سینما و گردشگری در ترازوی تعامل

از همین روست که رسانه‌های تصویری می‌توانند در معرفی جاذبه‌های گردشگری طبیعی، فرهنگ و آداب و رسوم مناطق مختلف گردشگرپذیر نقش مهمی ایفا کنند. در این میان رسانه‌هایی همچون تلویزیون و سینما از طریق ساخت مستند و فیلم‌های تاریخی و فرهنگی و همچنین دیگر روش‌های موثر و کم‌هزینه می‌تواند به جذب گردشگر بپردازد. تبلیغات در گردشگری حرف اول را می‌زند. در این بین پرده‌های سینما و تلویزیون نقش مهمی در به تصویر کشیدن جاذبه‌های گردشگری یک کشور می‌تواند ایفا کنند. سینما می‌تواند در جذب گردشگر نقش پررنگی داشته باشد.

با تمام این اوصاف رابطه بین سینما و گردشگری یک رابطه دوسویه است. به این معنا که از یک طرف سینما یکی از ابزارهای موثر برای معرفی جاذبه‌های گردشگری است. از سوی دیگر جاذبه‌های گردشگری، هم سوژه خوبی برای ساخت فیلم سینمایی و مستند است. از این گذشته جاذبه‌های گردشگری می‌تواند لوکیشن‌های زیبا و جذابی برای فیلم‌ها محسوب شود. سینما می‌تواند برای تبلیغ اماکن گردشگری به کار بیاید یعنی فرهنگ، آداب و رسوم، سبک زندگی و سوغاتی‌های یک محل گردشگرپذیر را با استفاده از جاذبه‌های سینمایی به گردشگران معرفی کند. از آن سو مکان‌های جذاب گردشگرپذیر هم می‌تواند لوکیشن‌های خوبی برای فیلم‌های سینمایی باشد. در کنار اینها از سینما می‌توان به‌عنوان یک ابزار برای تبلیغ، رشد و توسعه گردشگری استفاده کرد. این امر به نفع صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از خدمات درآمدزا و اشتغالزا محسوب می‌شود.

سینما، ابزار تبلیغاتی موثر برای گردشگری

معرفی جاذبه‌های گردشگری به وسیله ساخت فیلم‌های مستند و فیلم‌های سینمایی این روزها در جهان تبدیل به یک امر رایج شده است. در گردشگری امر تبلیغات بسیار مهم است. سینما یکی از بهترین ابزار‌های تبلیغاتی مدرن محسوب می‌شود. به تصویرکشیدن جاذبه‌های گردشگری در سینما می‌تواند یک ابزار مهم در جذب گردشگر باشد. این موضوع زمانی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم ایران ظرفیت‌های فراوانی برای جذب گردشگر دارد. اما بسیاری از مردم جهان و گردشگران با آن آشنا نیستند. اما اگر در این مورد فیلم‌های خوب تبلیغاتی ساخته شود قطعا خیل عظیمی از گردشگران به ایران سرازیر می‌شوند. سینما می‌تواند در معرفی مناطق گردشگری بسیار موثر باشد و گردشگران را به مناطق دیدنی کشور ما بکشاند. سینما و فیلم‌های مستند می‌تواند ضمن ایجاد فرصتی برای مطالعه جوامع مختلف از لحاظ مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی، جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری این جوامع را معرفی کرده و نقش مهمی در توسعه گردشگری داشته باشد.

کشور ما ایران، با داشتن ظرفیت‌های بسیار در زمینه‌های مختلف گردشگری به‌خصوص در اکوتوریسم و گردشگری فرهنگی و تاریخی می‌تواند سالانه هزاران و حتی میلیون‌ها گردشگر را به خود جذب کند. در این بین لازم است علاوه بر این ‌که زیرساخت‌های رفاهی و امکانات مادی را فراهم می‌کنیم، تبلیغات موثری هم به وسیله ابزار‌های مدرن داشته باشیم. به وسیله سینما و تلویزیون جاذبه‌های گردشگری ایران را در حوزه‌های مختلف به گردشگران معرفی کنیم. یک فیلم سینمایی خوب که در کویر مرکزی ایران فیلمبرداری شده است یا یک فیلم مستند درمورد مساجد تاریخی یا بازارهای قدیمی ایران می‌تواند هزاران گردشگر را برای بازدید از ایران علاقه‌مند کند. مثال بارز این موضوع فیلم خیلی دور خیلی نزدیک است که منطقه جندق و خور و بیابانک را به مخاطبان معرفی کرد و موجب رونق گردشگری در این منطقه شد. همچنین با توجه به قابلیت‌های گردشگری ایران از یک سو و حضور مستندسازان و فیلمسازان حرفه‌ای از سوی دیگر، می‌تواند بستر و زمینه‌های لازم برای توسعه گردشگری را فراهم کند. این مهم تنها نیاز به برنامه‌ریزی دارد.

شهرت سینمایی‌ها در خدمت گردشگری

معمولا ستاره‌های سینما در میان مردم معروفیت خیلی زیادی دارند. به همین دلیل است که از شهرت این ستاره‌ها و هنرپیشه‌های مطرح سینما در عرصه‌های دیگر هم استفاده می‌شود. مثلا هنرپیشه‌ها در کارهای خیریه یا کارهای عام‌المنفعه نقش زیادی دارند. در صنعت تبلیغات از حضور آنان استفاده می‌شود. به‌طور مثال اکنون برای تبلیغات مناطق زیبای گردشگری جهان از بازیگران محبوب هالیوود و بالیوود استفاده می‌شود. حضور این بازیگران در این مناطق موجب جذب گردشگران به آنجا می‌شود. هند از این موضوع در صنعت سینمایی‌اش استفاده کرده است.

این از ویژگی‌های هنر سینمایی است که به وسیله یک بازیگر، معروف یک جاذبه گردشگری و قابلیت‌های یک منطقه در جهان تبلیغ می‌کند. حضور یک بازیگر معروف و چهره ستاره سینما در فیلم‌ها، سریال‌ها و مستندها یکی از ابزارهای جذب هرچه بیشتر مخاطب است. حال این را در مورد تبلیغات گردشگری نیز می‌توان به کار برد. صنعت گردشگری نیازمند ابزارهای قوی‌تر در همه زمینه‌هاست، تا بتواند با بهره‌گیری از آنها به معرفی، ترویج و توسعه خود بپردازد. در جهان امروز این تجربه ثابت شده که استفاده از چهره‌های معروف یکی از ابزار‌های مفید برای تبلیغات گردشگری محسوب می‌شود. از همین روست که بسیاری از کشورهای دنیا نظیر ترکیه، آمریکا و فرانسه فیلمسازان و بازیگران مشهور را برای ساخت فیلم‌های خود به کشورهایشان دعوت می‌کنند تا از مناطق گردشگری این کشورها به‌عنوان لوکیشن فیلم‌های خود استفاده کنند. تا این خودش تبدیل به یک تبلیغ بزرگ بشود. در ایران ما بازیگران و کارگردانان بزرگی داریم. که حتی در سطح جهان مشهورند. می‌توانیم از همین داشته‌های خود برای معرفی دیدنی‌های ایران و جاذبه‌های گردشگری آن استفاده کنیم. تا با رونق گرفتن صنعت گردشگری به اقتصاد کشور و معیشت مردم کمک کنیم.

گردشگری در خدمت سینما

البته رابطه گردشگری و سینما یک سویه نیست. بلکه خود گردشگری می‌تواند به سینما کمک کند. مثلا ساخت فیلم‌های تاریخی در لوکیشن‌های واقعی، هم یک نوع تبلیغ این آثار تاریخی به منظور جذب گردشگران است و هم ساخت فیلم در این لوکیشن و اماکن قطعا فیلم را جذاب‌تر می‌کند. یا مستندهایی که در مورد جاذبه‌های طبیعت و حیات‌وحش تولید می‌شود، فرصت مغتنمی است که طبیعت غنی ایران در اختیار فیلمساز گذاشته است. این مستند نیز می‌تواند مناطق طبیعی ایران را به‌عنوان یک جاذبه اکوتوریستی به جهانیان معرفی کند.

بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی در لوکیشن‌های دست ساخته و مصنوعی همچون شهرک سینمایی غزالی و شهرک سینمایی دفاع مقدس ساخته شده‌اند، در حالی که می‌توان به مکان‌های تاریخی ایران رفت و فیلم بهتری ساخت و همچنین در معرفی این جاذبه‌های تاریخی نقش موثری بر دوش سینمایی‌ها گذاشت. برخی تولید فیلم‌های آپارتمانی را ترجیح می‌دهند، چون ارزان‌تر تمام می‌شود. برای همین همیشه فیلمسازان از تهران تکان نمی‌خورند و در آپارتمان فیلم می‌سازند. در حالی که ایران آن‌قدر جاهای زیبا برای فیلمسازی دارد که قابل شمارش نیست. چه بهتر که فیلمسازان برای ساخت فیلم به سفر بروند، حتی با تور‌های گردشگری می‌توان در این زمینه هماهنگی ایجاد کرد. فیلمسازان و مستندسازان در زمینه گردشگری می‌توانند از یک فرصت دو سویه بهره ببرند. بسیاری از فعالان عرصه سینمای ایران باید از این فرصت استفاده کنند.

راهکار چیست؟

بسیاری بر این اعتقاد هستند که به دلیل کمبود بودجه، ناهماهنگی میان سازمان‌های مربوط، نداشتن برنامه مدون در سازمان میراث فرهنگی و به‌کارگیری نیروهای غیرمتخصص در این سازمان مهم‌ترین مشکلات فیلمسازی و مستندسازی برای همکاری با صنعت گردشگری ایران است. به همین دلایل در حال حاضر با وجود این‌که ایران از جاذبه‌های گردشگری بسیاری برخوردار است، اما در زمینه جذب گردشگر به وسیله سینما و مستند چندان موفق نبوده است. کم‌توجهی مسئولان امر در سال‌های اخیر و نبود یک برنامه مدون و درست در این زمینه و کمبود از دیگر مشکلات است. هیچ ارگان و سازمان مسئولی در امور گردشگری حمایت کافی و لازم از مستندسازی در این زمینه انجام نمی‌دهد. در این شرایط به‌نظر می‌رسد که سازمان‌های مسئول باید به کمک فیلمسازان و مستندسازان بیایند و بودجه‌های لازم را تامین کنند. یا مثلا صدا و سیما باید مستند‌هایی که در مورد جاذبه‌های طبیعی و تاریخی ایران ساخته می‌شود را به‌صورت رایگان نمایش دهد. پخش رایگان این‌گونه مستندها از سوی شبکه‌های صدا و سیما می‌تواند در معرفی جاذبه‌های گردشگری نقش بسزایی داشته باشد. خصوصا اگر این مستند‌ها در شبکه‌های بین‌المللی فعال کنونی برای مخاطبان خارجی پخش شود. در کنار آن حضور در جشنواره‌های بین‌المللی را یکی دیگر از راهکارهای افزایش تولیدات جذب گردشگر باید دانست. موفق‌نبودن ایران در جذب گردشگر از راه ساخت مستندها و تولیدات تلویزیونی و سینمایی به ضرر همه از جمله صنعت گردشگری است. با توجه به ظرفیت‌هایی که گردشگری ایران دارد، از طرف دیگر با حضور سینماگران حرفه‌ای ایرانی می‌توان امیدوار بود با مدیریت صحیح و دقت‌نظر بیشتر، بسترها و زمینه‌های لازم برای رشد و توسعه این‌گونه از گردشگری فراهم شود. برای انجام این مهم، هماهنگی ارگان‌هایی نظیر سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، صداوسیما و سینمایی‌ها و مستندسازان لازم است. اگر تامین بودجه لازم سینماگران در دستور کار قرار بگیرد می‌توان به رشد این صنعت امیدوار بود.

نقش سینما و تلویزیون در معرفی ظرفیت‌های گردشگری و جذب گردشگر از سراسر جهان، اهمیت زیادی دارد. که لازمه‌اش هماهنگی ارگان‌هایی نظیر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، صدا و سیما و جامعه فیلم و مستندسازان است. امید می‌رود به این مهم بیش از گذشته توجه شود و راهکارهای عملی لازم برای آن فراهم شود.

فواد شمس