مروری بر تحقیق و تفحص های مجلس ششم

امروزه کشورمان با مشکلات عدیده ای روبه روست و یکی از مهمترین دلایل شکل گیری این مشکلات و عدم توجه و تلاش برای رفع آنان جدی نگرفتن موضوع نظارت است .قوای سه گانه کشور علاوه بر وظایفی که بر عهده شان می باشد هر کدام دارای یک سیستم

کد خبر: ۲۳۵۷۵

نظارتی هستند. چنانچه این قوا بتوانند بدون توجه به مسائل سیاسی ، حاشیه ای و... وظیفه نظارتی خود را به نحو احسن انجام دهند قطعا در جهت رفع مشکلات و اصلاح امور گامی اساسی برداشته اند و برعکس اگر نهادهای کشور سیستم نظارتی را امری در جهت رسیدن به خواسته های خود بدانند و برای رسیدن به اهداف خاص خود آن را مورد استفاده قرار دهند. نه تنها مشکلی را حل نخواهند کرد بلکه مشکلی جدید را به مشکلات اضافه خواهند کرد. در میان قوای سه گانه ، مجلس شورای اسلامی به عنوان خانه ملت از جایگاه ویژه ای برخوردار است . قانون گذاری و نظارت دو وظیفه اصلی مجلس است که بر اهمیت جایگاه آن می افزاید. اگر بخواهیم عملکرد مجلس را در ترازوی بررسی و نقد قرار دهیم باید توجه کنیم چقدر این نهاد مردمی در انجام وظایفش توفیق حاصل کرده است . ما در این مقال قصد نداریم عملکرد مجلس را مورد بررسی قرار دهیم بلکه تنها می خواهیم نگاهی گذرا به وظیفه نظارتی مجلس داشته باشیم . قانون اساسی رای اعتماد به وزرا، استیضاح ، سوال ، اظهارنظر در امور داخلی و خارجی ، تحقیق و تفحص از نهادهای کشور و... را از جمله وظایف نظارتی مجلس عنوان کرده است . در میان این وظایف تحقیق و تفحص جایگاه ویژه ای دارد. چرا که پس از استعلام مجلس از مقام معظم رهبری درخصوص تحقیق و تفحص از نهادهای زیر نظر رهبری و اجازه معظم له ، عملا مجلس توانایی دارد تا درخصوص عملکرد همه دستگاه های کشور تحقیق کرده و نتایج را به اطلاع عموم برساند. این شکل از نظارت مجلس چنانچه به درستی انجام شود در جهت رفع مشکلات و کاستی های کشور بسیار می تواند مفید و موثر واقع شود اما سوال اساسی این است که آیا مجلس در انجام وظیفه نظارتی خود از طریق تحقیق و تفحص موفق بوده است ؛ برای رسیدن به پاسخ این سوال بد نیست کارنامه مجلس ششم درخصوص تحقیق و تفحص از نهادهای کشور را مورد بررسی قرار دهیم . از ابتدای دوره ششم مجلس شورای اسلامی تاکنون تعداد 38طرح تحقیق و تفحص تقدیم مجلس شده که برخی از آنها به تصویب نرسیده ، برخی به تصویب رسیده و نتیجه نهایی آن نیز در صحن علنی مجلس قرائت شده و برخی از آنها نیز توسط هیات های مربوطه در دست بررسی است . از میان طرحهای ارائه شده نتایج نهایی تحقیق و تفحص از علت سقوط هواپیمای یاک 40و تحقیق و تفحص از شهرداری تهران درخصوص توقف فروش تراکم در صحن علنی مجلس قرائت شده است . در این جا سوالی که به ذهن متبادر می شود این است که آیا قرائت این طرحها در مجلس نتایج مثبتی به همراه داشته است ؛ قطعا پاسخ منفی است چرا که پس از اعلام نتایج این دو طرح در مجلس هیچ یک از نهادهای مسوول جهت رسیدگی به موضوع اقدامی را به انجام نرساندند علاوه بر آن هیچ یک از دو نهادی که مورد تحقیق و تفحص واقع شده بودند نیز به خواسته های مجلس و همچنین راهکارهایی که مجلس در طرح خود ارائه داده بود وقعی ننهادند. اما علت این موضوع چیست ؛ به چه دلیل مجلس در انجام تحقیق و تفحص ها موفق نبوده است ؛ شاید بتوان ادعا کرد عملکرد مجلس در برخورد دوگانه با طرحهای تحقیق و تفحص و همچنین استفاده تبلیغاتی و سیاسی از موضوعات این طرحها از مهمترین دلایلی است که موجب شده تا این امور نظارتی مجلس بلااثر شود. نگاهی به طرحهای تحقیق و تفحص که مجلس به آنها رای مثبت نداده و همچنین نگاهی به طرحهای تحقیق و تفحص که مجلس آنها را تصویب کرده است صحت این ادعا را آشکار می کند. از طرحهای تحقیق و تفحص محلی و منطقه ای که بگذریم در موضوعات اساسی و کلان جامعه مجلس تاکنون چند طرح را تصویب نکرده است از جمله این طرحها 3طرح تحقیق و تفحص از وزارت آموزش و پرورش بوده است نمایندگان پیشنهاددهنده این طرحها خواهان بررسی وضعیت حقوق معلمان و تطبیق حقوق آنان با حقوق سایر کارمندان بودند. همچنین نمایندگان پیشنهاددهنده خواستار بررسی وضعیت مدیریت آموزش و پرورش و بررسی مسائل فرهنگی دانش آموزان بودند اما نمایندگان مجلس به هیچ یک از این طرحها رای مثبت ندادند. چرا؛ یکی از نمایندگان فراکسیون اکثریت مجلس در همان زمان در پاسخ به چرایی این سوال گفت که : «این طرحها مبهم بودند و علاوه بر آن از طریق چند استعلام می توان به نتایج این سوال ها رسید و نیازی به تحقیق و تفحص نیست .» مشخص نیست ابهام طرحی که می خواهد حقوق معلمان را با سایر کارمندان تطبیق دهد کجاست و علاوه بر آن اگر با استعلام می توان به نتایج این طرحها رسید قطعا با استعلام راحت تر می شد به این نتیجه رسید که آیا اسناد مورد استفاده قرار گرفته در دادگاه موسسات نظرسنجی محرمانه است یا خیر؛ در حالی که برخی نمایندگان برای بررسی این اسناد طرح تحقیق و تفحص دادند و مجلس نیز تصویب کرد. یکی از نمایندگان پیشنهاد دهنده طرح تحقیق و تفحص از آموزش و پروش در همان ایام و پس از آن که مجلس با هر 3طرح مخالفت کرد نسبت به برخورد دوگانه مجلس با طرحهای تحقیق و تفحص انتقاد کرد و گفت : نمایندگان مجلس با این برخوردهای دوگانه خود باعث می شوند تا مجلس نتواند از اهرم نظارتی خود به درستی استفاده کند. یکی دیگر از طرحهای تحقیق و تفحصی که مجلس به آن رای مثبت نداد طرح تحقیق و تفحص از عملکرد هیات های اجرایی و نظارت در انتخابات شوراها بود. پس از این که مجلس به این طرح رای مثبت نداد محمد محمدرضایی نماینده دوم خردادی در مجلس از برخورد دوگانه مجلس با طرحهای تحقیق و تفحص انتقاد کرد و گفت : چگونه است که برخی نمایندگان پیشنهاد تحقیق و تفحص از پرونده نظرسنجی را که مربوط به سرنوشت عده کمی است و تعداد آنها از انگشتان دست فراتر نمی رود می دهند و مجلس به آن رای مثبت می دهد اما به پیشنهاد تحقیق و تفحص از عملکرد هیات های اجرایی و نظارت که مربوط به سرنوشت ملت است رای مثبت نمی دهد. ما درخصوص دلایلی که موجب شده مجلس به طرحهای تحقیق و تفحص مذکور رای ندهد نمی خواهیم بحث کنیم اما اگر طرحهای تحقیق و تفحص را که مجلس به آنها رای مثبت داده در کنار این طرحها قرار دهیم آنگاه راحت تر می توانیم ادعا کنیم که متاسفانه برخی نمایندگان این اهرم نظارتی مجلس را به محملی برای استفاده های سیاسی و تبلیغی تبدیل کرده اند. اما از جمله طرحهای تصویب شده می توان به این موارد اشاره کرد: طرح تحقیق و تفحص از دستگاه های موازی اطلاعاتی ، طرح تحقیق و تفحص از پرونده نظرسنجی ، طرح تحقیق و تفحص از صدا و سیما و... متاسفانه این گونه برخورد با مهمترین اهرم نظارتی مجلس موجب کاهش توانایی مجلس و همچنین تزلزل جایگاه ویژه این نهاد مردمی می شود و این گونه است که نه تنها نهادها و دستگاه های کشور بلکه خود نمایندگان نیز در برخورد با این طرحها دچار سستی می شوند و شاید یکی از مهمترین دلایلی که موجب شده تا تحقیق و تفحص از مخابرات و برخی طرحهای مشابه بیش از 2سال به نتیجه نرسد همین موضوع باشد. تنها راه برای حل این مشکل و قرار دادن مجلس در جایگاه ویژه خود آن است که نمایندگان صرف نظر از مسائل سیاسی ، حاشیه ای و جناحی موضوعات اساسی ، کلان و پیچیده را مورد توجه قرار داده و برای حل آن ابتدا از تمام راهکارهای قانونی استفاده کنند و در صورتی که نتیجه حاصل نشد آنگاه از طریق تحقیق و تفحص وارد شده و موضوع را تا حصول به نتیجه نهایی مورد پیگیری قرار دهند.