استبداد دوست‌داشتنی متن لئونارد ملفی

در ابتدای این یادداشت می‌خواهم اعتراف کنم نمایش روز ولنتاین، متن مستبدی دارد و به قضاوت بیننده جهت می‌دهد. این‌گونه که با چینش خوب و بجای جزئیات همدلی‌برانگیز در جای جای متن که نمود آن در اجرای بازیگران است، مخاطب را با زنی که مادر خود را کشته، به همدلی وامی‌دارد.

ولما، نظافتچی ساده، ساده‌لوح و بی‌اعتماد به نفس یک رستوران است که مخاطب، از صفر تا صد کاراکتر و علایقش را در طول نمایش 50 دقیقه‌ای روز ولنتاین، از رفتار و گفتارش می‌شناسد. آشنایی مخاطب با ولما، به لحاظ زمانی خیلی طولانی نیست. مخاطب شب قبل از ولنتاین او را در حال نظافت و وراجی با نویسنده‌ای می‌بیند که او هم در همان رستوران کار می‌کند و نهایتا سه چهار ساعت زندگی او را می‌بیند، اما همین سه چهار ساعت، پر از جزئیاتی است که هم شناخت او را از زن نظافتچی تکمیل می‌کند و هم در قضاوت پایانی‌اش نسبت به زن مادرکش، دست می‌برد. حتی در فرآیند ناخودآگاه هماهنگی با دیگر مخاطبان، نفس را در سینه حبس می‌کند تا ولما که روزهای سختی را گذرانده و مدام توسط مادر خوشگذرانش تحقیر و استثمار شده، شب راحتی را پشت سر بگذارد و راحت بخوابد. از این منظر است که متن، مستبد دیده می‌شود. بی‌شک، زمام مخاطب در دست متن است. تردیدی نیست اگر روز ولنتاین، این‌طور شروع می‌شد که مخاطب می‌دانست ولما مادر خود را کشته، حتما نمایش معصومیت‌ها و ساده‌لوحی‌های او را تا پایان نمایش با سوءظن می‌نگریست و معلوم نبود حتی در پایان نمایش، از این‌که مادرش را کشته، به او حق بدهد یا نه.

شهره سلطانی، ولما را باورپذیر بازی کرده است. هرچند در میان تند‌تند و بریده بریده حرف زدنش، می‌شد تصنع را دید و حدس زد که خود بازیگر، به هیجانی اغراق شده، دچار شده است و ای کاش یکی به او تذکر بدهد جیغ‌های تمام نشدنی و سرسام‌آورش در صحنه اعتراف به قتل، چیزی به نمایش آن هم در سالن کوچک مشایخی اضافه نمی‌کند. اما فریدون محرابی بازی فیزیکی قابل تحسین و میمیک کنترل شده و باورپذیرتری دارد و توانایی‌اش در نمایش حالت‌های مختلف انسانی در مجالی مختصر، تحسین‌برانگیز است. طراحی صحنه ساده و کاربردی نمایش هم از دیگر نقاط قوت روز ولنتاین است. با این همه، بی‌شک، متن لئونارد ملفی، بزرگ‌تر از همه این عوامل است؛ چراکه قابلیت‌های فراوانی را در خود تعبیه کرده تا توسط کارگردان و بازیگران استخراج و بازی شود.

مهرداد نصرتی