محمد (ص) آیینه مهربانی

آخرین فرستاده خدا، پیامبر گرامی یکی از این شخصیت‌هاست که پایان‏بخش پیام‌آوران آسمانی است؛ شخصیتی که پیام‌های زندگی‏ساز ابراهیم، موسی فرزند عمران و عیسی مسیح فرزند مریم مقدس را پذیرفته، آنها را تصدیق و کامل کرده است.

یکی از روش‌های آشنایی با پیامبر بزرگ اسلام، پژوهش تاریخی است. با جستجو و کنکاش در منابع معتبر و اصیل که سرگذشت زندگی وی را از هنگام تولد، دوران کودکی، خاندان و تبار خانوادگی، جوانی و زندگانی‌اش گزارش کرده باشند راهی به سوی شناخت ایشان باز می‌شود.

البته در انتخاب منابع تاریخی باید دقت شود منابعی از اتقان و اعتبار علمی برخوردار هستند که براساس واقع‌نگاری و نه بر مبنای حادثه‌سازی تدوین شده باشند.

نوع دیگر آشنایی با شخصیت‌های جهانی، نگرش جامع بر محور دیدگاه‌هایی است که از فراز قرون و اعصار به شخصیت‌های فراتاریخی نگریسته و آنان را به دیگران شناسانده‌اند. نگرش به انسان‌ها بعد از دوره حیات فیزیکی می‌تواند افراد را از دو بعد معرفی کند. یک بعد آنچه بوده‌اند. بعد دیگر آنچه نمود داشته‌اند.

آنچه در تصور اهل دانش و اندیشه از آنها به جا مانده است خصوصیتی دارد و آن واسطه بودن علاقه‌ها و رابطه‌ها، دوستی‌ها، آگاهی‌های خاص و گاه در برخی موارد نیز ناآگاهی‌هاست.

گونه‌ای دیگر از شناخت وجود دارد که واسطه انسانی در میان نیست. این‌گونه بازشناسی آنان با روش دریافت سخنان و پیام‌های آنان است. بویژه اگر آنان در عرصه کلام و کتاب دست پُری داشته باشند.

انسان‌ها در لباس گفته‌ها و زبان‌های خویش پنهان هستند و با کاوش در کلمات و پیام‌های آنها بخوبی و درستی می‌توان انسان‌ها را شناخت. بزرگانی که از سوی خداوند مسوولیتشان رساندن پیام‌هایی است که در قالب کتاب‌های آسمانی با نام‌های خاص ارائه کرده‌اند: تورات، انجیل و قرآن.

از مجموعه پیام‌هایی که در قرآن کریم است بخوبی می‌توان پیام‌آور را شناخت و نیز محتوا و مفاد آنها را. در حقیقت، آیه‌ها شامل پیام‌های اصلی رسالت محمد(ص) و اصلی‌ترین پیام‌هاست.

برخی از آنها تبیین‌کننده شخص رسول گرامی است. برای نمونه می‌توان به این آیه شریفه اشاره کرد که: محمد، پدر هیچ‌یک از مردان شما نیست ولی رسول خدا و پایان‏بخش پیام‌آوران است.

درباره این‌که پیامبر چگونه آیینه مهربانی برای همه است، باید گفت پیامبر فرستاده شده تا زمینه بهروزی و کامیابی همگان را در دو مرحله زندگی نزدیک در دنیا و مرحله زندگی بعدی در آخرت فراهم آورد.

مهربانی و شفقت رسول گرامی اسلام از نوع مهربانی لفظی و محدود به کلام و سخن نیست، بلکه در رفتار و سلوک او مهربانی و رأفت موج می‌زند.

مهربانی پیامبر تا آنجا بود که هر فردی، سخنی را به او و برای او بیان می‌کرد، به‌گونه‌ای به او و سخنانش گوش فرا می‌داد که گوینده، تصور می‌کرد پیامبر، تمام حرف‌های او را پذیرفته است تا آنجا که گفتند پیامبر تمام گوش است و هر سخنی را می‌پذیرد.

سیدمحسن سادات - پژوهشگر مرکز فرهنگ و معارف قرآن