لباس‌های محلی؛ هویت فراموش شده

نقش و نگار موجود در لباس‌های محلی اوج هنر و ظرافت هنرپردازانی را روایت می‌کند که اکنون خود نیز همانند هنرشان به فراموشی سپرده شدند و در انتظار رونق دوباره هنرشان لحظه‌شماری می‌کنند.

ورود مدهای جدید و بی‌هویت خارجی باعث از رونق افتادن لباس‌های بومی و محلی شده که معرف فرهنگ غنی و بومی هر منطقه و جلوه‌گر آیین‌های اصیل آن است.

پشم، الیاف طبیعی و ابریشم موجود در لباس‌های محلی، ذوق و سلیقه هنرمندان بی‌نام و نشانی را روایت می‌کند که با عشق و شیدایی هر تار را به پودی گره زده‌اند.

کارشناسان و فعالان حوزه صنایع دستی گلستان بر لزوم برنامه‌ریزی برای احیا و رونق دوباره لباس‌های محلی تاکید می‌کنند.

آنان ورود صنایع دستی ماشینی، طولانی بودن مدت زمان تولید، بالا بودن قیمت و حمایت نشدن را از جمله دلایل فراموشی این لباس‌های فاخر و ارزشمند محلی عنوان می‌کنند.

جعفر خانی، کارشناس میراث فرهنگی گرگان می‌گوید: اکنون شمار کمی از مردان و زنان منطقه لباس‌های خوش‌نقش‌ونگار محلی را می‌پوشند.

وی افزود: ورود انواع ماشین‌آلات و پوشاک خارجی باعث شده تا بازار پارچه‌های رنگین محلی کم‌رونق شود و این البسه‌های باهویت در کنج پستوها جای گیرد.

به گفته خانی، هم اینک دوخت انواع لباس‌های محلی در این استان منسوخ شده و هنرمندان شاخصی را نمی‌توان در این رشته هنری اصیل پیدا کرد.
این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: رنگ و نگارهای شاد و متنوع به کار رفته در لباس‌های محلی علاوه بر زیبایی،  آرامش روحی و روانی را برای فرد ایجاد می‌کند.

مراد مفید کوچک، استادکاری که بیش از نیم قرن از عمرش را در کار دوخت لباس‌های محلی گذرانده است، می‌گوید: به رغم کم‌توجهی نسل جدید به لباس‌های محلی، هنوز لباس‌های ترکمنی، رامیانی و غیره طرفداران خاص خود را دارد.

وی افزود: برای استفاده از لباس‌های محلی به جای لباس‌های تنگ و بدن‌نمای غربی باید حمایت و فرهنگ‌سازی شود.

وی اظهار کرد: اکنون برخی از زوج‌های جوان برای جشن ازدواج از این نوع لباس‌های محلی استفاده می‌کنند.

به گفته مفید کوچک، متاسفانه برخی لباس‌های محلی را به دلیل کهنگی و بی‌ارزشی کنار گذاشته‌اند، در حالی که این لباس‌ها نشانه فرهنگ و هویت ماست و باید حفظ شود.

این هنرمند آق‌قلایی ادامه داد: حمایت از تولیدکنندگان و هنرمندان این رشته هنری و ارائه تسهیلات و امکانات مورد نیاز به آنها تاحدی در پویایی این رشته هنری موثر است. 

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان هم معتقد است، لباس‌های محلی در معرفی فرهنگ غنی و شناسایی صنایع دستی منطقه نقش زیادی دارد، بنابراین باید نسبت به احیای این هنرهای اصیل اقدام شود.

انوشیروان گراییلی افزود: البسه محلی با گذشت زمان از شوون مختلف زندگی همچون اعتقادات، آداب و رسوم طبقات اجتماعی، شرایط اجتماعی و غیره اثر پذیرفته است.

وی بیان کرد: امروزه به حکم گذر زمان، تحول اوضاع اجتماعی و روابط با سایر کشورها تغییرات زیادی در طرز پوشش اهالی منطقه به وجود آمده و بخشی از پوشش قدیم را فقط در میان روستاییان و عشایر می‌توان دید.

وی تصریح کرد: برای حفظ فرهنگ غنی منطقه و شناسایی لباس‌های خاص رو به فراموشی، این معاونت در خصوص پوشش چند منطقه استان تحقیقاتی را آغاز کرده است.

 به گفته گراییلی این تحقیقات در مناطقی از جمله علی‌آباد کتول، زیارت، شاهکوه، رامیان، ترکمن‌نشین‌ها، سرکلاته خرابشهر و قزاقها انجام شده است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی گلستان ادامه داد: پس از احیای این هنرهای سنتی، لباسهای محلی استان می‌تواند در ردیف لباس‌های رسمی کشور قرار گیرد.

وی یادآور شد: با الگوپذیری لباس‌های ملی از این البسه علاوه بر حفظ فرهنگ بومی منطقه، جهت حفظ صنایع دستی منطقه نیز برنامه‌ریزی خواهد شد.

مهر