیری هم یکی دیگر از عوامل موثر است یعنی رفتار شلختگی بر اثر تکرار اتفاق می‌افتد. به عنوان نمونه بچه از اول لباس‌هایش را می‌ریزد و جمع نمی‌کند و کسی هم به او چیزی نمی‌گوید. همین رفتار به تدریج تبدیل به عادت می‌شود.» اما به وجود آمدن رفتار شلختگی علت‌های دیگری هم می‌تواند داشته باشد.

 

گاهی اوقات فرزندان خانواده‌های منظم و سختگیر هم شلخته می‌شوند. دکتر رزاقی اسم این نوع بی‌نظمی را شلختگی وارونه می‌گذارد. در بعضی خانواده‌ها تحکم و زورگویی پدر و مادر برای رعایت نظم و تکرار پیام‌های کلامی متوالی فرد را وادار به مقاومت می‌کند و در او نوعی شلختگی به وجود می‌آورد. در بعضی از موارد هم فرد از ابتدا شلخته نیست ولی به خاطر شرایط خاصی دچار این رفتار می‌شود. بعضی‌ها در بحران بلوغ به دلیل میل به استقلال در مقابل نظمی که خانواده روی آن تاکید دارد مقاومت می‌کنند. به عنوان نمونه نوجوان نمی‌گذارد مادرش اتاقش را منظم کند و می‌گوید این طور راحت‌تر است. سپس این رفتار به شکل عادت در می‌آید و فرد در باقی زندگی‌اش شلخته می‌شود.

 

آقایان شلخته ترند!