پلی که تاریخ از آن عبور می کند

آثار باستانی شهرستان شوشتر در ردیف قدیمی ترین آثار تاریخی ایران به شمار می آیند. اگرچه این شهر چند بار ویران شده و دوباره ساخته شده است ؛ اما با این حال هنوز بخش قابل توجهی از آثار تاریخی آن برجای مانده اند.

کد خبر: ۲۳۹۶۸

در میان آثار و بناهای تاریخی خوزستان سد شادروان (یا بند قیصر) و پل شادروان واقع در شوشتر از بناهای باستانی دیگر شهرت بیشتری دارند؛ البته با وجود تحقیقات تاریخی زمان دقیق احداث و بانی واقعی آن کاملا مشخص نشده است . پل شادروان با آن که یکی از بناهای باستانی و مشهور ایران به شمار می آمده ، متاسفانه در نگهداری آن دقت کافی صورت نگرفته و اینک تنها بقایای آن که در حد یک ویرانه است ، باقی مانده اند. این پل چندبار بازسازی شده که آخرین بار آن در دوران فتحعلی خان حاکم اواخر دوران صفوی این منطقه بوده است . در کتاب «تاریخ پانصد ساله خوزستان» تاکید شده که در زمانهای باستان و در قرون نخستین اسلامی پلی روی این رود (شطیط) نبوده و کاروانیان با کشتی یا «کلک» از رود می گذشتند و گاهی نیز جسری (پلی) موقتی روی آن بسته بودند که گذرگاه کاروانیان بود. در زمان فتحعلی خان آن جسر و کشتی هم نبود. بنابراین او همت بر آن گماشت که پلی روی رود بسازد. پل مذکور را در مدت 10سال به انجام رسانید. پلی با 44چشمه بزرگ و 43چشمه کوچک که آن را یکی از باشکوه ترین بنیادهای تاریخی باید شمرد. این پل برپا و گذرگاه کاروانیان بود تا در بهار سال 1303ه.ق که سیل بخشی از سد شادروان را که پایگاه پل نیز بود از بن برکنده و ناگزیر پل رانیزبرانداخت . اما بسیاری از مورخان ایرانی و مستشرقین ، زمان اصلی بنای این پل را مربوط به دوران ساسانیان و از بناهای مربوط به دوران حکومت شاپور اول ساسانی دانسته اند. شاپور پس از پیروزی بر رومیان ، والریانوس قیصر روم را وادار می سازد تا همزمان با سد شادروان این پل را نیز برای عبور و مرور احداث کند. کریستیانسن ، محقق و مورخ دانمارکی می نویسد: احتمال قوی می رود که شاه ایران ، اسیران رومی را در ناحیه گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد. ایرانیان مهارت رومیان را در فنون بسیار اهمیت می دادند، بلاشک هم سد و هم جسر بزرگ شوشتر کار مهندسان رومی است . فردوسی ، شاعر ایرانی قرن چهارم نیز در اشعار خود از این پل ذکری به میان آورده است که نشان می دهد پل شادروان در قرون نخستین اسلامی وجود داشته است ؛ البته پس از آن و در قرن هشتم ، زمانی که ابن بطوطه وارد شهر شوشتر شده ، این پل دیگر قابل استفاده نبوده است ؛ زیرا وی در کتاب سفرنامه اش می نویسد: عمق رودخانه زیاد است و محاذی دروازه دلبول ، مانند بغداد و حله جسری از کشتی های کوچک درست کرده اند. این پل در دوره های مختلف احیائ و بازسازی شده و دوباره روبه ویرانی رفته است . در سال 1267 تا 1276ه.ق در دوران حکمرانی خانلر میرزای حشمت الدوله ، 7چشمه از پل که به وسیله سیل ویران شده بود، بازسازی شد. در سال 1303ه.ق برای چندمین بار پل می شکند؛ اما در سال 1311ه.ق این پل به وسیله نظام السلطنه مافی ، حاکم خوزستان بازسازی می شود؛ ولی یک طغیان دیگر پل شادروان را برای همیشه تبدیل به یک اثر تاریخی می کند.