ارتش سری انگلستان در بلژیک‌

در دوران جنگ جهانی دوم همزمان با آغاز بمباران آلمان توسط بریتانیا، بخشی از نیروهای مقاومت در بلژیک توسط انگلیسی‌ها مسوولیت نجات خلبانان و فرار آنها را از بلژیک به بریتانیا عهده‌دار شدند. این نیروها که به خط نجات معروف شدند، خلبانان را قبل از دستگیری توسط نیروهای آلمانی شناسایی کرده و از مرز فراری می‌دادند. خلبانان نیز از راه فرانسه به اسپانیا رفته و از آنجا با هلیکوپتر به بریتانیا می‌رفتند تا مجددا در پروازها شرکت کنند. گفته شده که خط نجات بلژیک در زمان جنگ زمینه فرار 3000 نفر را فراهم کرد. این موضوع دستمایه سریال ارتش سری قرار گرفت.

خالق اصلی سریال ژرارد گلیستر که خود یک خلبان نیروی هوایی انگلستان بود و 100 سورتی پرواز در دوران جنگ انجام داده بود، پیشنهاد ساخت این سریال را به بی.بی.سی داد. بی.بی.سی به دلیل تجربه موفق او در ساخت درام جنگی Colditz، پیشنهادش را پذیرفت. تلویزیون BRIT بلژیک برای پیدا کردن لوکیشن‌های مناسب به آنها کمک کرد.

گلیستر با بسیاری از همکاران قبلی خود کار را شروع کرد. متن فیلمنامه براساس داستان‌های واقعی نوشته شد. ویلیام راندال یکی از اعضای سابق انجمن خط فرار در نیروی هوایی انگلستان نیز به عنوان مشاور پروژه کار خود را آغاز کرد و پس از اتمام پروژه دستمزد خود را صرف امور خیریه کرد. حتی برخی از شخصیت‌ها نیز بر اساس شخصیت‌های واقعی خلق شدند. شخصیت جان کورتیس براساس شخصیت خود ویلیام راندال نوشته شد.

ارتش سری در 42 قسمت از 7 سپتامبر 1977 تا 15 دسامبر 1979 از شبکه بی.بی.سی در 3 سری پخش شد. در سری اول با کافه کاندید و مدیر آن آلبر فوارو آشنا می‌شویم که همراه با لیزا کالبرت که او را ایوت صدا می‌کنند، خط نجات را ساماندهی می‌کنند. دشمن درجه یک آنها لودویک کسلر یک افسر اس‌اس است. ستوان جان کورتیس نیز از طرف انگلیسی‌ها وارد بلژیک شده تا برای هدایت خط نجات به آنها کمک کند. مرکز اصلی عملیات رستوران کاندید است که بعد از مدتی انگلیسی‌ها بخشی از سهام آن را به آلبر فوآرو می‌دهند. بعد از مرگ لیزا در جریان حملات هوایی شخصیت‌های جدیدی وارد سریال می‌شوند. خودکشی لروین برانت از افسران نیروی هوایی آلمان و رابطه کسلر با یک دختر بلژیکی به نام مادلین از اتفاقات حاشیه‌ای سری دوم است.

سری سوم به حوادث روزهای پایان جنگ می‌پردازد. در این سری برنارد هپتون بازیگر نقش آلبر فوآرو به دلیل درگیر بودن در پروژه‌های دیگر حضور نداشت و عدم حضور او در داستان با زندانی شدنش توجیه شد. پس از آن مونیک جایش را گرفت. در این سری افسر راینهارت جایگزین برانت شد و با ورود او مقر گشتاپو نیز با ماجراهای جدیدی همراه شد. سرانجام نیز ماجراها با ورود نیروهای متفقین به بلژیک و خروج آلمان‌ها پایان می‌یابد.

نکته جالبی که وجود داشت عدم پخش قسمت آخر سریال ارتش سری است.

قسمت آخر سریال 25 سال بعد را نشان می‌داد. این قسمت که «پدر شما در جنگ چه کار کردید؟» نام داشت، در مورد یک گروه سازنده برنامه تلویزیونی بود که مستندی در مورد خطوط نجات در دوران جنگ می‌سازند. آنها به سراغ شخصیت‌های داستان می‌روند. آلبر فوآرو، آلن موری که اکنون روی صندلی چرخدار است، مونیک به کاندید برگشته و ناتالی در ویتنام با کمونیست‌ها مبارزه می‌کند. این قسمت از سریال با طرح‌ این سوال از بازماندگان خط نجات آغاز می‌شود.

آیا تلاش‌های آنها ارزش داشت؟

در آخرین لحظات ساخت تهیه‌کننده سریال ژرارد گلیستر تصمیم گرفت تا از پخش آن جلوگیری کند.

او دلیل اصلی این کار را نامناسب بودن فضای سریال برای پخش دانست که با تعطیلات سال نو همزمان می‌شد.
جان براسون نیز از دیگر تهیه‌کنند‌گان سریال به دلیل فضای بد شدت ضد کمونیستی سریال آن را مناسب برای پخش ندانست. رئیس بی.بی.سی یک نیز در اظهارنظری گفت که آنچه در متن فیلمنامه قسمت آخر سریال ارتش سری آمده بهتر است درهمان قالب نوشتاری بماند و از نسخه تصویری آن به مراتب بهتر است. برخی نیز علت اصلی را عدم رضایت بی.بی.سی از گریم بازیگران عنوان کردند. این قسمت تا این زمان اجازه پخش پیدا نکرده است اما روی نسخه‌های دی وی دی سریال قرار گرفت.

در سال 1981سریال کوتاه 60 قسمتی با نام کسلر ساخته شد که به نوعی می‌توان آن را ادامه ارتش سری دانست. در این سریال شاهد زندگی شخصی به نام مانفرد دورف هستیم که همان کسلر افسر اس‌اس است و اکنون با هویت جدید به زندگی‌اش ادامه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایل این سریال کوتاه نیز عدم پخش قسمت آخر ارتش سری عنوان شد. در سریال کوتاه کسلر، بیننده مجددا با شخصیت‌های دیگر سریال از جمله آلبرفوآرو، مونیک و ناتالی ملاقات کرده و از سرنوشت آنها سال‌ها پس از جنگ آگاه می‌شود.

سریال کسلر را تقریبا همان‌ گروه ارتش سری ساختند و این سریال از 13 نوامبر 1981 تا 18 دسامبر 1981 از تلویزیون‌‌های انگلستان پخش شد.

پس از استقبال زیادی که از سریال ارتش سری شد، کتاب این سریال که بیشتر شامل متن حوادثی بود که در سریال به نمایش در آمده بود، به چاپ رسید. کتاب‌‌های ارتش سری در 3 سری چاپ و به بازار عرضه شد.

پشت پرده ارتش سری‌

تمام عوامل سریال ارتش سری از بازیگران گرفته تا کارگردان و فیلمنامه‌‌نویس در خلق این اثر دیدنی نقش داشتند اما بی‌شک نقش جرارلد گلیستر خالق اصلی آن بیش از همه بود. گلیستر که یکی از تهیه‌کنندگان تلویزیون بی.بی.سی است در فوریه 2005 در سن 89 سالگی در حالی در گذشت که آثاری چون برادران، Colditz، ارتش سری و راه هاوارد را در کارنامه فعالیت خود داشت. او همچنین در مجموعه پرونده دکتر فینالی که به مدت 9 سال از سال 1962 از تلویزیون پخش شد همکاری داشت. بیشتر آثاری که در کارنامه فعالیت گلیستر نقش بسته آثاری است که می‌توان در آن جای پای علاقه و سابقه‌اش در زمان خدمت در نیروی هوایی انگلستان را دید.

پدر گلیستر جراح نیروی دریایی سلطنتی انگلستان بود و پدر بزرگش نیز در رشته پزشکی فعالیت می‌کرد. جرالد در بهار 1939 به نیروی هوایی انگلستان پیوست و عملیات خود را از آگوست 1940 آغاز کرد. پس از انجام 100 سورتی پرواز به کار در نیروی جاسوسی فراخوانده شد.

پس از پایان جنگ به صحنه تئاتر رفت. مدتی بعد در دوره‌های کارگردانی بی.بی.سی پذیرفته شد. یکسال قبل از پایان دوره آموزشی در بی.بی.سی قرارداد همکاری با تلویزیون بی.بی.سی بست.
نخستین فعالیتش در کار تهیه‌‌کنندگی سریال مرد ساکن اتاق 13 بود که طی سال‌‌های 1959 تا 1961 پخش شد. این سریال را که مایکل گیلبرت نوشته شده بود بعدها به یکی از معروف‌‌ترین نویسندگان داستان‌های جنایی تبدیل شد.

در سال 1963 فیلم Moonstrike را کارگردانی کرد که موضوع آن اسکادرانی از نیروی هوایی انگلستان بود که وظیفه حمل و نقل جاسوسان را در اروپای تحت اشغال برعهده داشت. ایده فیلم بسیار نوآورانه بود اما به دلیل کیفیت پایین تولید چندان مورد توجه قرار نگرفت.
بیشتر فعالیت‌های گلیستر در دهه 1970 روی ساخت فیلم‌هایی با موضوع جنگ متمرکز بود. سریال Colditz طی سال‌های 74  1972 ساخته و پخش شد. در این سریال که با همکاری یونیورسال ساخته شد بازیگران هالیوود از جمله رابرت واگنر، برنارد هپتون، جک هدلی و کریستوفر نیم یکی از بازیگران ارتش سری حضور داشتند.

ارتش سری نیز بلافاصله پس از اتمام این سریال ساخته شد. کیفوردرز بازیگر نقش کسلر در این سریال در سال 1980 در فیلم «دزد دریایی» از دیگر ساخته‌های گلیستر بازی کرد.

روند سریال‌سازی گلیستر تا سال 1991 ادامه یافت و سرانجام او به کار حرفه‌ای خود با ساخت فیلم «مربی» پایان داد. پس از آن خود را بازنشسته کرد و تا پایان عمرش به عرصه تلویزیون برنگشت.

موسیقی به یاد ماندنی

رابرت فارنون آهنگساز سریال ارتش سری که از درگذشتگان سریال نیز به‌شمار می‌آید موسیقی تاثیر‌گذار او در سریال ارتش سری همراه با پخش تصاویری از جاده‌ها هنوز در خاطر بسیاری از بینندگان این سریال باقی مانده است. او متولد تورنتوی کاناداست اما بیشتر آثارش را در انگلستان ارائه داد. در اواخر دهه 1940 رابرت فارنون نامی شناخته شده در انگلستان بود و از آن پس به مدت بیست سال صد‌ها آلبوم مختلف در زمینه موسیقی لایت عرضه کرد.

او مدت 46 سال ساکن انگلستان بود و از آنجا به تنظیم و آهنگ‌سازی می‌پرداخت و با ورود به
80 سالگی کنسرت‌های مختلف آثارش را در انگلستان و کانادا برگزار کرد. در ژوئیه سال 1997 نیز شبکه رادیویی بی.بی.سی به مناسبت سالگرد تولدش بزرگداشتی برای او برگزار کرد.

در سال‌های 1982 تا 1992 شبکه بی.بی.سی سریال تلویزیونی به نام !Allo.albo را به روی آنتن فرستاد که به‌عنوان یکی از بهترین کمدی‌های موقعیت در تاریخ تلویزیون بریتانیا شناخته شده است.

داستان این سریال که بسیاری ایده اصلی آن را برگرفته از سریال ارتش سری می‌دانند، در زمان جنگ جهانی دوم می‌گذرد. محل اصلی رستورانی در مناطق تحت‌ اشغال آلمان است. بسیاری از شخصیت‌ها و عناصر سریال ارتش سری از جمله خط فرار، خلبانان انگلیسی و اعضای گشتاپو در این سریال دیده می‌شوند. حتی برخی از بازیگران سریال ارتش سری در این مجموعه در نقش میهمان حضور داشتند.

شخصیت‌های این سریال به چهار زبان فرانسه، آلمانی، ایتالیایی و انگلیسی صحبت می‌کردند تا هر چه بیشتر مجموعه طبیعی به‌نظر برسد. این سریال مورد توجه بسیاری قرار گرفت و چندین جایزه بافتا را نصیب خود کرد و اخیرا از شبکه بی.بی.سی یک مجددا به روی آنتن رفت.

حواشی ارتش سری

ویکتور ریتلیز بیشتر قسمت‌های سریال را کارگردانی کرد. شخصیت کسلر براساس زندگی یکی از جنایتکاران جنگی، کلاوس باربی نوشته شد. بیشتر تصاویر فیلم در بروکسل فیلمبرداری شد.

متن سریال به شدت توسط مسوولان بی.بی.سی تحت کنترل بود. در طول ساخت برخی از متن‌ها به دلیل حساسیت‌های سیاسی که ممکن بود به‌وجود بیاورند، از طرف بی.بی.سی رد شد. سریال ارتش سری در سال 1980 برنده جایزه بافتا برای بهترین تصویربرداری و در سال 1978 برنده جایزه انجمن سلطنتی بریتانیا برای بهترین بازی شد.

شبکه تی‌وی هیستوری انگلستان از نیمه آوریل امسال پخش مجدد سریال ارتش سری را برای چندمین بار آغاز کرد. کلیفورد رز بازیگر نقش کسلر در بسیاری از سریال‌های تلویزیونی ازجمله سریال‌‌های جنگ فویل، مگره و پوآرو بازی کرده است.

آهنگساز سریال ارتش سری رابرت فارنون در سال 2005 درگذشت. ژرارد گلیستر خالق اصلی آن نیز در فوریه 2005 درگذشت.

در سال 2004 بسیاری از بازیگران و سازندگان سریال ارتش سری پس از حدود 25 سال در لندن گردهم آمدند که این دیدار با تصاویر و لحظات دیدنی همراه بود.

لادن بهبودی‌