محمود پاينده لنگرودي

پس از کودتای 28 مرداد 1332 به دلیل فشارهایی که بر او وارد می‌شد، زادگاه خود را ترک گفت و به تهران کوچ کرد. در سال‌های 1333 و 1334 با اهل قلم تهران آشنا شد و با مجله امید ایران به همکاری پرداخت و هر هفته دو صفحه از مجله را با شعر سیاسی خود پر کرد. مجله امید در سال 1334 پس از یک سال انتشار از فعالیت باز ماند و تعطیل شد.

پاینده قریحه‌ای خوش داشت و به فارسی و گیلکی شعر می‌سرود. او از رهروان سبک نیمایی بود و در سال 1334 نخستین مجموعه اشعار خود را به نام «گل عصیان» با مقدمه پرویز جهانگیر منتشر کرد. 2 سال بعد ترانه‌های گیلکی (مجموعه‌ای شامل 44 دوبیتی) از ناصر فرهادیان، شهدی لنگرودی و محمود پاینده را در سال 1336 منتشر و چاپ کرد.

خوشنویسی را در انجمن خوشنویسان نزد استادانی چون: ابراهیم بوذری، حسین میرخانی و عبدالله فرادی آموخت و از سال 1337 برای امرارمعاش به کارهای مختلف از جمله: حسابداری، نقاشی، تابلونویسی و خوشنویسی دست یازید. مدتی در سازمان تبلیغاتی «آوازه» به کار طراحی اشتغال ورزید و طراحی‌های او خواستاران زیادی داشت. بعدها در موسسه کیهان استخدام شد و تا زمان بازنشستگی در آن موسسه مشغول به‌کار بود.

در سال 1338 نخستین منظومه گیلکی خود را به‌نام «یه شو بو شوم روخئونه» (شبی به رودخانه رفتم) را سرود و در سال 1358 آن را به چاپ رساند. شاعر در این اشعار‌ دلتنگی و نوستالژی خود را بیان می‌دارد و اندیشه سیاسی‌اش را بازتاب می‌دهد.

پاینده دومین منظومه گیلکی‌اش را به‌نام «لیله کوه» در سال 1347 سرود و آن را در سال 1358 منتشر کرد. بن مایه اشعار منظومه بر باورها و اعتقادات مردم زادگاهش استوار است.

مجموعه‌ای از اشعار فارسی شاعر در دو قالب کلاسیک و نو در سال 1383 پس از وفات شاعر چاپ و منتشر شد.
او یکی از چهره‌های سخت‌کوش در عرصه فرهنگ عامه بود،  کوشش‌های او در جهت گردآوری فولکور زادگاه خود از او چهره‌ای جاودانه ساخته است «فرهنگ گیل و دیلم» وی در ششمین دوره کتاب سال به‌عنوان اثری برتر برگزیده شده است.

وی ریا و تظاهر را بد می‌داشت و به مردم خود عشق می‌ورزید و تا پایان عمرش به آرمان‌هایش پایبند بود. گستره کار او فرهنگ عامه، شعر و ادبیات،‌ تاریخ و طراحی و نقاشی بود. او در شامگاه 27 آبان 1377 در 67 سالگی در تهران جهان را بدرود گفت و در زادگاهش لنگرود به خاک سپرده شد. بیش از 17 کتاب و ده‌ها مقاله‌ی پژوهشی از وی در نشریات و مجلات و جنگ‌های ادبی و پژوهشی مختلف از جمله: سالنامه امید ایران، ماهنامه کاوه، یادگار نامه فخرایی، چیستا، گیلان نامه، صدای شالیزار، گیله‌وا، یادنامه استاد شهدی، کتاب گیلان، راهنمای سیاحت و زیارت گیلان و ... به چاپ رسیده است.

آثار و تالیفات:

الف: شعر و ادبیات

1 - گل عصیان (مجموعه شعر فارسی شامل 22 شعر) تهران، 56 ص (1334)

2 - ترانه‌های گیلکی (مجموعه 44 دو بیتی گیلکی) تهران، 26 ص، (1336)

3 - یه شو بوشوم روخئونه، ناشر مولف، 80 ص (1357)

4 - لیله کوه،‌ تهران، ناشر مولف، 50 ص (1357)

5 - شعرهای گیلکی افراشته، گردآوری و برگردان،‌ رشت، گیلکان، 288 ص (1374)

6 - گیلوا (مجموعه اشعار فارسی)،‌ تهران، آتنا، 165 ص (1383)

ب: مردم‌شناسی و فرهنگ عامه‌

1 - مثل‌ها و اصطلاحات گیل و دیلم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، چاپ دوم، تهران، سروش،‌302 ص (1374)

2 - آیین‌‌ها و باورداشت‌های گیل و دیلم،‌ تهران، بنیاد فرهنگ ایران، چاپ دوم،‌ تهران،‌ پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی، 428 ص (1377)

3 -‌ پل خشتی لنگرود (خشته پل)، تهران، ناشر مولف، 12 ص (1357)

4 - فرهنگ گیل و دیلم، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم،‌ تهران، 788 ص (1376)

پ: تاریخ‌

1 - قیام غریب شاه گیلانی مشهور به عادلشاه، تهران، انتشارات سحر، 108 ص (1357)

2 - یادی از دکتر حشمت جنگلی، تهران، انتشارات سحر، 108 ص (1368)

3 - خونینه‌های تاریخ دارالمرز (گیلان و مازندران)، رشت،‌ گیلکان، 306 ص (1370)

آثار در دست چاپ:

1 - فرهنگ گیل و دیلم جلد دوم.

2 - گیلان در شعر شاعران‌

3 - مجموعه داستان‌‌های کوتاه (مشتمل بر چهل داستان کوتاه)