آرام باش و تا منفی 7 بشمار

او علاوه بر ساخت فیلم‌های کوتاه، فیلم سینمایی «آرام باش و تا هفت بشمار» را در کارنامه خود ثبت کرده است و توانسته جوایز ریز و درشت جهانی را کسب کند. لوافی این بار با فیلم سینمایی «برلین منفی 7» به جشنواره فیلم فجر آمده است؛ فیلمی که داستان چند مهاجر را روایت می‌کند و روابط پرچالش آنها را به تصویر می‌کشد. لوافی امیدوار است تماشاگرانش بدون هیچ پیش فرضی به تماشای «برلین منفی 7» بنشینند و از دیدن آن لذت ببرند.

شما یکی از کارگردانانی هستید که جوایز متعددی از جشنواره‌های بین‌المللی کسب کرده است. در واقع آثار شما در سطح جهانی مورد اقبال قرار می‌گیرد. فکر می‌کنید «برلین منفی 7» هم این اقبال را به دست آورد؟

از همان زمان که فیلم کوتاه می‌ساختم تا وقتی که «آرام باش و تا هفت بشمار» را کارگردانی کردم، به این موضوع که فیلم‌هایم می‌تواند در عرصه بین‌المللی با مخاطب ارتباط برقرار کند یا نه، فکر نکردم. این نکته ثانوی است که بعد از ساخته شدن فیلم و اتفاقاتی که پیش رویش قرار می‌گیرد، در ابعاد جهانی دیده می‌شود یا خیر.ولی واقعا دغدغه فیلمساز این نیست. امیدوارم این اتفاق بیفتد ولی قبل از ساخته شدن فیلم هرگز به این موضوع فکر نمی‌کنم.

فیلم «برلین منفی 7» به لحاظ ساختاری فراتر از نمونه‌های رایج سینمای ایران است. فیلمبرداری در کشور خارجی، استفاده از بازیگران شناخته شده جهان و همکاری با عوامل خارجی نکاتی است که در تولید این فیلم دیده می‌شود. می‌خواهم بدانم چطور با این پروژه همکاری کردید؟

فیلمنامه اولیه کار را که محمدرضا گوهری نوشته بود، خواندم و چون فیلمنامه را دوست داشتم، تصمیم گرفتم آن را بسازم.

تغییراتی هم روی فیلمنامه اعمال کردید؟

طبیعتا هر کارگردانی که فیلمنامه‌ای دریافت می‌کند، با توجه به سلیقه‌اش تغییراتی در آن می‌دهد.

تولید این فیلم که جزو پروژه‌های فاخر سازمان سینمایی است، چقدر طول کشید و چقدر کار برد؟

مدت زمان فیلمبرداری ما به اندازه فیلمبرداری یک فیلم معمولی، حدود 48 جلسه بود ولی پیش تولیدی بیش از یک فیلم معمولی داشتیم که به دلیل غریبه بودن لوکیشن فیلم و شرایط آلمان بود. کلمه فاخر به معنی رایج آن در سینمای ایران که به فیلم‌هایی با پروداکشن عظیم گفته می‌شود، به نظر من برای «برلین منفی 7» مناسب نیست. ما یک فیلم با تولید معمول سینمای ایران داشتیم که بعضی مخارج آن به دلیل لوکیشن خارج از ایران به یورو هزینه شد. این تفاوت را که نادیده بگیریم فیلم بیشتر شبیه دیگر فیلم‌های معمول سینمای ایران بود.

فیلمبرداری در یک کشور دیگر و دور از امکانات قابل دسترس، چطور بود؟

تمام فیلمبرداری کار در برلین انجام شد و شرایط ویژه خودش را داشت. به طور طبیعی کار یک گروه فیلمسازی حتی در شهرستان‌های کشورمان هم نسبت به گروهی که در تهران فیلم می‌سازند، شرایط متفاوت‌تری دارد. وقتی وارد یک کشوری مثل آلمان می‌شوید که قوانین خودش را دارد و صاحب سینماست، شرایط به میزان بیشتری تغییر خواهد کرد. البته این تغییرات صرفا تغییرات بد و آزاردهنده نخواهد بود. بعضی تفاوت‌ها ممکن است دست و پاگیر باشد و برخی هم ممکن است به نفع شما باشد. ما با هر دو مورد روبه‌رو بودیم، بعضی شرایط به نفع ما بود و از آن سود می‌بردیم ولی بعضی هم دست و پاگیر بود. در واقع ما با شرایط متفاوت روبه‌رو بودیم و نمی‌توانم بگویم که شرایط نامناسب بود.

چگونه به ترکیب کنونی بازیگران رسیدید؟ چون چینش بازیگران نوع جدیدی از ترکیب بازیگران ایرانی و خارجی است.

انتخاب و پیدا کردن بازیگران خارجی با توجه به مسأله بودجه کمی کار ما را پیچیده می‌کرد، من به دنبال بازیگران خوب بودم و شناخته یا ناشناخته بودنشان خیلی برایم مهم نبود. برای همین به کمک دوستان و فیلمسازانی که خارج از کشور بودند، سعی کردیم به ترکیب مناسبی برسیم. بازیگر اصلی فیلم از طریق گزینه‌هایی که معرفی شد و بازی‌هایی که کرده بودند، انتخاب شد. بازیگر آلمانی فیلم را از میان چند بازیگر آلمانی انتخاب کردم و بازیگران ایرانی را هم که می‌شناختیم.

هماهنگی بازیگران ایرانی و خارجی که زبان و فرهنگ متفاوت دارند، چطور اتفاق افتاد؟

هماهنگی و یکدست کردن بازی‌ها و نزدیک کردن شکل بازی بازیگران به تمرین‌های قبل از فیلمبرداری برمی‌گردد. در واقع این مسأله کمی زمان برد. تلاش کردم این اتفاق با جلسات تمرینی دو به دوی بازیگران رخ دهد. در جلسات جمعی هم کسانی را که با هم بازی داشتند به هم نزدیک کردیم. جدای از مسأله ایرانی و خارجی بودن بازیگران، بازیگر نقش اول مرد، یک بازیگر کاملا حرفه‌ای بود، در حالی که بازیگر نقش اول زن، یک نابازیگر بود. کنار هم گذاشتن دختر پانزده ساله‌ای که تجربه بازیگری ندارد و یک بازیگر کاملا حرفه‌ای بمراتب سخت‌تر از کنارهم قرار دادن بازیگر ایرانی و خارجی بود. برای همین در جلسات دورخوانی نزدیک کردن این دو نقش برایم اهمیت داشت و مسائل دیگر هم کار و زمان خودش را می‌طلبید.

«برلین منفی 7» فضای سرد و پرکنتراستی دارد که احساس ناامنی و ترس را به مخاطب القا می‌کند. از ابتدای فیلم چنین فضایی را مدنظر داشتید؟

از زمانی که اسم فیلم را «برلین منفی 7» انتخاب کردم، به این موضوع توجه داشتم. دقیقا به این فضا و اتمسفر فکر کرده بودم. در واقع قرار بر این است که «برلین منفی 7» سرما و حس تنهایی را به مخاطب القا کند. از همان ابتدا دو نکته را از فیلمبردارم خواستم. نخست، استفاده از لنز تله به عنوان لنز حاکم بر اکثر سکانس‌های فیلم بود. به دلیل این که می‌خواستم آدم‌ها از پس‌زمینه جدا باشند و حس تنهایی‌شان، خودش را نشان دهد. در واقع استفاده از این لنز به شفاف بودن (فوکوس) شخصیت‌ها و محو بودن (فلوو) بقیه عناصر بصری کمک می‌کرد. دوم، رنگ سرد حاکم بر فیلم بود که اتمسفر بیشتر پلان‌های فیلم را می‌ساخت. به همین دلیل نگاتیو فوجی را انتخاب کردیم که از این جهت به رنگ مطلوبمان نزدیک‌تر شویم.

آزاده کریمی - گروه فرهنگ و هنر