علیرغم تحریم های آمریکا بازار های ایران برای بانک های خارجی جذاب است

تحریم های مالی صورت گرفته برعلیه بانک های ایرانی ازسوی وزارت خزانه داری آمریکا و برنامه تازه سراسری آن درباره خطرات انجام معاملات تجاری با ایران بدون شک بر معاملات تجاری بین المللی با ایران تاثیر داشته است. براساس اعلام مقامات وزارت خزانه داری آمریکا بیش از چهل بانک بین المللی یا روابط تجاری خود با ایران را قطع کرده اند یا آن را به شدت کاهش داده اند.
برخی از این بانک ها از جمله یو.بی.اس، اچ.اس.بی.سی ، استاندارد چارترد ، کردیت سوئیس و کامرزبانک علیرغم فشارهای خزانه داری ، دولت و حرکت روبه رشد محروم سازی ایران به رهبری کنگره امریکا به صورت داوطلبانه اقدام کرده اند. این ها همه قدم های مهمی هستند که باید اولا توسعه پیدا کنند و ثانیا توسط دیگران نیز مورد استفاده قرار گیرند.
اما با همه این احوال هنوز برای مقامات آمریکایی بسیار زود است که به خاطر چنین دستاوردهایی از وضعیت موجود اظهار رضایت کنند و یا ادعا کنند که این تدابیر فشار بسیار زیادی به اقتصاد ایران آورده است، چه اینکه برخی از آنها هم اکنون چنین می کنند.
هنوز هیچ نشانه ای از اینکه این تحریم ها بر نگرش رهبران یرانی درباره برنامه های غنی سازی اورانیوم و یا توسعه موشکی آنها تاثیر داشته و یا مثلا به واسطه ان طبقه بازرگانان ایرانی فشاری بر رهبران خود آورده باشند در دست نیست. برعکس نشانه هایی وجود داد که براساس آن میتوان فهمید برخی از بانک های بین المللی همچنان ایران را به عنوان یک بازار بسیار جذاب و لوکس برای سرمایه گذاری می پندارند و حاضر نیستند از آن به سادگی دست بکشند. از این رو اگر می خواهیم در انتهای راه به اقداماتی هولناک دست نزنیم باید فشارمان را بر ایران و سایر کسانی که همچنان با آن تجارت می کنند وارد آوریم.
حقیت ان است که ایران و رهبران آن همچنان از دسترسی گسترده ای به شبکه های بانکی ونیز سرویس های مالی بین المللی برخوردارند. این موضوع شامل دسترسی مستقیم و غیر مستقیم به خیلی از همان بانک هایی می شود که پیشتر علاقه خود را به بیرون رفتن از بازارهای ایران اعلام کرده اند. اروپا اززمانیکه موضوع محدود کردن سرویس های بانکی ایران مطرح شده از ما تبعیت نکرده است. آنها بسیار کمتر از آنچه در قطعنامه 1747 شورای امنیت سازمان ملل درباره تحریم و محدود کردن فعالیت های بانک سپه امده عمل کرده اند.
اروپا همچنین کار را بر بانک صادرات که از ششم سپتامبر سال 2006 از جمله اهداف وزارت خزانه داری آمریکا بوده است سخت نگرفته است. بانک صادرات همچنان شعبه های فعالی در فرانسه ، یونان ، آلمان ، انگلیس، ترکمنستان، لبنان، امارات عربی متحده، بحرین و قطر دارد. سایر بانک های ایرانی نیز شعبه ها و نمایندگی های بسیار فعال و موثری در خارج از ایران دارند. در همین حال بسیاری از موسسات اروپایی از تصمیم امریکا مبنی بر حذف ایران از تسهیلات ارزی مبتنی بر دلار ، نهایت استفاده را برده اند و شروع به گسترش تبادلات و تسهیلات ارزی مبتنی بر یورو کرده اند.
بسیاری از بانک های ایرانی از جمله بانک ملی ، بانک صادرات و بانک پارسیان علیرغم تحریم های صورت گرفته همچنان به کلیراستریم ، سوئیفت (SWIFT) (که شریک تجاری خاور میانه آن AEG به تازگی تسهیلات جدیدی را در تهران راه اندازی کرده) و سایر مراکز مالی بین المللی دسترسی دارد. ایران همچنین به تازگی از بانک های خارجی خصوصا بانک های آلمانی ، روسی ، فرانسوی ، اوراسیایی ، خاور میانه ای و نیز بانک های شرق آسیا دعوت کرده است تا در این کشور فعالیت کنند. جدای از این تلاش هایی از سوی دولت ایران در حال شکل گیری است تا این بانک ها بتوانند در داخل ایران به طور مستقل شعباتی ایجاد کنند و سرمایه گذاری انجام دهند. بزرگی اندازه و حجم مبادلات و سرمایه گذاری های تجاری ایران در بخش انرژی ، صادرات نفت و اهمیت یافتن روز افزون صادرات و تجارت خارجی ایران سبب شده است تا کار و سرمایه گذاری در ایران برای بسیاری از بانک های سراسر جهان جذاب و وسوسه انگیز شود.
من بارها مقالاتی نوشته ام که در آنها درباره این موضوع هشدار داده ام که نباید تنها به تحریم و تحت فشار گذاشتن چند بانک و یا شخصیت ایرانی بسنده کنیم. ما باید بخش های بزرگتری را از جمله رهبران ایران ، بخش انرژی ایران و طبقه رو به رشد بازرگانان و تجار ایرانی را هدف بگیریم.
مادامیکه چنین تحریم های وسیع تری را در دستور کار نگذارم ، اقدامات کنونی به هیچ وجه ما را به اهدافی که در پی آن هستیم نخواهد رساند.
برخی از کارشناسان می گویند که نمی توانیم در خصوص اجرا و به کار گیری تحریم ها علیه ایران از سایر کشورها امید و انتظارات زیادی داشته باشیم. من معتقدم که می توانیم با کمتر از این هم موق شویم. پیشتر سعی کردیم تا بسیاری از کشورها را متقاعد کنیم که ایران در پی دست یابی به سلاح اتمی است که این موضوع خطری بزرگ برای صلح و امنیت جهانی است موفقیت زیادی به دست آوردیم اما با این همه خیلی از کشورها نیز بدون توجه به این موضوع آن را جد نگرفتند یا اهمیتی به آن ندادند. اروپا هنوز به راه حل بی فایده دیپلماتیک چسبیده است. تاریخ مملو از این گونه کشورها است که متاسفانه در زمانی که باید برای جلوگیری از یک فاجه اقدام کنند عکس العملی از خود نشان نمی دهند. این دقیقا همان زمانی است که هیچ کشوری نمی خواهد یا نمی تواند هدایت کار را بر عهده بگیرد. از آنجا که اروپا قادر نیست به چیزی فراتر از مذاکرات کنونی سولانا برسد ، مسئولیت اصلی این کار بر دوش ما می افتد. و نکته اصلی اینجا است که آیا ایالات متحده هنوز این قدرت و نفوذ لازم برای همسو کردن کشورهای دیگر با ما را دارد یا خیر؛
بنابراین در حالکه پیشرفت های زیادی را در هوشیار کردن و توجه دادن برخی از بانک های خارجی به منظور قطع همکاری های مالی با ایران و قطع دسترسی این کشور به بانک های خارجی به دست آورده ایم خیلی ساده نباید بنشینیم و به همین دستاوردها دل خوش باشیم. هنوز کارهای مهمی هست که باید به آنها پرداخت.