با علیرضا حکیم جوادی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات

اصلا قرار نیست اینترنت جهانی را قطع کنیم

درباره لزوم استفاده از فناوری اطلاعات، گفتنی‌ها گفته شده و این امر دیگر یکی از بدیهیات به شمار می‌رود، اما موضوعی که قابل بحث است این که بلوغ فناوری اطلاعات و ترویج تفکر شبکه‌ای ما انسان‌ها را به سمت لزوم حضور در شبکه‌های مختلف ترغیب می‌کند. در این میان شبکه ملی اطلاعات به عنوان پروژه عظیم ملی در این حوزه یکی از پرابهام‌ترین و سوال‌انگیزترین پروژه‌ها نیز به شمار می‌رود. بسیاری از مردم می‌خواهند بدانند در صورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در کشور چه اتفاقی برای سیستم‌های ارتباطی مبتنی بر فناوری اطلاعات در کشور خواهد افتاد. در این رابطه با علی حکیم جوادی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید. وی در این مصاحبه به ابهامات مربوط به شبکه ملی اطلاعات و رابطه آن با اینترنت جهانی نیز توضیح می‌دهد.
کد خبر: ۴۶۷۰۴۱

برای بسیاری سوال است که آیا بعد از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اینترنت جهانی قطع می‌شود یا نه؟

حقیقتاً نمی‌دانم چرا این سوال در سطح جامعه ما طرح می‌شود. شبکه ملی اطلاعات قرار است دسترسی مردم را به اطلاعات مورد نیاز خودشان فراهم کند. این دسترسی از 2جنس است؛ یک‌سری اطلاعات داخلی است که در داخل تولید و نگهداری می‌شود و در داخل نیز دسترسی به آن باید براحتی امکان‌پذیر باشد، نوع دوم اطلاعات خارجی است که ممکن است در داخل کشور تولید نشود، اما مورد نیاز مردم است و از طریق اینترنت تأمین می‌شود. بنابراین شبکه ملی اطلاعات شبکه‌ای است داخلی که دسترسی داخلی را با سرعت، اطمینان و امنیت بالا ممکن می‌کند ولی در صورت نیاز به اینترنت هم این امکان وجود دارد و اصلاً قرار نیست که ما اینترنت را قطع کنیم، بلکه تقویتش خواهیم کرد و این دو مقوله کاملاً از هم تفکیک‌شده و هیچ نوع تضادی با هم ندارد. منتها به لحاظ اقتصادی اگر یک مسیر کوتاه‌تری با قیمت و هزینه کمتری موجود باشد منطق حکم می‌کند که از آن استفاده کنیم.

بنابراین در معماری‌ای که در شبکه ملی اطلاعات انجام دادیم برای آحاد مردم، هم امکان دسترسی به شبکه‌های داخلی وجود دارد و هم امکان دسترسی به اینترنت.

یکی از موضوعاتی که منتقدان مطرح می‌کنند این است که شبکه ملی اطلاعات واسط مردم و اینترنت جهانی خواهد بود، به لحاظ همین ساختار حداقل پیامد راه‌اندازی این شبکه، آن خواهد بود که کیفیت اینترنت از وضعیت فعلی باز هم بدترخواهد شد. این را چطور پاسخ می‌دهید؟

خیر، اصلاً به این شکل نیست. این شبکه‌ها کاملاً از هم تفکیک‌شده و عملاً جداسازی به این شکل خواهد بود که اگر نیاز بود کاربر به یک شبکه داخلی ارتباط داشته باشد از یک مسیر دیگری این ارتباط با یک شبکه داخلی برقرار شود و اگر نیاز به اینترنت بود از یک مسیر دیگر.

می‌خواهم این‌طور عرض کنم که موضوع بالعکس است یعنی با این کار کیفیت اینترنت را افزایش خواهیم داد و این مورد تأکید جدی آقای وزیر است که ما بتوانیم بر ارائه‌دهندگان سرویس‌ها و خدمات اینترنتی کنترل داشته باشیم. آقای وزیر هم گروهی را صرفا و تخصصا مامور رسیدگی و نظارت بر کیفیت اینترنت کرده‌اند.

پس این اختلال‌ها و تغییراتی را که به ملی شدن اینترنت ارتباط داده شد، تکذیب می‌کنید؟

صددرصد تکذیب می‌کنم، اینها ارتباطی باهم ندارند. اتفاقاً یکی از الزامات ما در طراحی شبکه ملی اطلاعات این است که کاربران بدون این‌که کوچک‌ترین تغییری را احساس کنند این طرح اجرا شود. بنابراین ممکن است بعضی اختلالات باتوجه به توسعه برخی از حوزه‌ها در مخابرات و اپراتورها باشد اما در نهایت ارتباطی با شبکه ملی ارتباطات و راه‌اندازی آن ندارد.

شما از اینترنت جهانی چه استفاده‌ای می‌کنید؟

من خیلی از اطلاعاتی که نیاز دارم، از طریق اینترنت دریافت می‌کنم و ما هنوز ایمیل‌هایمان را از طریق اینترنت انجام می‌دهیم.

شما از چه ایمیلی استفاده می‌کنید؟

ایمیل سازمانی مربوط به سازمان خودمان ITC.ir.

از جیمیل و یاهو و امثال آنها استفاده نمی‌کنید؟

نه، هرگز استفاده نکردم.

از گوگل استفاده می‌کنید؟

بله. از گوگل استفاده می‌کنم.

طبق آماری که من جمع‌آوری کردم حدود 13پروژه رسمی در دانشگاه‌ها برای تهیه موتور جستجوی بومی تعریف و تمام شده است که نتیجه خاصی هم نداشته. این را شما درست می‌دانید؟

اتفاقاً خوب است. من این را به فال نیک می‌گیرم. یک روزی بعضی از موضوعات را می‌گفتند که ما در کشور توان آن را نداریم و امکان انجام آن نیست، البته این آماری که شما می‌فرمایید را من ندارم ولی حداقل در دو سه مورد ما داریم اقدام می‌کنیم و قراردادهایی را داریم با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشگران و شرکت‌های فناور که این کار را انجام می‌دهیم، هدفش هم این است که ما برسیم به یک موتور جستجو با یک کیفیت معقول. پس قطعاً باید از تمام توان کشور استفاده کنیم و بین دست‌اندرکاران این حوزه رقابت ایجاد کنیم تا بتوانیم از موتور جستجوی بومی به عنوان یک محصول قابل استفاده در شبکه ملی اطلاعات بهره ببریم. وقتی به این ایده‌آل برسیم به هیچ‌وجه از موتور جستجوی دیگری در شبکه ملی اطلاعات بهره نمی‌بریم.

یعنی استفاده از سایر موتورهای جستجو قرار است در این شبکه قطع شود؟

خیر، اصلا این‌طور نیست، مثل خیلی جاهای دیگر دنیا.شما کشور چین را بررسی بفرمایید در رتبه‌بندی دسترسی اینترنت گوگل رتبه اول را ندارد، متاسفانه کشور ما جزو معدود کشورهایی است که بیشترین دسترسی از این‌ طریق انجام می‌شده و می‌شود، بنابراین با ایجاد یک موتور جستجوی بومی ما می‌خواهیم این معادله را تغییر دهیم.مردم هم قطعا سعی خواهند کرد از آن استفاده کنند.

آیا استفاده از موتور جستجوی بومی یا خارجی برای مردم انتخابی خواهد بود؟

بله. صد درصد.

یعنی هیچ وقت هیچ اجباری در استفاده از آن نیست؟

به هیچ‌وجه در هیچ موردی ما اجبار استفاده خاص نداریم. ولی واقعیت این است که ما باید در جهت فرهنگسازی و آموزش به مردم حرکت جدی کنیم. اگر مردم بدانند که در ورای موتورهای جستجو چه موضوعاتی نهفته است خودشان قطعا تلاش خواهند کرد که از موتور جستجوی امن‌تر، ایمن‌تر و بهتر استفاده کنند. موضوعات امنیتی و حریم خصوصی این سرویس‌دهندگان برای بسیاری از کشورها معضل شده است و ما تنها کشوری نیستیم که به این موضوع فکر کرده است.

لزوم انجام این پروژه از ابتدا چه بود؟

این یک الزام قانونی است. در ماده 46 قانون پنجم توسعه تکلیف شد که این شبکه به این شکل باید ایجاد شود و بنابراین وزارت ارتباطات در زمینه توسعه شبکه برای ارتقای کیفیت این طرح را آغاز کرد. بعد از راه‌اندازی شبکه خواهید دید با استفاده از حداکثر منابع داخلی مدل جدید در ارتباطات کشور شکل خواهد گرفت.

آیا تاثیری فراتر از توسعه شبکه نیز برای این طرح پیش‌بینی شده است؟

یکی از محاسن شبکه ملی اطلاعات این خواهد بود که رونق جدی در حوزه فناوری اطلاعات کشور ایجاد خواهد شد و به‌عنوان مثال میزبانی‌ها قطعاً به داخل کشور منتقل و مراکز داده از رونق خاصی برخوردار خواهد شد. از طرف دیگر تولیدکنندگان محتوا با توجه به زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی که برایشان مهیا خواهد شد ساماندهی و مدیریت می‌شوند که حتما تعدادشان افزایش خواهد یافت و به‌گونه‌ای ما سهم بیشتری را در تولید محتوا در جهان خواهیم داشت.

بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که این پروژه به نام یک پروژه ملی شاید یکی از پروژه‌هایی است که اگر خوب به آن پرداخته شود فواید و مزایای بسیار زیادی را در کشور به همراه خواهد داشت. حالا در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌توان به این مزایا پرداخت و ابعاد مختلف آن را دید. پس شبکه ملی اطلاعات با این هدف در قانون برنامه پنجم دیده شده و ان‌شاءالله در حال عملیاتی شدن است.

این پروژه از چه زمانی به صورت عملیاتی شروع شد و الان در چه مقطعی است؟

خوشبختانه یکی از پروژه‌هایی است که در آغاز سال اول برنامه پنجم یعنی از ابتدای سال 90 هم فاز عملیاتی‌اش آغاز شد و هم فاز مطالعاتی‌اش که از قبل شروع شده بود تکمیل‌تر شد.

هم‌اکنون در کشور شبکه‌های زیادی در حال شکل‌گیری است که اینها شبکه‌های اختصاصی دستگاه‌ها بوده و با شبکه‌هایی مثل شبکه مدارس و شبکه علمی و بسیاری از شبکه‌هایی که روزانه با آنها مواجه هستیم ترکیب خواهد شد. با درخواست‌های زیادی که از دستگاه‌های مختلف داشته و داریم خیلی به سرعت وارد فاز عملیاتی شدیم و با شکل‌گیری مراکز داده در استان‌ها این زیرساختاهای اطلاعاتی هم در حال شکل‌گیری است.

آیا انجام پروژه طبق برنامه زمان‌بندی است؟

بله. جزو پروژه‌هایی است که مطابق برنامه زمان‌بندی کارهایش انجام می‌شود.

پروژه‌های شبیه این قبلا هم مطرح بود. آیا این پروژه ادامه همان موارد قبلی است؟

جوادی: باید از تمام توان کشور استفاده کنیم تا بتوانیم از موتور جستجوی بومی در شبکه ملی اطلاعات بهره ببریم. وقتی به این ایده‌آل برسیم به هیچ‌وجه از موتور جستجوی دیگری در شبکه ملی اطلاعات بهره نمی‌بریم

سال‌های قبل با این مفهومی که امروز هست مطرح نبوده. این پروژه با این مدل که درحال پیاده‌سازی است در حقیقت جداسازی شبکه‌های داخلی است. این پروژه اختصاصی بعد از آن که در قانون برنامه پنجم به صورت مفصل با جزییات بیشتر مطرح شد عملیاتی گردید. در ماده 46 به تفصیل درباره آن پرداخته شده و ما همان را سعی کردیم که پردازش کنیم و نهایتا معماری و راهکار برآمده از آن چیزی است که در قانون برنامه پنجم دیده شده است.

از زیرساخت قبلی استفاده شده یا زیرســاخت جدیدی برایش تهیه شده است؟

یکی از ویژگی‌های طرح این است که ما سعی خواهیم کرد از تمامی امکانات موجود کشور استفاده کنیم. یعنی از شرکت‌های مخابراتی و حتی از شرکت‌های خصوصی PAP و تمام سرویس‌دهنده‌های موجود استفاده خواهیم کرد و به تبع آن اگر در آینده احساس شود که نیاز به گسترش دارد شرکت‌های موجود بتوانند این را گسترش دهند و حتی اگر لازم باشد رقبای جدید با توجه به نیاز جامعه وارد شوند.

این توسعه براساس کدام شاخصه انجام می‌شود؟

یکی از شاخصه‌های چهارده‌گانه این است که 60 درصد خانوارها به پهنای باند مناسب دسترسی داشته باشند، لذا ما توسعه با استفاده از امکانات موجود و ایجاد امکانات جدید را کاملا احساس کرده و دنبال می‌کنیم.

پروژه فیبررسانی به خانه‌ها یا همان FTTX بخشی از این پروژه بود؟

فیبررسانی به منازل هم یکی از آن پروژه‌هاست که امکان دسترسی را افزایش می‌دهد، اما ما منتظر پیاده‌سازی پروژه جدید نخواهیم بود و از همین امکانات موجود حداکثر بهره‌برداری را می‌کنیم، چراکه فکر می‌کنیم اینها منابع ملی هستند و باید مورد استفاده قرار بگیرند.

هزینه این پروژه چقدر برآورد می‌شود؟

برآورد هزینه با توجه به این که اینها با امکانات موجود انجام می‌شود تا این مقطع انجام نشده ولی در درازمدت با توجه به توسعه و گسترش آن عدد قابل توجهی باید صرف شود.

وقتی زیرساخت‌ها را توسعه می‌دهیم در کشور نیاز به پهنای باند بیشتری داریم؛ چه در لایه زیرساخت چه در لایه دسترسی. به عنوان مثال امروز شرکت زیرساخت تا 400گیگابیت پهنای باند در ثانیه را تأمین کرده و با توجه به نیازی که در استان‌ها و شرکت‌های مخابراتی احساس می‌شود آن را هر روز افزایش می‌دهد.

ما هم بیشتر مدل حاکمیتی را پیاده‌سازی می‌کنیم و برای نیازهایی که بخش‌های حاکمیتی و دولتی دارند در مراکز داده سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، اما در آینده بخش‌های خصوصی بیشتر وارد خواهند شد و سرویس‌هایشان را ارائه خواهند داد. همه اینها که انجام شود قطعا با توجه به ایجاد این زیرساخت‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری در لایه کاربردها خواهد بود که نیاز بشدت بالاست و برآورد اولیه‌ای حاکی از این است که ما سالانه شاید بین 2 تا 3 هزار میلیارد تومان نیاز داریم که هزینه این بخش شود. اما به آن معنی نیست که دولت قرار است توسعه زیرساختی انجام دهد بلکه دولت قرار است زیرساخت‌هایی ایجاد کند و وقتی زیرساخت‌ها ایجاد شود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی روی این شاهراه‌ها قرار خواهند گرفت.

به جواب نرسیدم. می‌خواهم واضح‌تر بدانم بودجه و هزینه این شبکه چقدر است؟

با توجه به این که این پروژه در جهت اهداف وزارتخانه بوده از سال‌های قبل یک برنامه‌ای را خود وزارت تدارک دیده و هزینه می‌کند، ازجمله دیتاسنترها و توسعه شبکه. وزارت ارتباطات هم‌اکنون بودجه‌ای را در حال تهیه و آماده دارد که طبق برنامه‌ریزی‌های وزارتخانه به معاونت برنامه‌ریزی ریاست جمهوری ارائه خواهد کرد و قطعا در آنجا برای شبکه ملی اطلاعات بودجه خاصی پیش‌بینی شده است. البته این بودجه تمام بودجه شبکه ملی اطلاعات نیست، بلکه این یک بخشی از هزینه‌ای است که شبکه ملی اطلاعات نیاز دارد. بخش عمده هزینه بستگی به سرعت توسعه آن دارد و عددی که عرض کردم سالانه 2 تا 3000 میلیارد تومان عددی است که در یک مقطع نیازسنجی شده و این برآورد باید برای کل کشور انجام شود تا نهایتا هزینه مشخص شود.

در طرح تجاری یا حداقل طرح توجیهی این کار هزینه آن تعیین نشده است؟

در این حالت نگاهمان نگاه تجاری نیست که بشود هزینه‌ای برای آن در نظر داشت. ممکن است پروژه FTTX و شبکه ملی اطلاعات را بخواهید با هم یکی بگیرید در حالی که این طور نیست، چون اصولا موضوع به شکل اپراتوری مطرح نشده و در مورد شبکه ملی اطلاعات قطعا یک حساب اقتصادی کردیم، منتها این شبکه یک راه‌حل ملی است که می‌تواند زیرساخت‌های مورد نیاز را برای گسترش فناوری اطلاعات در کشور ایجاد کند و به نوعی تغییر آرایش امکانات موجود است و نه ایجاد یک کار جدید.

این شبکه چه وقتی راه‌اندازی خواهد شد؟

این شبکه راه‌اندازی‌اش به صورت فازبندی خواهد بود، هر شبکه جدیدی که شکل می‌گیرد در واقع یکی از حلقه‌های شبکه ملی اطلاعاتی شکل می‌گیرد که با تکمیل این بسترها زیرساختی که مورد نیاز است به سرعت مهیا می‌شود.

زمان‌بندی ندارید؟

تا پایان امسال بخش عمده‌ای از این کار انجام خواهد گرفت ولی بخش‌های دیگر کار برمی‌گردد به سازمان‌ها و نهادهای دیگر که بتوانند به سرعت خودشان را آماده کنند و سامانه‌های مورد نیازشان را روی این شبکه گسترش دهند. هدف ما این است که ان‌شاءالله تا پایان برنامه پنجم به اهداف از پیش تعیین شده شبکه ملی اطلاعات برسیم.

تاثیرات اولیه اجتماعی این کاربردها را چه زمان می‌توان دید؟

همین امروز هم می‌توانیم ببینیم. به‌عنوان مثال فرض بفرمایید شبکه امور مالیاتی ما بیاید روی این شبکه ملی اطلاعات قرار بگیرد، خب این نشان می‌دهد ما بحث شفاف‌سازی را خواهیم داشت. امروز خیلی از موضوعات که متاثر از فناوری اطلاعات است به دلیل گستردگی در جامعه کاملا مشهود شده است.

یعنی موارد جاری را جزو این طرح حساب کردید؟

ما نیامدیم آنها را به صورت مجزا ببینیم. وقتی قرار است در پایان برنامه پنجم 30 درصد از آموزش‌ها الکترونیک ارائه شود آن‌وقت شما ملاحظه خواهید کرد که این طرح چه تاثیری دارد. برای مثال امروز وقتی بحث دورکاری را مطرح می‌کنیم قطعات تردد را باید به حداقل برسانیم یا کمتر کنیم یا وقتی راجع به پرداخت الکترونیکی صحبت می‌کنید در پایان برنامه باید 80درصد پول در گردش در جامعه به‌صورت الکترونیکی باشد که این امر تاثیر اجتماعی‌اش کاملا مشخص است.

امروز مردم برای دریافت وجه کمتر به بانک مراجعه می‌کنند و استفاده از ابزار الکترونیک به اندازه لازم گسترده شده است. من در یک جمله عرض کنم فناوری اطلاعات هم باعث افزایش رفاه در سطح جامعه می‌شود و هم خود یکی از دستاوردهاست و به طور کلی شکل و زندگی انسانی آدم را تغییر می‌دهد.

سوال را این‌طور مطرح می‌کنم که کاربردهای عملی این شبکه را مردم چه زمانی می‌بینند؟ یعنی وقتی ما از این شبکه استفاده می‌کنیم متوجه بشویم که اینترنت نیست و شبکه داخل کشور است. این تفاوت را چه زمانی عموم جامعه احساس خواهند کرد؟

یک موضوعی که خیلی جدی خواهد بود و ما داریم حمایت می‌کنیم و در اکثر استان‌ها هم روی آن کار می‌کنیم این است که دستگاه‌ها باید خدمات الکترونیک‌شان را مرتب توسعه بدهند، اولین بحثش هم ایجاد درگاه است. امروز استانی نیست که یک پورتال و یک درگاه برای معرفی خدماتش نداشته باشد. در بعضی از استان‌ها تعداد این خدمات در حال افزایش است. ما امروز در سایت Iran.ir خودمان بیشتر از 1700 خدمت را معرفی می‌کنیم. خیلی از این خدمات از طریق این شبکه قابل دسترسی خواهد بود و از وقتی که فرد برای دریافت خدمات دیگر نیاز نداشته باشد مراجعه حضوری کند عملا می‌توان گفت این کار شروع شده و روز به روز گسترش خواهد یافت.

امروز خوشبختانه یک رقابت خیلی جدی بین دستگاه‌ها و استان‌ها برای تالیف خدمات بیشتر به وجود آمده و خیلی به سرعت دارد رشد پیدا می‌کند. ما امیدواریم ان‌شاءالله در پایان برنامه پنجم طبق برآوردمان بیش از 2000 خدمت مختلف را در اختیار مردم قرار دهیم.

البته چیزی که در نهادها و سازمان‌ها دیده می‌شود این است که علاقه‌ای به زیرمجموعه شدن ندارند و می‌خواهند با بودجه مستقل برای خودشان شبکه تشکیل داده و از سایرین دور باشند. نمونه آن شهرداری و سایر ارگان‌هاست.

براساس الزام قانونی شبکه آنها باید آمادگی را داشته باشند که وارد شبکه ملی شود و آنها باید به این شبکه اعتماد کنند.

سعید نوری آزاد / جام‌جم

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها