مکافات عمل در قاب تصویر

شاید برای شما هم اتفاق بیفتد در آغاز با وجود نام غیرمتعارفش میان تولیدات تلویزیونی نگاه‌ها را معطوف خود کرد. رفته‌رفته داستان‌های این مجموعه با نگاهی متفاوت به مقوله امر به معروف و نهی از منکر در اجتماع، ساختار خود را به درام‌های تلویزیونی نزدیک‌تر کرد تا جاذبه‌های یک تولید نمایشی را کنار اصل پیام‌رسانی حفظ کند.

امسال نیز همزمان با شروع محرم فرصتی دیگر دست داد تا برنامه‌سازان این مجموعه به ساخت سری دیگری از اپیزودها برای این مناسبت اقدام کنند که در این گزارش به 2 تله‌فیلم‌ 90 دقیقه‌ای با نام‌های باران نم‌نم و برنده بازی از این مجموعه پرداخته شده است.

با آغاز شاید... بسیاری این اثر را با مجموعه دوبله شده ترکی ـ که قصه‌پردازی آن براساس بازتاب اعمال انسان بود ـ مقایسه و آن را کپی ابتری از یک کار نسبتا ضعیف می‌دانستند. اما با پیشروی داستان‌های این مجموعه، نه‌تنها چنین ذهنیتی از میان رفت، بلکه «شاید...» به عنوان اثری قابل احترام و مستقل شناخته شد.

مهدی تحویلیان (مدیرتولید این پروژه) می‌گوید: پیام‌های مختلفی در داستان‌های این مجموعه نهفته است، اما برخی قسمت‌ها در نظر بیننده تاثیر بیشتری دارد و بازتاب‌های خوبی از سوی مردم دریافت کرده‌ایم. داستان‌ها با خود مردم در ارتباط است و شاید در زندگی شخصی هر یک از ما نیز اتفاق بیفتد و همین مساله باعث‌شده مخاطب این مجموعه را دوست داشته باشد.

تحویلیان که در ایام محرم به صورت همزمان 2 پروژه این مجموعه را مدیریت می‌کند، درخصوص انتخاب لوکیشن‌ها می‌گوید: تمام مکان‌ها به جز یک خانه از میان لوکیشن‌های جدید انتخاب شده‌اند. محل‌های دیگر شامل امامزاده زید(ع)، یک کارگاه خیاطی در یافت‌آباد، چند مغازه در شرق تهران، بیمارستانی در زعفرانیه و... است. به طور کلی انتخاب لوکیشن در ایران با مشکلاتی رو‌به‌رو است، چراکه در حوزه ساخت آثار، فاقد مکانی متمرکز همچون شهرک‌های سینمایی خارج از کشور هستیم و به همین دلیل در بسیاری از مجموعه‌ها همچون «شاید...» با تکرار صحنه‌هایی از لوکیشن‌های موجود مواجه می‌شویم؛ اما در ایام محرم این مشکل تا حد زیادی کاهش یافته، چون تا حد امکان به دنبال یافتن مکان‌ها و خانه‌های جدیدی برای تصویربرداری بوده‌ایم که عمدتا نیز از مناطق جنوبی تهران انتخاب شده‌اند.

وی همچنین به افزایش مدت زمان 2 اثر در محرم امسال اشاره می‌کند و می‌گوید: 2 قسمت با نام‌های باران نم‌نم و برنده بازی این قابلیت را داشتند تا با حجم کاری یک تله‌فیلم تولید شوند و همین اتفاق هم افتاد. برای اثر نخست حدود 120 دقیقه تولید داشتیم که تنها 80 دقیقه آن آماده پخش شد. ما تا وقتی مردم این مجموعه را دوست داشته باشند و از حمایت شبکه برخوردار باشیم، آمادگی داریم تا قسمت‌های بیشتری تولید کنیم. تا به حال نیز از حمایت و علاقه مدیر گروه فیلم و سریال شبکه 5 برخوردار بوده‌ایم؛ تا پایان سال نیز حدود 10 قسمت 90 دقیقه‌ای برای ساخت پیش‌بینی شده است.

مکافات اعمال و دریافت نتیجه کردار انسان، مهم‌ترین دستاورد داستان‌های شاید برای شما هم اتفاق بیفتد است و هر قسمت از این مجموعه می‌کوشد به نوعی با محور قرار دادن این مفهوم، فضایل اخلاقی را در قالب زندگی کاراکترهای مختلف به نمایش بگذارد.

ساخته‌هایی چون راه و بیراه، باران نم‌نم (احمد معظمی)، برنده بازی (نوید میهن‌دوست)، 3 دقیقه تا زنده ماندن (مسعود آقابابایی) و دیگر اپیزودهایی که برای محرم امسال از این مجموعه روانه آنتن می‌شود، هریک با توجه به همین رویکرد، مضامین عاشورایی را در لایه‌های پنهان داستان جای داده‌اند و تصویری نخ‌نما شده از محرم را دستاویز قصه‌پردازی‌های سطحی قرار نداده‌اند.

نوید میهن‌دوست که از سال 89 ساخت اپیزود برای این مجموعه را آغاز و تا به حال کمتر از 20 قسمت را کارگردانی کرده، محرم امسال قصه‌ای را به قلم نیلوفر محلوجی برگزیده است.

میهن‌دوست (کارگردان) معتقد است: در ساخت یک اثر به هیچ عنوان به مناسبتی بودن آن فکر نمی‌کنم، چراکه معتقدم تصمیم گیرنده مسوولان شبکه هستند. به عنوان کارگردان، قصه‌ای را که مورد پسندم واقع شود، می‌سازم و با پرداختی که مناسب آن داستان باشد پیش می‌روم.

وی ادامه می‌دهد: تلاش کرده‌ایم قصه‌های انتخابی با پس‌زمینه‌ای اجتماعی، مبتنی بر خطاهای فردی باشند و در ضمن سعی داریم بیان این اتفاق سطحی و واضح نباشد و نتیجه‌گیری را در طول کار و با پیشروی داستان شاهد باشیم. شاید برای شما هم اتفاق بیفتد به واسطه روند داستانی‌اش که گاه به تلخی نزدیک است، عمدتا پایانی متفاوت از آنچه در حوزه تولیدات نمایشی تلویزیون شاهد هستیم، دارد. البته پایان خوش هر قسمت از این مجموعه بستگی مستقیمی با دیدگاه مخاطب دارد و از این حیث می‌توان مجموعه را اثری متفاوت دانست.

میهن‌دوست با اشاره به آثار موفق سینمای جهان که عمدتا به انتها و نتیجه‌ای خوش می‌انجامد، می‌گوید: به هر حال رسیدن به پایان نتیجه بخش دارای قواعدی است که اگر پرداخت مناسبی نداشته باشد به دریافت مفهوم نمی‌رسیم. در این مجموعه نیز تلاش ما این است تا روندی صحیح را برای پیشروی داستان در نظر بگیریم. گاهی می‌طلبد پایان داستان همچون بسیاری از اپیزودهای این مجموعه تلخ باشد و گاه با بهره‌گیری از پایان خوش، به هدف اصلی داستان نزدیک می‌شویم، همچون اپیزود یک داستان واقعی که برای شب عید فطر ساخته شد و میان دیگر ساخته‌های این مجموعه ریتم و پایانی مفرح و طنز را در بر داشت.

عمار تفتی از جمله بازیگران اصلی برنده بازی است. وی که پیش از این در سری اول «شاید...» حضور داشته درخصوص ساختار و محتوای اپیزودهای اخیر این مجموعه در مقایسه با سری اول آن می‌گوید: هر پروژه با پشت سر گذاشتن روزهای نخست تولید، به مرور زمان رشد می‌کند، آسیب‌شناسی می‌شود، ایرادهایش برطرف شده و مشکلات دیگری پیرامون تولید آن را می‌گیرد. شاید برای شما هم اتفاق بیفتد نیز از این قائده مستثنا نیست. این مجموعه همچنان در حال رشد است، ولی در شرایط فعلی به نظر می‌رسد نسبت به گذشته از کیفیت بالاتری درخصوص انتقال پیام و المان‌های دینی برخوردار است و شتاب‌زدگی در انتقال چنین مفاهیمی که از جمله ضعف‌های اساسی موجود در فیلمنامه بود، کمتر دیده می‌شود.

تفتی که در برنده بازی نقش یک کاسب بازاری را عهده دار است، درباره این شخصیت چنین توضیح می‌دهد: مجید کنار دوست قدیمی‌اش وارد یک شراکت می‌شود که در انتها دچار سرنوشتی ناخوشایند می‌گردد. این کاراکتر برای هر کاری قسم می‌خورد که گاه قسمش به دروغ تبدیل می‌شود. در نقد این شخصیت می‌توان گفت اگر این فرهنگ غلط کلامی حذف شود، بسیاری از مشکلات موجود بر سر راه زندگی مجید برطرف می‌گردد و یک آدم معمولی در شرایط ناهنجار، به شخصیتی منفی بدل نخواهد شد.

وی با اشاره به این‌که اپیزودهای ویژه محرم از شعارزدگی فاصله دارند و زندگی معمول افراد جامعه را بازگو می‌کنند، می‌گوید: هر یک از این داستان‌ها به عمق زمانی نیاز دارند تا بازیگر بتواند کاراکتر مورد نظر را معرفی کند و نقاط تاریک شخصیتی او را بشناسد و مقابل دوربین به نمایش بگذارد و امسال در این مجموعه این اتفاق میسر شد تا با مدت زمان بیشتری که در اختیار ما بود، به تصویری درست از شخصیت برسیم. در ضمن در این کار از جایی به بعد وارد فضای محرم می‌شویم و تاکید شتابزده‌ای بر حال و هوای عزاداری نمی‌شود و از جمله مزیت‌های این کار دوری از شعارزدگی چنین فیلم‌هایی است.

حسن اسدی را بیشتر در قالب کاراکترهای مثبت دیده‌ایم. او که پیش از این در اپیزودهای مختلفی از این مجموعه حضور داشته به نقش‌های منفی شاید برای شما هم اتفاق بیفتد اشاره می‌کند و می‌گوید: این مجموعه را به دلیل امکان بازی در نقش‌های بسیار متنوع و متفاوت می‌پسندم. در بسیاری از اپیزودها به عنوان کاراکترهایی سیاه یا خاکستری دیده شده‌ام و می‌توانم بگویم با این مجموعه بیشترین حضور بنده در قالب شخصیت‌های منفی رقم خورد.

از نظر حسن اسدی، مهم‌ترین ویژگی «شاید...» موجز بودن اپیزودهاست. او معتقد است: وقتی مدت زمان پخش هر قسمت کاهش یابد، کاراکتر فرصت کوتاهی در اختیار دارد تا تمام زوایای پنهان شخصیت خود را در قالب داستان به نمایش بگذارد و جان مطلب را بی‌آن‌که مخاطب خسته شود، ادا کند.

اسدی که در مجموعه محرم «شاید...» کنار احمد معظمی حضور دارد، ادامه می‌دهد: بازیگر با حضور در اپیزودهای مختلفی از این مجموعه فرصت را در اختیار دارد تا تیپ‌ها و شخصیت‌های مختلفی را تجربه کند. شخصا در این مجموعه نقش‌های متفاوتی همچون فروشنده سوپر مارکت، قصاب، شاگرد مکانیک، قاتل، معاون یک شرکت مهندسی و... را بازی کرده‌ام که هریک نیازمند اکت و حرکتی خاص از سوی بازیگر بود و باعث شد از قدرت مانور فکری بهره‌مند و از یک قالب خاص و تکراری خارج شوم.

وی با بیان این‌که هر مجموعه تلویزیونی دارای نقاط ضعف و قوت است، تاثیر مثبت شاید برای شما هم اتفاق بیفتد را بیشتر از کمبودهای این مجموعه می‌داند و اضافه می‌کند: برخی داستان‌های این مجموعه به لحاظ محتوایی فوق‌العاده است و اگر بعضی قصه‌ها اغراق‌آمیز به نظر آید، به این دلیل است که در کارهای هنری واقعه‌ای بزرگ و به صورت اگزجره نمایش داده می‌شود تا دیده شود و تاثیر‌گذاری مناسبی داشته باشد، البته بسیاری از داستان‌های این مجموعه براساس واقعیت و به دور از بزرگنمایی بوده است.

رضا رضوی دیگر بازیگر این مجموعه در کار باران نم‌نم حضور دارد. وی که در اپیزود دیگری به کارگردانی احمد معظمی نیز بازی کرده است، برگشت نتیجه اعمال انسان پس از مرگ را پیام اصلی این اثر می‌داند و می‌گوید: آخرین ساخته احمد معظمی زندگی دختری را به تصویر می‌کشد که پدر خود را از دست می‌دهد و به دنبال اعمال نیکی که پدر در زندگی انجام داده است، مشکلات یکی پس‌از دیگری از سر راه دختر برداشته می‌شود.

رضوی که در باران نم‌نم نقش پدر را بازی می‌کند در آثاری چون یوسف پیامبر، مردان آنجلس، مریم مقدس، دایره تردید، فیلم سینمایی اعتراض، انعکاس و همسر دلخواه من ایفای نقش کرده و حدود 23 سال است که در عرصه تئاتر و سینما فعالیت دارد. او مجموعه‌ای چون «شاید...» را سکوی پرش خوبی برای جوانان این عرصه می‌داند و می‌گوید: بازیگران تازه‌کاری که شاید کمتر دیده شده باشند با ورود به این مجموعه شناخته شده و حتی برای بازی در قسمت‌های آتی این کار نیز انتخاب می‌شوند و می‌توان آینده خوبی برای آنان متصور بود. به هر حال «شاید...» مجموعه‌ای است که ارتباط خوبی با مردم برقرار کرده است و مورد پذیرش مخاطب قرار گرفته، از این‌رو چهره‌های آشنا را به جامعه هنری معرفی می‌کند.

از دیگر بازیگران این مجموعه که از سال 87 تا به حال در اپیزودهای مختلفی از «شاید...» بازی کرده، حمیدرضا یزدانی ابیانه است که برای محرم امسال نیز در قالب کاراکتر حاجی رسولی کنار احمد معظمی حضور دارد. محمود معظمی، راما قویدل، نوید میهن‌دوست و... ازجمله کارگردانان این مجموعه هستند که وی در اپیزودهای آنان حضور داشته است.

یزدانی می‌گوید: اپیزودهای ویژه محرم همگی محتوایی خنثی دارند؛ یعنی به طور علنی بر جنبه‌های عاشورا تکیه ندارند. در این اثر، شخصیتی از طبقه متوسط جامعه را ایفا می‌کنم. او طی تحولی که در زندگی‌اش رخ داده است، به درجه‌ای از اعتقاد می‌رسد که همراه با همسرش به یاری نیازمندان می‌شتابد بی‌آن که از نتیجه این دستگیری نگران یا بیمناک باشد.

وی ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین حسن کار باران نم‌نم، نگاه کارگردان این اثر است که سعی ندارد با درشت‌نمایی و غلواعتقادات مذهبی را به ذهن مخاطب تزریق کند. از دیگر سو، تماشاچی با دیدن بخش‌های ابتدایی و میانی فیلم به نتیجه‌گیری از پیش‌تعیین شده‌ای نمی‌رسد و داستان تا انتها با تعلیق همراه است.

شاید برای شما هم اتفاق بیفتد از جمله آثاری است که در ارتباط کلامی بازیگران نزدیک‌ترین نمونه‌ها را به اجتماع شاهد هستیم.

حمیدرضا یزدانی ابیانه با اشاره به متن‌ها و دیالوگ‌نویسی‌های این کار می‌گوید: بزرگ‌ترین ویژگی متن‌های این مجموعه ـ که سرپرستی نوشتن آن را عباس نعمتی عهده‌دار است ـ این است که از واقعیت‌های جامعه اقتباس شده و پرسوناژها آیینه افراد حاضر در اجتماع ما هستند و گاه بسیاری از کاراکترهای این مجموعه را در زندگی شخصی یا فامیل و دوستان خود می‌بینیم و به همین دلیل مخاطب با کاراکتر همذات‌پنداری می‌کند.

وی در پایان اضافه می‌کند: «شاید...» از ابتدا تا به حال دارای نیروی انسانی جوانی بوده است، البته جوانی به معنای بی‌تجربگی نیست، بلکه به مفهوم تحرک، پویایی و انرژی افراد این گروه است. دوستان ما در هر تیم فیلمبرداری بسیار به یکدیگر نزدیک بوده و از بخش‌های فنی گرفته تا بازیگران، کارگردان و تهیه‌کننده در محیطی آرام و با برنامه ریزی دقیق به فعالیت می‌پردازند.

محمد عالی‌پور و ساناز مافی، مجریان گریم این مجموعه هستند. این دو که در چند اپیزود شاید برای شما هم اتفاق بیفتد حضور داشته اند تلاش می‌کنند گریم بازیگران در ساخته‌های ویژه محرم حتی‌الامکان به موقعیت این مناسبت نزدیک باشد.

عالی‌پور می‌گوید: تاکنون مواد خوب و مناسبی در اختیار گروه گریم قرار گرفته که جوابگوی اپیزودهای این مجموعه نیز هست.

وی با بیان این نکته ادامه می‌دهد: در اکثر اپیزودها و خاصه در مجموعه محرم تلاش می‌شود تیپ‌های جدیدی خلق شوند و ضمن این‌که شخصیت‌ها از واقعیت دور نیستند، چهره و گریمی جدید را از هر بازیگر شاهد باشیم. مثلا تیپ عمار تفتی در این مجموعه نسبت به گریم این بازیگر در سایر آثار با تفاوت چشمگیری همراه بود.

مافی نیز در این خصوص به گریم شهرزاد عبدالمجید در کار برنده بازی اشاره می‌کند و می‌گوید: این بازیگر با گریمی کاملا متفاوت جلوی دوربین ظاهر شد به نحوی که از صورت او، چهره‌ای کاملا مظلوم را به نمایش گذاشتیم و حتی عوامل صحنه نیز با دیدن او تعجب کردند.

وی که در آثاری چون آژانس ازدواج، تلنگر، ستایش و فراموشی اجرای گریم داشته است، ادامه می‌دهد: گریم این سری از مجموعه کاملا با ویژگی‌های محرم قرابت دارد و آب و رنگ چهره و لباس‌ها کاملا مناسبتی بوده و به تم تیره نزدیک است.

گفتنی است مجموعه شاید برای شما هم اتفاق بیفتد تا پایان ماه محرم هر شب یک اپیزود را تقدیم مخاطبان شبکه 5 سیما خواهد کرد.