نبود فرصتهای شغلی دانشجویان را به خارج می فرستد

رئیس مرکز مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران با توجه به تحقیقات انجام شده در این مرکز ، علل تمایل دانشجویان ایرانی به ادامه تحصیل در خارج از کشور را در دو دسته طبیعی و غیرطبیعی تعریف می کند و می گوید: تمایل به ادامه تحصیل در خارج به دلیل وجود امکانات و تجهیزات در کشورهای توسعه یافته در نگاه اول طبیعی به نظر می رسد ، اما این تمایل به ادامه تحصیل یک دلیل غیرطبیعی هم دارد». به اعتقاد دکتر سیدحسن حسینی ، دلیل غیرطبیعی و البته قابل حل تمایل به ادامه تحصیل در خارج از سوی دانشجویان ایرانی به فضای اجتماعی و اقتصادی نامناسب برمی گردد: «کاهش منزلت افراد تحصیلکرده ، نبود فرصت های شغلی مناسب و فقدان فضای اجتماعی مناسب از عواملی است که در سالهای اخیر به وجود آمده که با رفع این مشکلات و بررسی های دقیق می توان مانع خروج دانشجویان به خارج از کشور شد». حسینی به خروج سالانه 150هزار نفر از نیروهای متخصص و ماهر کشور اشاره می کند و معتقد است : از تبعات خروج این افراد علاوه بر از دست دادن نسل با هوش و متخصص ، جامعه را به تدریج به کهولت فکری نیز می رساند. رئیس مرکز امور دانشجویی وزارت بهداشت اما ، به بازگشت این دانشجویان اشاره می کند و می گوید: «اتفاقا برعکس تصوری که وجود دارد ، خیلی از این دانشجویان پس از پایان تحصیلات مجددا به کشور باز می گردند». اکبری این مطلب را به استناد مدارکی که از سوی فارغ التحصیلان خارج از کشور برای ارزشیابی به وزارت بهداشت و علوم ارائه می شود ، بیان می کند. به گفته اکبری با وجود بازگشت این افراد ، ایجاد فضای مناسب و تلاش برای حفظ این استعدادها در داخل کشور الزامی به نظر می رسد.

موسسات اعزام دانشجو ، مجاز یا غیرمجاز؛

در این میان نقش موسسات اعزام به خارج دانشجویان هم پررنگ به نظر می رسد ، هر چند وزارت علوم هراز چندگاهی فعالیت آنها را غیرمجاز اعلام می کند. به عنوان مثال موسسه ای به نام مرکز IBC در مکاتبه ای با چند تن از نخبگان استان همدان به شناسایی شخصیت های علمی برجسته ایرانی اقدام کرده است . این موسسه به دنبال کسب اطلاعاتی در خصوص شناسایی محل زندگی ، وضعیت کاری و... نخبگان علمی ایرانی است. همچنین دانشگاه نیوکاسل انگلستان در مکاتبه ای با دانشگاه علوم پزشکی شیراز درخواست کرده تا استادان و متخصصان دانشگاه ، مشخصات و عکس خود را به این دانشگاه ارسال کنند.