پایان انزوا در شبیه‌سازی سفر به مریخ

اعزام انسان به این سیاره با چالش‌های متعددی روبه‌روست که یکی از آنها به مسائل روان‌شناسی این سفر طولانی مربوط می‌شود. به همین منظور دانشمندان با احداث کمپ‌های تحقیقاتی در بخش‌های مختلف و طراحی ماموریت‌های شبیه‌سازی اقامت انسان در مریخ، به دنبال یافتن راه‌حل‌ها و کسب تجربه هستند.

مرکز شبیه‌سازی کاوش‌های فضایی هاوایی که به اختصار «های ـ سیس» نامیده می‌شود، از پایگاه‌های مهم شبیه‌سازی سفر به مریخ است و تاکنون چند ماموریت نیز در آنجا انجام شده است. یکشنبه همین هفته (هفتم شهریور) یکی از طولانی‌ترین برنامه‌های شبیه‌سازی زندگی در مریخ پایان یافت. این شبیه‌سازی حدود یک سال طول کشید و در آن شش داوطلب شرکت داشتند. آنها نزدیک به یک سال در محفظه‌ای ‌گنبدی‌شکل در جزایر هاوایی زندگی کردند. هدف از انجام این برنامه، بررسی آثار روان‌شناسی و بعضا زیست‌شناسی داوطلبان در شرایطی مشابه به اقامت در مریخ بود. داوطلبان حاضر در شبیه‌سازی اخیر از کشورهای آلمان، ‌فرانسه و ایالات متحده بودند و در بین آنها، ستاره‌شناس، خاک‌شناس، اخترزیست‌شناس و فیزیکدان نیز دیده می‌شود.

شبیه‌سازی در بخشی از جزایر هاوایی انجام شد که خالی از هر گونه پوشش گیاهی است و شرایط محیطی آن شباهت زیادی به مریخ دارد. در مدت اقامت یک ساله، داوطلبان به هیچ غذای تازه‌ای اعم از سبزیجات، گوشت و... دسترسی نداشتند و از قبل به مقدار لازم برایشان آذوقه به صورت منجمد پیش‌بینی شده بود. داوطلبان باید با جیره‌بندی صحیح، این مقدار غذا را تا پایان مدت ماموریت به گونه‌ای استفاده می‌کردند که آذوقه کم نیاورند. از طرفی دیگر برای آن که تا حد امکان همه شرایط به یک سفر مریخی شباهت داشته باشد، هر گونه ارتباط با داوطلبان و بعکس، از طریق امواج رادیویی و با تاخیر 20 دقیقه‌ای انجام می‌شد. این مدت تقریبا به اندازه زمان رفت و برگشت یک سیگنال رادیویی بین زمین و مریخ است.

شبیه‌سازی اخیر انجام شده در هاوایی چهارمین و در عین حال طولانی‌ترین از نوع خود بود و بعد از ماموریت «مارس ـ 500» روسیه، طولانی‌ترین ماموریت شبیه‌سازی سفر به مریخ تاکنون بوده است. داوطلبان در ماموریت روسیه، 520 روز در چند محفظه سربسته زندگی کردند.

آزمایش پرتابگر مریخی اسپیس ایکس

همزمان با روزهایی که دانشمندان در حال به اتمام‌رساندن ماموریت شبیه‌سازی مریخ در هاوایی بودند، مهندسان در شرکت خصوصی اسپیس‌ایکس نمونه‌ای از موتور مرحله اول پرتابگر فضایی قدرتمندی را آزمایش می‌کردند. توان این موتور چیزی حدود 230 تن (تقریبا به اندازه موتورهای شاتل‌های فضایی) است.

در طرح نهایی قرار است، 9 عدد از این موتورها در مرحله اول پرتابگری استفاده شود که برای نخستین‌بار در سال 1397/ 2018 به سوی مریخ پرتاب خواهد شد. پرتابگر یادشده حامل فضاپیمای رِد دراگون (اژدهای سرخ) است. شرکت اسپیس ایکس از این فضاپیما که نسخه اولیه فضاپیمای سرنشین‌دار مریخی خود است در سال گذشته میلادی رونمایی کرد.

این شرکت در نظر دارد تا قبل از پایان دهه 1410/2030 فضانوردانی را راهی سیاره سرخ کند. در صورت موفقیت طرح یادشده، اسپیس‌ایکس نخستین شرکت خصوصی فضایی جهان خواهد بود که فضاپیمایی را به سیاره‌ای دیگر پرتاب می‌کند. در حال حاضر نمونه‌های باربری فضاپیماهای دراگون وظیفه ارسال تجهیزات موردنیاز فضانوردان را به ایستگاه فضایی بین‌المللی برعهده دارند.

محمدرضا رضایی - جام‌جم