اصلاح ساختار چگونه؛

طرح موضوع ایجاد تحول در ساختار اجرایی دیپلماسی کشور در سمینار سفیران و نمایندگی های ایران در خارج کشور از سوی ریاست قوه مجریه ، هرچند برای مطلعین از انفعال زیانبار

کد خبر: ۱۴۲۴۳۴

این بازوی تعیین کننده ، بسیار مسرت بخش است ، اما دو نگرانی را در این مسیر نمی توان نادیده گرفت ؛ اول این که عزم راسخ دولت نهم برای برخورد با اعوجاجات ریشه یافته گاه به دلیل شتابزدگی عملا از یک مواجهه کلامی فراتر نرفته است.
دوم این که بعضا عدم برنامه ریزی جامع در این صف آرایی ، صرفا به آمادگی و نهایتا قدرت گیری بیشتر شبکه های ناسالم انجامیده است. می بایست بر این نکته تاکید کرد که همانگونه که ساختارهای قوام یافته بر پایه های استوار و سلامت را نمی توان به سهولت تخریب کرد انحرافات دوام یافته را نیز بسادگی قادر به اصلاح نخواهیم بود.
برخی دولتمردان بدون توجه به ضرورت شفاف سازی سیاست ها، تقویت آموزشها و فراگیر کردن نظارتی قاطع و استثناناپذیر تصور می کنند صرفا با تزریق نیروهای جوان و کم تجربه به ساختارهای به انحراف رفته ، اصلاحات قابل انجام خواهد بود، در حالی که بی توجهی به پیش نیازهای تحول موجب می شود بعضا نیروهای جدید نیز در لغزشگاه ها، آزمون های نامطلوبتری از خود بروز دهند. بدنه دیپلماسی کشور علی رغم برخورداری از نیروهایی دلسوز سالهاست به دلیل مماشات از کارآمدی لازم بسیار دور شده است.
در دوران بادوام ترین وزیر خارجه ، هر جناح سیاسی در این جایگاه مهم سهمی یافت و طبعا بسیاری از خطاهای فاحش روسای نمایندگی ها به دلیل برخورداری از عقبه ای در خارج از بدنه دیپلماسی ، نادیده گرفته می شد.
در مواردی حتی بعد از اثبات ضعفهای فاحش در سفارتخانه ها، مدیریت سهمیه ای ناگزیر از چشم پوشیدن بر خطاها گشت. رواج داد و ستد در عرصه ساختار دیپلماسی با سابقه ای نزدیک به 3دهه عملا حتی دیپلمات های دلسوز را منفعل ساخته است. در حالی که همگان به این واقعیت اذعان دارند که افکار عمومی را در کشورهای متوقف فیه ، دستگاه دیپلماسی می سازد. نمایندگی های ایران در برابر بدترین حملات رسانه ای و دیپلماتیک به ملت ایران بندرت از خود واکنش نشان می دهند، حال آن که موظفند هیچ هجمه ای را بی پاسخ نگذارند.
دیپلمات هایی که منافع خویش (یعنی تداوم ماموریت) را بر مصالح ملت ترجیح می دهند سالهاست به راه حلی دست یافته اند و آن بی اطلاع نگه داشتن مرکز از برخوردهای نامطلوب احزاب سیاسی و دولتمردان در حوزه ماموریت خویش است.
در مقاطعی روشن شد که سفیری حتی سایر ماموران اعزامی از ایران چون نماینده خبرگزاری جمهوری اسلامی و خبرنگار رسانه ملی را وادار به عدم مخابره اخباری از این دست به ایران می کرد تا انفعال وی مشخص نشود، اما متاسفانه این گونه افراد توبیخ نشدند، زیرا سفیر معمولی نبودند.
بدین معنا که سفیر ملت ایران به حساب نمی آمدند بلکه یک جریان قدرت را نمایندگی می کردند. این در حالی بود که قانونا نمایندگی های ایران در خارج کشور می توانستند به هر مطلبی علیه کشورمان پاسخ گویند و بدینوسیله افکار عمومی را در جریان واقعیت های ایران قرار دهند.
در دوران مدیریت اینجانب بر روزنامه تهران تایمز ممکن نبود مطلبی انتقادی در مورد کشوری در روزنامه درج شود و روز بعد جوابیه مفصلی از سوی نمایندگی سیاسی آن کشور در تهران دریافت نشود.
همین فعال بودن سفارتخانه ها در امر پاسخگویی موجب می شد که خبرنگاران در زمان نگارش مطالب خود، دقت بیشتری مبذول دارند. متاسفانه سالهاست نمایندگی های ایران در مقابل بدترین اتهامات نمایندگان مجالس کشورهایی چون انگلیس از خود واکنشی نشان نمی دهند در حالی که هر رسانه ای که اظهارات ناروای آنها را منعکس می سازد قانونا موظف به چاپ جوابیه نمایندگی ایران است.
فقدان نظارت بر عملکردهای نمایندگی ها موجب شده است که دیپلمات ها، مقامات کشور متوقف فیه را بیشتر در ادامه ماموریت خود موثر بپندارند و لذا از انجام وظایفی که چندان خوشایند آنها نیست پرهیز نمایند.
اخیرا آفت جدیدی نیز گریبانگیر دیپلماسی کشور شده است و آن این که حتی بعد از بازگشت برخی از سفرا به ایران ، به دلیل جا گذاردن فرزندان خود در کشور محل ماموریت ، در اینجا نیز به مانند حافظ منافع دیگران عمل می کنند زیرا ناگزیرند به کرات در طول سال برای زیارت متعلقین به محل ماموریت سابق خود سفر کنند.
اصلاح اعوجاجاتی که طی سالها ریشه دوانیده با سخنرانی و موضعگیری های گذرا ممکن نخواهد بود. تا سیاست های دقیق تدوین نگردد و آموزش های منطبق با سیاست ها ارائه نشود و متعاقبا نظارت فارغ از ملاحظات وجود نداشته باشد، صرفا سخن از تحول به میان آوردن ، یک امر زودگذر خواهد بود. تصور این که صرفا با تغییر برخی نیروها از پیمودن راه دشوار اصلاح ساختار بی نیاز خواهیم شد، سخت خطاست ، چه بسا بدون برنامه ریزی برای تحول ، نیروهای بی تجربه را به میدان های پرمخاطره گسیل داشتن ، نتایج نامطلوبتری را به بار آورد.