سیاست تک بعدی و واقعیت های چندگانه

معمولا پدیده های سیاسی دارای ماهیتی چندگانه بوده و از یک تکثر در مولفه های ساختی برخوردار هستند.

کد خبر: ۱۲۱۷۲۸

بر این اساس ، مواجهه با چنین پدیده هایی نباید با اتخاذ یک سیاست تک بعدی صورت پذیرد. در عرصه بین الملل نیز بازیگران باید برای درک صحیح پدیده های سیاسی از سیاست چند منظوره یا چند بعدی بهره گیرند. تعامل بازیگران فرامنطقه ای با مسائل موجود در منطقه خاورمیانه ، متاثر از سابقه استعمارپذیری آن ، در چارچوب سیاست تک بعدی مفهوم می یابد.
به عبارتی راهبرد این بازیگران در ارتباط با کشورهای خاورمیانه ، معطوف به تحقق منافع آنان بوده که همچنان نیز ادامه یافته است و این در حالی است که نگاه متاخر آنان که خاص دوره های گذشته بوده ، واقعیت های امروزین خاورمیانه را برای آنان روشن نمی کند. همان طور که می دانیم سیاست تک بعدی دوره استعمار در عصر جدید، یک گفتمان تقریبا منسوخ شده است.
بااین وصف و با توجه به شکل گیری تحولات جدید که ساختارهای قبلی را به شدت آسیب پذیر کرده ، ضرورت تغییر نگاه قدرتهای بزرگ به منطقه خاورمیانه را از طریق به کارگیری سیاست های چند جانبه برجسته کرده است.
زوال گفتمان استعماری قدرتهای بزرگ در خاورمیانه ، گویای این نکته است که دولتها و ملتها همچون گذشته حاضر به تعامل با آنان در قالب مفاهیم منافع یک طرفه نخواهند بود و سطح نسبی آگاهی بروز یافته در این جوامع چندان با منافع بازیگران فرامنطقه ای سازگاری ندارد. در برخی نظریه های توسعه به قدرتهای بزرگ توصیه شده تا برای عدم تسری تبعات مشکلات کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه ، استراتژی کمک به این کشورها در عرصه های مختلف اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی را در پیش گیرند. در واقع این نظریه بیانگر ناکارآمدی سیاست تک بعدی قدرتهای بزرگ در خاورمیانه است.
راهبرد امریکا و اروپا در این منطقه نشان می دهد که آنان یک سیاست تک منظوره یا تک بعدی را در پیش گرفته اند. برخورد مشروط این دو بازیگر با موضوع دموکراسی در خاورمیانه نیز در چارچوب سیاست مذکور معنا می یابد.
اعمال تحریم ها علیه دولت حماس که در فرآیند یک انتخابات دموکراتیک و با حضور ناظران بین الملل به قدرت رسیده ، حکایت از آن دارد که امریکا و اتحادیه اروپایی در راستای سیاست تک بعدی خود نتایج انتخاباتی که با منافع آنان در تعارض باشد را نمی پذیرند. به نظر می رسد دکترین خاورمیانه جدید امریکا به دلیل تحمیل دموکراسی از برون ، ساخت تک بعدی و عدم پذیرش واقعیت های چندگانه منطقه ناموفق بوده است ، گزارش اخیر یک موسسه تحقیقاتی اروپایی مبنی برناقص بودن سیاست های اتحادیه اروپایی در خاورمیانه به دلیل تک منظوره بودن آن نیز در این راستا قابل ارزیابی است.
بی تردید خاورمیانه جدید که واقعیت های چندگانه در آن تجلی یافته ، در چارچوب خاورمیانه جدید امریکا و اروپایی نخواهد بود و این منطقه از این پس ، تحقق بخش منافع یکطرفه آنان نخواهد بود. بنابر این گریز اتحادیه اروپایی از عدم توفیق در تعامل با کشورهای خاورمیانه در تغییر نگاه آنان و اتخاد سیاست های چندجانبه تناسب با واقعیات منطقه خواهد داشت.