نقش پژوهش در فعالیت های اجرایی

اگر بپذیریم راه آینده برای رسیدن به جامعه دانایی از گذرگاه پژوهش می گذرد، پس باید نقاط کلیدی و آینده ساز کشور و جامعه را با این ابزار مجهز و تصمیم گیرندگان این گذرگاه ها را به پژوهش مسلح کنیم.
پژوهش را به عنوان یک اصل در تصمیم گیری نهادینه کنیم ؛ اما چگونه؛ یکی از کلیدی ترین نهادهای اجتماعی ، آموزش و مراکز آموزشی است. ارتقای کیفیت و به روز کردن آموزش و افزایش بهره وری آن درواقع به معنی تربیت نسل آینده برای ساختن جامعه انسانی و ایمانی است.
لذا نهادینه کردن پژوهش در وزارت آموزش و پرورش می تواند ضمن علمی کردن فرآیند تعلیم و تربیت ، نسل جدید را در فضای عقلانیت متکی بر ایمان دینی بار آورد و او را برای ساختن جامعه دانایی در 2 دهه آینده آماده کند. به نظر می آید اولین گام برای نهادینه کردن پژوهش در آموزش و پرورش ، آموزش و به کارگیری اصول اقدام پژوهی در میان معلمان ، کارشناسان و مدیران این وزارتخانه است تا هر عضو این نهاد عظیم فعالیت های آموزشی و اداری خود را به کمک این ابزار ارزیابی کند و بهبود بخشد و از این طریق به باور اولیه نسبت به اهمیت و ارزش پژوهش های کاربردی برسد و دریابد پژوهش اگر چه کمی دشوار و زمان بر است ؛ اما به کارگیری نتایج آن چنان لذت بخش و کاهش دهنده خطاکاری های آدمی است که هر هزینه ای را می توان برای آن پرداخت.
گام دوم متکی کردن تصمیمات اساسی آموزش و پرورش به پشتوانه پژوهش و دلایل علمی است. به عبارت دیگر، هر اقدام اساسی در ایجاد یا تغییر برای اصلاح و بهبود باید مبتنی بر دلایل علمی مستند و متکی به یافته های پژوهش باشد. مراکز قانونی تصویب کننده و تاییدکننده امور باید برای تصویب یا تایید اقدامات پیشنهادی دلایل علمی و پژوهشی مستند بخواهند و در صورتی که این دلایل و پشتوانه ها ضعیف باشد، از تصویب یا تایید آن خودداری کنند. به این ترتیب تصمیم گیری در مراحل عالی و میانی مبتنی بر یافته های پژوهشی یا استنادات علمی خواهد شد و بتدریج مدیریت ها در آموزش و پرورش به پژوهش احساس نیاز خواهند کرد و در اجرا و به کارگیری نتایج تحقیقات مصر خواهند شد. پس از آن که مدیران حلاوت استفاده از نتایج پژوهش را چشیدند و به موفقیت هایی دست یافتند، به آن باور پیدا می کنند و به این ترتیب استفاده از پژوهش در تصمیم گیری ها نهادینه خواهد شد.
گام سوم عجین کردن آموزش مدرسه ای با پژوهش از اولین سال مدرسه است. اما آسیبی که ممکن است به وجود آید این است که تصور شود نهادینه کردن پژوهش در آموزش کودکان ، ارائه درس روش تحقیق در مدرسه یا وادار کردن دانش آموزان به تحقیق با همان روشهای پژوهشی است که در دانشگاه ها درس می دهند. برای عجین کردن پژوهش در مدرسه باید با توجه به سن و پایه تحصیلی و اصول روانشناختی یادگیری بتدریج و با استفاده از روشهای جذاب روح جستجوگری را در دانش آموزان زنده کرد و آرام آرام و در طول دوره آموزش عمومی آنها را با مهارت های مختلف پژوهشی مثل خوب دیدن ، خوب شنیدن ، خوب پرسیدن ، خوب بحث کردن ، خوب گزارش نوشتن و بیان کردن ، خوب منابع مورد نیاز را یافتن ، کارکردن با کامپیوتر و یافتن پایگاه های اطلاعاتی و غیره آشنا و مسلح کرد. به گونه ای که در دوره متوسطه بتوان به آسانی و به طور عملی آنها را وارد عرصه پژوهش های کاربردی ساده کرد و این فرهنگ و توانایی را در دانش آموزان ایجاد کرد که حتی مسائل روزمره خود را با اندیشه و به کمک تحلیل منطقی و استفاده از فنون پژوهشی حل کند. البته در شرایطی که مدیران جامعه به این واقعیت پی برده باشند که پژوهش یک راهکار اساسی برای حل مسائل اصلی جامعه است. می توان هر سه گام را به طور موازی نیز برداشت.