بازار کاشان فقط دیدنی نیست !

یکی از مهمترین مجموعه آثار تاریخی و دیدنی کاشان ، مجموعه تاریخی بازار است که در تقاطع خیابان بابا افضل و میدان کمال الملک تا حدود دروازه دولت ادامه دارد.

کد خبر: ۲۷۵۷۲

قدمت بازار را مربوط به دوره سلجوقی می دانند؛ ولی دوران اوج و رواج بازار به زمان صفویه و بخصوص دوران شاه عباس اول مربوط است . قالب سیاحان و جهانگردانی که در عصر صفویه و همچنین قاجاریه به ایران آمده و از کاشان هم دیدار کرده اند، از عظمت و شکوه بازار کاشان یاد کرده اند. در مجموعه تاریخی بازار علاوه بر راسته بازار اصلی نظیر مسگرها ، زرگرها ، کفاش ها ، بزازها و بازارچه های میانچال ، ملک ، ضرابخانه و رنگرزها ، مساجد ، بقاع ، کاروانسراها ، تیمچه ها ، حمامها و آب انبارهای مختلفی وجود دارد که هریک از آنها در دوره خاصی ساخته شده اند. چنانچه از طرف میدان تاریخی فیض و از جلوی خان مسجد زیبا و تاریخی میرعماد ، وارد بازار شویم در سمت شرقی ، بازار مسگرها، مشتمل بر کاروانسرای ذغالی ها ( 888هجری قمری) و کاروانسرای میرپنج ، سرای غفارپور، مسجد و حسینیه رباط قرار گرفته است . تا چند سال پیش با ورود به بازار مسگرها ، صدای آهنگین ، مسگران ، گوشها را نوازش می کرد، ولی با جایگزین شدن فلزات سبک در ساخت ظروف خانگی و بی رونق شدن صنعت مسگری سنتی ، این بازار چهره ای متفاوت یافته است ؛ اما هنوز هم با ورود به بازار از سمت غرب می توان با آثار تاریخی متعددی روبه رو شد، ازجمله : تیمچه امین الدوله این بنا که در یکی از نقاط مرکزی بازار (میانچال) قرار دارد، متعلق به دوره قاجاریه است که به دستور یکی از رجال نامدار عصر قاجار به نام فرخ خان غفاری ملقب به امین الدوله ساخته شده است . این بنای باشکوه در 3طبقه و با طول و عرض زیاد بنا شده و ارتفاع گنبد آن نیز مورد توجه است . همه ساله در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) ، این تیمچه میعادگاه گروهها و هیاتهای مذهبی کاشان است . مسجد جامع بنای بعدی مجموعه تاریخی بازار ، مسجد جامع است . این مسجد در خیابان باباافضل واقع شده و به قرون اولیه اسلامی مربوط است و از دیگر بناهای تاریخی کاشان قدمت بیشتری دارد. این بنا مناره آجری زیبایی دارد که دارای کتیبه آجری به خط کوفی است که تاریخ ذیل آن سال 466هجری قمری را نشان می دهد و بدین ترتیب مشخص است که مسجد در دوره سلجوقیان ساخته شد. در لایه برداری های اخیر از گچبری های محراب عصر سلجوقی ، آثار و تزییناتی متعلق به دوره آل بویه کشف و شناسایی شده اند. که بدین ترتیب بر قدمت مسجد می افزاید. در شبستان تابستانی این بنا که زیر شبستان زمستانی قرار دارد طرحهای بسیار زیبای کاشیکاری دیده می شود و کنار این شبستان آثاری از کوره های پخت و پز ظروف چینی کشف شده است . این بنا گنبد آجری دارد که احتمالا پس از زلزله معروف سال 1192هجری قمری که مسجد آسیب فراوان دید به وسیله عبدالرزاق خان کاشی به صورت اساسی تعمیر شده است . این اقدام در کتیبه خط ثلث زیر گنبد به سال 1207هجری قمری ثبت شده است . مدرسه و مسجد آقابزرگ این بنا در خیابان فاضل نراقی واقع است . ساختمان مدرسه به دوره قاجاریه مربوط می شود که با سرمایه شخصی به نام حاج محمدتقی خانبان طی سالهای 1250 تا 1260 هجری قمری برای استفاده از نماز جماعت و درس و بحث داماد خود ، ملامهدی نراقی دوم ، برادر ملااحمد نراقی ملقب به آقابزرگ بنا و بدین نام معروف شده است معمار این بنا شخصی به نام استاد حاج شعبان بوده است . تمام این بنا از جمله گنبد این مدرسه که جزو بزرگترین گنبدهای آجری به شمار می آید، با آجر ساخته شده و تزیینات به کار رفته در این بنا عبارت است از کاشیکاری ، خطاطی ثلث و نستعلیق و نقاشی آجرکاری ، کتیبه های نفیس گچی و کاشی و مقرنس کاری ، نقاشی این مدرسه نیز به وسیله استاد محمدباقر قمصری صورت گرفته است . کتیبه های خطوط مسجد به وسیله استادان برجسته خوشنویس کاشان ازجمله محمدابراهیم (جد خاندان معارفی کاشان) محمدحسین (جد خاندان ادیب) و بسمله های طغرا به وسیله سیدصادق کاشانی نوشته شده است . در بدو ورود به مدرسه ، مقرنس های گچی و نقاشی سر در و کاشیهای الوان به کار رفته در طرفین درگاه و دیوارهای جلوخان و کتیبه بالای سر در تختگاه و ظرافتی که در ساخت در ورودی به کار رفته جلب توجه می کند. سپس هشتی بسیار زیبا و مسقف آن که با آجر و کاشی مقرنس تزیین شده مورد توجه قرار می گیرد. پس از هشتی با عبور از 2 دالان مسقف عریض ، به صحن مدرسه می رسیم که در میان این دو راهرو، 2شبستان وسیع زمستانی و تابستانی در 2طبقه قرار دارد. در قسمت سر در ، 4 بالاخانه ساخته شده که در طرفین سر در، 2بادگیر مشاهده می شود که این بادگیرها با هدایت هوای مطبوع به شبستان زیرین (یا تابستانی) و به زیرزمینی که زیر شبستان ها قرار دارد ، تابستان گرم کویر را بر ساکنان این بنا قابل تحمل و دلپذیر می سازد. پس از ورود به محوطه مدرسه ، 2صحن فوقانی و زیرین و حجره های محل سکونت طلاب و گنبد آجری باشکوه و گلدسته های دو طرف آن خودنمایی می کند. علاوه بر این در حیاط خلوت ، آب انبار بزرگ ، شبستان دیگری در پشت گنبد، ساختمان مسجدی که در جنب گنبد واقع است و محراب کاشیکاری واقع در شبستان جنب گنبد که در حقیقت مجموعه ای است از هنرهای معماری ، کاشیکاری ، گچبری ، کتیبه نویسی ، مقرنس کاری و نقاشی ، از جمله متعلقات این بنای عظیم است . در قسمت شمالی این بنا بقعه ای معروف به خواجه تاج الدین قرار دارد. اصل این بنا مربوط به قرن ششم است . از دیگر نقاط قابل توجه این بنا گنبد عظیم و گلدسته های زیبای آن است . گنبد این بنای با ارزش یکی از مهمترین ، مستحکم ترین و بزرگترین گنبدهای آجری در کاشان است که در معماری دوران اسلامی ایران نیز نظیر آن معدود است . بقعه امامزاده هارون بن موسی (ع) این بقعه که به نام پنجه شاه نیز معروف است در خیابان بابا افضل واقع و به دوران صفوی مربوط است . در این بقعه امامزاده هارون بن موسی بن جعفر (ع) مدفون است . این مجموعه دارای بارگاه ، رواق کاشیکاری ، سقفهای آیینه کاری شده ، گنبد مخروطی شکل و مناره آجری است که کنار سردر صحن زیارتگاه قرار دارد. صحن و غرفه های اطراف امامزاده نیز ضریح آن چوبی است . کنار رواق اصلی ، محلی وجود دارد که مجسمه یک دست که به وسیله میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک ساخته شده ، در آن نگهداری می شود. کنار این بقعه مقبره ای وجود دارد که آرامگاه چند تن از عالمان و دانشمندان معاصر کاشان از جمله آیت الله ملاعبدالرسول مدنی و فرزند ایشان آیت الله العظمی آقارضا مدنی کاشانی است . مجموعه تاریخی بازار جدای از آثار تاریخی یاد شده حدود 30 اثر تاریخی دیگر نیز دارد.