تالاب بزرگی در جنوب‌شرقی شهر فریدونکنار قرار دارد که با گرد هم آمدن مجموعه متنوعی از گیاهان و جانوران آبزی، به یکی از غنی‌ترین اکوسیستم‌های تالابی شمال کشور تبدیل شده ‌است. در اهمیت این تالاب ۵۴۰۰ هکتاری همین بس که نادرترین موجود زنده ایران، زمستان‌ها را در این تالاب می‌گذراند؛ یک درنای سیبری تنها که هر سال زمستان‌ها مهمان فریدونکنار است و اول بهار به خانه ییلاقی‌اش در شمال روسیه پر می‌کشد.
کد خبر: ۴۳۵۷۹۰

برای سفر به این تالاب بایستی از جاده فریدونکنار به آمل یا بزرگراه بابلسر به بابل استفاده کنید. در فاصله دو سه کیلومتری جنوب بابلسر و فریدونکنار جاده‌ای وجود دارد که از کنار این تالاب می‌گذرد. اگر از بابلسر حرکت می‌کنید باید دو راهی را به سمت غرب بروید و اگر در مسیر فریدونکنار به آمل هستید دو راهی را به شرق بروید تا پس از چند کیلومتر به این تالاب برسید.

درنای تنها

از هزاران درنای سیبری که روزگاری در تالاب‌های فریدونکنار قشلاق داشتند فقط یکی باقی مانده‌است. بله فقط یک درنا که آبان سال گذشته به تالاب فریدونکنار آمد و چند روز قبل از عید به خانه تابستانی‌اش در شمال روسیه رفت که 6000 کیلومتر با فریدونکنار فاصله دارد. مسیر مهاجرت این درنای تنها که گلوله‌های شکارچیان و نابودی تالاب‌ها و دریاچه‌ها تمام همنوعانش را از او گرفته، از سواحل غربی دریای خزر یعنی استان گیلان به سوی جمهوری آذربایجان و داغستان و منطقه آستراخان روسیه ادامه پیدا می‌کند، سپس به سوی شمال قزاقستان رفته و چند روزی را در یکی از تالاب‌های آنجا استراحت می‌کند و بعد ادامه سفر می‌دهد به سوی منزل تابستانی‌اش که دریاچه‌ای در نزدیکی اقیانوس منجمد شمالی است.

تا سال ۸۱ درناهای فریدونکنار یک گروه چهارتایی را تشکیل می‌دادند. سال ۸۳ روس‌ها 2 جوجه درنا را به آنها افزودند تا شاید جمعیت آنها افزایش پیدا کند، ولی سال به سال تعداد آنها کمتر شد و در دو سه سال اخیر فقط همین یک پرنده به زندگی خود ادامه می‌دهد.

درنای سیبری ظاهر خاصی دارد که باعث می‌شود با پرندگان دیگر اشتباه نشود. صورت و پاهای بلند سرخرنگ، منقار بلند سیاه، بدنی یکدست سفید با قد‌بلند نزدیک به یک و نیم متری که فاصله بال‌هایش ‌هنگام پرواز بیش از 2 متر است. اگر چنین پرنده‌ای را دیدید قطعا همان درنای تنهای تالاب فریدونکنار است چون از همنوعان این پرنده در سراسر جهان فقط یک گله درنای دیگر ‌مانده که تابستان‌ها را در دریاچه پویانگ و رود یانگ‌تسه در چین و زمستان‌ها را در شمال شرق سیبری می‌گذرانند. بقیه درناهای سیبری در نقاط مختلف دنیا همگی طعمه شکارچیان و قربانی گرسنگی و آوارگی بر اثر از بین رفتن تالاب‌ها و دریاچه‌ها شدند.

آخرین گروه آنها تا چندی پیش در هند دوام آورده بودند که آخرین‌شان از ۸ سال پیش به این سو دیگر دیده نشده ‌است. درنای سیبری صدایی زیبا شبیه به نوای فلوت دارد. این آوای بلند و رسا که کاملا متفاوت از صدای انواع دیگر درناست کمک می‌کند تا راحت‌تر آن را پیدا کنید. از ویژگی‌های جالب دیگر این پرنده عمر طولانی آن است.

در بین درناهای سیبری که در باغ وحش زندگی می‌کرده‌اند، درنا با۸۳ سال عمر هم دیده شده‌است. درنای سیبری یک رقص 2 نفره زیبا هم دارد به این صورت که یک جفت درنا کنار هم در هوا بال زده و منقار خود را به سوی آسمان گرفته و گردن خود را به پشت بر‌می‌گردانند. اکنون اواخر مهر است و اگر آخرین درنای سیبری‌مان زنده باشد همین روزها سر و کله‌اش در تالاب فریدونکنار پیدا خواهد شد. همه پرندگان مهاجر هر سال تابستان به محل تولد خود می‌روند و زمستان هم به همان محلی برمی‌گردند که در اولین سال عمر خود‌ همراه خانواده به آنجا رفته‌اند.

مهمانان دیگر تالاب

اگر قصد سفر به این منطقه را دارید پرندگان نادر و زیبای دیگری را هم می‌توانید در آنجا ببینید؛ از انواع غاز، مرغابی، قو، باکلان، پرلا، کشیم و حواصیل گرفته تا پلیکان، قره‌غاز، شاهین، عقاب دریایی و عقاب شاهی. به خاطر داشته باشید که بیشتر این پرندگان مهاجر زمستانی هستند و تابستان را در جایی دیگر می‌گذرانند. اگر تابستان به منطقه بیایید بیشتر تالاب تبدیل به شالیزار شده و می‌توانید از طبیعت سبز منطقه لذت ببرید، اما خبری از پرندگان مهاجر نیست. هر سال نزدیک به ۳ میلیون پرنده از سیبری به ایران می‌آیند که حدود یک میلیون بال از آنها در استان مازندران اقامت می‌‌گزینند و حدود ۱۰۰ هزار بال سهم تالاب فریدونکنار است که بیشتر آنها از انواع مرغابی هستند.

شکاری که پرندگان تالاب را نجات داد

شاید فکر کنید تفاوت تالاب فریدونکنار با بقیه تالاب‌ها و دریاچه‌های شمال کشور چیست و چرا ده‌ها هزار پرنده‌ای که هر سال به این تالاب می‌آیند به‌دیگر آبگیر و تالاب‌های متعدد شمال نمی‌روند؟

پس بدانید تالاب فریدونکنار در حقیقت از ۴ دامگاه تشکیل شده که در بین شالیزارهای وسیع قرار گرفته‌اند و هر کدام با درختان و چپر پوشانده شده‌اند. در فصل زمستان شالیزارها و دامگاه‌ها همگی محل زندگی پرندگان مهاجر می‌شوند. این دامگاه‌ها محلی است که شکار به روش سنتی در آن انجام می‌شود. در سکوت کامل با کمک اردک‌های اهلی تربیت‌شده از نوع «اردک رشتی» برای مرغابی‌های وحشی دام گذاشته می‌شود. اردک‌های اهلی همنوعان خود را به دامگاه می‌کشانند و به سفره صاحب خود می‌فرستند.

هر شکارچی اجازه دارد در فصل شکار حداکثر ۱۰ مرغابی را در هر روز به این روش شکار کند. این شکارچیان بایستی در این مدت منطقه را قرق کرده و جلوی هر فعالیت غیرضروری را بگیرند، چون لازمه موفقیت این روش سکوت و آرامش محیط و گرد هم آمدن تعداد زیادی از پرندگان است. در واقع زندگی ده‌ها هزار پرنده‌ای که هر سال زمستان را در این تالاب می‌گذرانند، مدیون این شکارچیان است. اگر آنها شغل سنتی خود را رها کرده بودند، تفنگ‌های ساچمه‌زنی‌که با هر شلیک چند پرنده را کشته و چند تای دیگر را زخمی کرده و تمامی جانوران را هراسان از منطقه فراری می‌دهند، این تالاب را هم مثل بقیه تالاب‌های شمال کشور خالی از هر نوع پرنده‌ای می‌کرد.

تلاش دیرهنگام

این تالاب از سال ۱۳۵۴ برای محافظت به عنوان پناهگاه حیات‌وحش تعیین شد و از سال ۱۳۸۲ هم لقب تالاب بین‌المللی گرفت. هرچند برنامه‌ها و بودجه‌های سازمان محیط‌زیست و سازمان‌های بین‌المللی برای احیای نسل درناهای آن بی‌نتیجه ماند و اکنون فقط شاهد زندگی غمگینانه یک درنای سیبری هستیم.

چکمه فراموش نشود

برای گشت و گذار در تالاب فریدونکنار مثل هر تالاب دیگری به چکمه‌های بلند و لباس‌های مقاوم به آب نیاز دارید. زیاد هم برای خیس نشدن و گل‌آلود نشدن تلاش نکنید چون به هر حال این اتفاق خواهد افتاد. در اطراف تالاب درختان شمشاد، بید، داغداغان و زبان گنجشک را می‌توان مشاهده کرد. عمق این تالاب در زمستان‌ها به حداکثر خود می‌رسد. اگر هوس رفتن به درون تالاب را کردید حواستان باشد که قسمت‌های عمیق تالاب بیش از ۲ متر عمق دارند.

محسن کاظم‌پور

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها