مدل ایران

اما در مقیاس تاریخ که معیار سنجش آن غالبا قرن است و در دامن آن تمدن‌ها شکل می‌گیرند و بنا بر برخی نظریه‌ها متولد می‌شوند، به بلوغ می‌رسند و می‌میرند و این دوره را هزارساله تعریف می‌کنند، همین عدد 30، عددی کوچک و نه چندان معنی‌دار خواهد بود. از این منظر نظام سیاسی 32 ساله، نظامی نو پا و نهال قلمداد می‌شود.

توجه همه‌جانبه به این بحث کمک می‌کند ما نگاهی منصفانه و واقع‌بینانه به انقلاب اسلامی ایران داشته باشیم. از سویی توجه داشته باشیم عمر انقلاب متجاوز از یک نسل شده و بالندگی‌های مورد انتظار در دهه چهارم انقلاب بیش از گذشته است و تصمیماتی که در این دهه گرفته می‌شود باید از پشتوانه تجربیات 30 ساله برخوردار باشد و برخی خطاها و کاستی‌ها غیرقابل توجیه است و از سوی دیگر ما را متوجه این واقعیت می‌سازد که این انقلاب در حال پایه‌گذاری یک تمدن جدید است و تا رسیدن به بلوغ راهی طولانی در پیش دارد. لذا برخی توقعات و انتظارات زیاده خواهانه است و باید به این نظام سیاسی ـ الهی مهلت داد تا پس از استقرار پایه‌های خود بنای رفیع تمدن اسلامی را بر آن افراشته سازد.

صرف نظر از این مباحث، واقعیتی که دنیا را شگفت‌‌زده کرده و دشمنان انقلاب را بیمناک و دوستانش را امیدوار ساخته است این است که انقلاب اسلامی ایران با همه دستاوردها و کاستی‌هایش امروز به عنوان یک الگو مورد توجه است.

جامعه‌شناسان فارغ از تفاوتی که بعضاً بین الگو و مدل قائلند، الگو را طرح و نمونه‌ای می‌دانند که از آن الهام گرفته و پیروی می‌شود و یا نسخه‌ای که از آن برداشت می‌شود.

تحقق نظام جمهوری اسلامی ایران موجب شده کارکرد الگو که عبارتست از کوشش برای ساده کردن و فهم ساده‌تر واقعیت ، اتفاق بیفتد و امروز اگر دنیا در مقابل این پرسش قرار بگیرد که غیر از نظام لیبرال دموکراسی غرب و نظام‌های مضمحل شده سوسیالیستی و سلطنتی چه نظام دیگری را می‌تواند مورد توجه قرار دهد و به آن تأسی کند، مدل جمهوری اسلامی ایران جدی‌ترین پاسخی است که خودنمایی می‌کند و زمانی که این پرسش در بین ملت‌های مسلمان پررنگ شود، توجه به مدل ایران هم پررنگ‌تر و در مقابل نگرانی دین‌ستیزان بیشتر می‌شود.

صاحب‌نظران برای ارزیابی یک الگو راه‌هایی را پیشنهاد می‌کنند مثل این‌که مدل تا چه اندازه واقعی است؟ یعنی به چه میزان می‌توان به آن به عنوان نمایشی از واقعیت تکیه کرد و دیگر این‌که مدل تا چه اندازه سودمند یا اکتشافی است؟ یعنی تا چه اندازه در دریافت روابط بین واقعیت‌ها یا روش‌های جدید مفید است. بر این مبنا هم، مدل انقلاب اسلامی ایران در ارزیابی سربلند بیرون می‌آید چرا که هم کاملاً واقعی است و هم سودمند و 32 سال عمر سپری شده آن با مجموعه‌ای از دستاوردهای ارزشمند و کارآمدی در عرصه‌های مختلف، ملموس، قابل مشاهده و قابل ارزیابی است.

اگر امروز در گوشه و کنار دنیا شاهد بیداری اسلامی هستیم و موج اسلام‌گرایی را در لبنان، الجزایر، سودان، ترکیه، تونس، مصر، اردن، یمن و حتی خود غرب شاهدیم تردید نباید کرد که در اهتزاز بودن پرچم جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نظام مردم‌سالار و در عین حال پایبند به آموزه‌های حیات‌بخش اسلام ناب و برخوردار از استقلال سیاسی و راست قامت در مقابل قلدران و زیاده‌خواهان اگر نه تنها عامل، اما مهم‌ترین عامل است.

لذا در سی و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی می‌توانیم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب را که در برگیرنده بسیاری دستاوردهای دیگر است، الگو شدن نظام جمهوری اسلامی ایران بدانیم و این در حالی است که گام اول تدوین الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت بتازگی برداشته شده است.

مهدی فضائلی