کارشناسان پیش بینی می کنند در آینده ای نزدیک همه دنیا به بازاری مجازی تبدیل خواهد شد که فناوری های مدرن ارتباط از راه دور ، توزیع کالا و خدمات را سرعت می بخشد.
کد خبر: ۲۲۷۰۱

ورود به این بازار مجازی نیاز به 2ابزار کلیدی دارد که عبارت است از تسلط به زبانهای خارجی و مهارت های فناوری اطلاعات ؛ اما آموزش کار آمد این دو یکی از وظایف اصلی نظام های آموزش و پرورش کشورهای جهان است که البته آموزش زبانهای خارجی بویژه زبان انگلیسی به عنوان پیش نیاز استفاده از فناوری اطلاعات در اولویت نخست قرار دارد. هم اکنون حدود 80درصد اطلاعات موجود در شبکه جهانی اینترنت به زبان انگلیسی است . قریب به مطلق کتابهای علمی به این زبان تالیف و ترجمه می شود. بیش از 5/1 میلیارد نفر به این زبان سخن می گویند و بیش از یک میلیارد نفر نیز در حال یادگیری این زبان هستند و چه بخواهیم و چه نخواهیم بدون تسلط بر آن شهروندان فردای ایران فرصتهای شغلی مناسب را از دست خواهند داد ، از ترفیعات شغل باز خواهند ماند ، به بازارهای کار در خارج از کشور دسترسی نخواهند داشت و قادر به ادامه تحصیل در کشورهای دیگر نخواهند بود. با توجه به وضعیت آموزش زبان انگلیسی در کشور ، وزارت آموزش و پرورش به عنوان یکی از متولیان آموزش ، برنامه ای 5ساله برای بهبود وضعیت طراحی کرده که آغاز آموزش زبان از دوره ابتدایی بخشی از آن است . این طرح هنوز در مرحله آزمایشی است و باید دید تا چه حد توفیق خواهد یافت .

ناتوانی در 4هدف اصلی

اهداف اصلی از آموزش زبان انگلیسی ، ایجاد و توسعه توانایی خواندن و فهمیدن متون خارجی ، نوشتن در حد ضروری و برقراری ارتباط گفتاری و نیز آماده کردن دانش آموزان برای ادامه تحصیل در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است ؛ اما تحقیقات نشان می دهد که دانش آموزان در این 4زمینه ناتوان هستند. زرافشان ، مدیرکل دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی درباره وضع موجود آموزش زبان در مدارس می گوید: آموزش زبان انگلیسی در نظام رسمی کشور (در دوره راهنمایی و متوسطه) از 13سالگی (پایه دوم راهنمایی) آغاز شده و تا 18سالگی (پایه پیش دانشگاهی) ادامه می یابد. معلمان زبان انگلیسی در دوره راهنمایی عموما مدرک کاردانی آموزش زبان انگلیس و معلمان دوره متوسطه و پیش دانشگاهی مدرک کارشناسی آموزش زبان انگلیسی و یا مترجمی دارند. حدود 30هزار معلم زبان انگلیسی در کشور وجود دارند که حدود 15هزار نفر در مقطع متوسطه به تدریس اشتغال دارند که البته در سالهای اخیر تعداد دبیران انگلیسی که مدرک کارشناسی ارشد آموزش زبان دارند، در حال افزایش است . با این وجود همچنان می توان مواردی از معلمان غیرمرتبط با آموزش زبان را یافت که در مدارس کشور به تدریس مشغولند. وی درباره ساعات آموزش زبان می گوید: میزان ساعات هفتگی آموزش زبان در پایه دوم و سوم راهنمایی هر کدام 4ساعت ، میزان ساعات هفتگی آموزش زبان در پایه اول دوره متوسطه 3ساعت ، پایه دوم و سوم 2ساعت و در مقطع پیش دانشگاهی 4ساعت در هفته است . به عبارت دیگر در مجموع 6سال آموزش ، دانش آموزان حدود 450ساعت آموزش می بینند. کتابهای موجود در نظام رسمی آموزش و پرورش به صورت متمرکز در دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی از سوی اعضای شورای برنامه ریزی درسی گروه زبانهای خارجی و کارشناسان این گروه تالیف شده است . کتابهای دوره راهنمایی بر روی نوار صوتی آموزشی است . در حالی که کتب دوره متوسطه فاقد نوار صوتی است . همچنین کتابهای دوره راهنمایی فاقد کتاب کار و کتاب معلم و کتابهای دوره متوسطه فاقد کتاب کار است . پژوهش هایی که درباره دلایل موفق نبودن آموزش زبان انجام شده نشان می دهد معلمان و دبیران ناکارآمد کتب درسی غیر جذاب ، روشهای سنتی تدریس زبان خارجی ، کمبود ساعات آموزشی ، توجه نکردن به سن مناسب برای آغاز آموزش زبان ، نبود انگیزه در دانش آموزان ، کاربرد نداشتن زبان خارجی در زندگی روزمره زبان آموزان از جمله عوامل موثر بر این ناتوانی است . این پژوهش ها همچنین درباره تسلط دبیران زبان انگلیسی در امر تدریس زبان خارجی نشان می دهد که بیشتر آنها تسلط کافی و حتی قابل قبولی به زبان انگلیسی ندارند و این تسلط نداشتن در زمینه مهارت سخن گفتن و تلفظ صحیح واژگان به حداکثر می رسد.

سن نامناسب و ساعات اندک

سن نامناسب برای آغاز یادگیری و ساعات اندک از دلایل اصلی موفق نبودن در آموزش زبان خارجی است . زرافشان در این باره می گوید: بعضی از پژوهش ها حاکی از آن است که یادگیری زبان خارجی در دوران کودکی به دلیل قابلیت انعطاف پذیری مغز موثرتر و پایدارتر است . به همین دلیل است که هم اکنون در بسیاری از کشورهای جهان شاهد تعمیم آموزش زبان به دوره ابتدایی هستیم . متاسفانه در کشور ما در سال 1366 آموزش زبان خارجی از سال اول دوره راهنمایی حذف شد و به این ترتیب سن شروع زبان آموزشی افزایش یافت . وی درباره ساعات اندک آموزش نیز می گوید: طول مدت آموزش زبان خارجی نیز یکی از عوامل مهم در امر آموزش زبان است . مطالعه تطبیقی که در سال 1374 در گروه زبانهای خارجی در دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی درباره میزان زمان اختصاص یافته به امر آموزش زبان نشان داد که طول دوره آموزش زبان های خارجی در کشور ما در مقایسه با کشورهای مورد مطالعه (ژاپن ، سریلانکا ، کره جنوبی ، فیلیپین ، تایلند، اندونزی و چین) تقریبا 5/1 سال از حداقل دوره این کشورها کمتر است و سقف ساعات آموزش نیز در کشور ما 250ساعت کمتر از حداقل سقف ساعات در کشورهای مورد مطالعه است . تغییرات کنونی و مفهوم جهانی شدن ، بسیاری از کشورها را بر آن داشته است تا آموزش زبان را از دوره ابتدایی آغاز کنند. به عنوان مثال در دبی آموزش زبان انگلیسی را از دوره ابتدایی و با 5ساعت در هفته آغاز کرده اند که با این وضع تفاوت زمان آموزش زبان در کشور ما با دیگر کشورها بسیار بیشتر شده است . مشاهدات کنونی نشان می دهد نظام کنونی آموزش زبان در کشور با وجود صرف هزینه های زیاد، به دلایل متعدد (که پرداختن به آنها مجالی دیگر می طلبد) به توفیق قابل توجهی دست نیافته است .

مقطع ابتدایی ، آغاز آموزش

آغاز آموزش زبان از مقطع ابتدایی مخالفان و موافقان بسیار دارد. مجتبی مقصودی ، معاون دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش درباره این موضوع می گوید: بعضی ها معتقدند که آموزش زبان از دوره کودکی و از سالهای اول و دوم ابتدایی ممکن است موجب شود زبان مادری خوب جا نیفتد و کودکان نه زبان مادری را به طور کامل فرابگیرند نه زبان خارجی را. این گروه توصیه می کنند که آموزش زبان کمی دیرتر شروع شود. مثلا از سن 10-12 سالگی . گروهی نیز معتقدند آموزش هر چقدر زودتر شروع شود، نتیجه مطلوبتری در یادگیری دارد. چون کودکان گیرندگی بیشتری نسبت به بزرگترها در آموختن زبان دارند. بنابراین تصمیم گیری برای این که آموزش زبان از دوره ابتدایی آغاز شود ، شاید کمی زود باشد و نیازمند آن است که ما تجربیات بیشتری در این زمینه کسب کنیم . مقصودی همچنین می گوید: موضوع دیگر بحث امکانات است . وضعیت آموزش ابتدایی ما به گونه ای است که با تعداد زیادی دانش آموز در این مقطع مواجهیم و از طرفی معلمانی هم که داریم اگر حتی مدرک تحصیلی شان لیسانس باشد، زبان انگلیسی شان قوی نیست . پژوهش هایی هم که در این زمینه انجام شده وجود این مساله را تایید می کند. از این رو ما بر آن شدیم تا یک راهنما تهیه کنیم تا مدارس بتوانند با توجه به آن در صورت تمایل اجرای طرح را شروع کنند تا اولا سندی برای سامان دادن کار در اختیار داشته باشند و بتوانند با توجه به امکانات موجودشان اجرای طرح را از مقطع تحصیلی مناسب و با امکانات و تعداد ممکن دانش آموزان شروع کنند. دبستان دخترانه صفا، در منطقه 18تهران یکی از مدارسی است که به طور آزمایشی آموزش زبان را آغاز کرده است . مریم حسامی ، مدیر این دبستان می گوید: اجرای آزمایشی این طرح در دبستان صفا، چندان موفقیت آمیز نبوده است ؛ زیرا از 700دانش آموز فقط 50نفر در این طرح شرکت کرده اند. مریم حسامی درباره این طرح که به طور عملی از بهمن ماه سال گذشته آغاز شده است ، می گوید: به دلیل اجرای غیررسمی و داوطلبانه طرح ، هزینه اجرا به عهده خانواده هاست که این امر سطح استقبال خانواده ها را پایین می آورد. به عنوان مثال از تعداد کل دانش آموزان پیش دبستانی که 70نفر بودند 42نفر و از 700دانش آموز دبستانی تنها 50نفر در این کلاسها ثبت نام کرده اند. در حالی که هزینه آن با توجه به بالابودن مخارج زیاد نیست . شهریه این کلاسها 3هزار و 500تومان است که با هزینه کتاب و غیره چیزی حدود 5هزار و 500تومان برای هر دانش آموز تمام می شود. مدت این کلاسها 17جلسه 2ساعته و 2جلسه در هفته است . وی تاکید می کند: هزینه آموزش مساله قابل توجهی است . دولت باید بودجه ای در اختیارمان بگذارد تا امکانات لازم در اختیار همه دانش آموزان قرار گیرد. آموزش اگر رایگان باشد، استقبال بیشتری خواهد شد و این امر تا زمانی که طرح رسما وارد سیستم اجرایی نشده ، میسر نخواهد بود. خدیجه فرهنگ ، معاون آموزشی دبستان هم معتقد است : مشکل اصلی طرح این است که چون شهریه دارد، شامل همه بچه ها نمی شود. این طرح باید در برنامه اصلی خود دولت باشد تا نتیجه مطلوبی بدهد. در مورد نتیجه بخشی این آموزش باید گفت با وجود تمام تلاشهای انجام شده اگر ادامه دار نباشد، فایده ای نخواهد داشت و تضمین ادامه آن فقط با اجرای رسمی و رایگان به صورت کتاب درسی در برنامه آموزش امکانپذیر است . اما نسرین دلوی ، مربی خوشروی زبان از شاگردان خود راضی است و می گوید: فکرش را هم نمی کردم که بچه ها به این راحتی یاد بگیرند. نکته جالب هم این است که فراموش نمی کنند. بچه ها درس را همراه با بازی و کف زدن و آهنگهایی که برای ادای کلمات می سازیم ، بهتر یاد می گیرند. من فکر می کنم اگر آموزش زبان در مدارس به طور استاندارد پیگیری شود و به نتیجه مطلوب برسد، دیگر برای پر کردن خلائ موجود در مدارس به موسسه های آزاد زبان نیازی نخواهد بود.

شبکه تلویزیونی و آموزش عادلانه

طرح 5ساله توسعه آموزش زبان ابعاد گوناگونی دارد که ضرورت توجه به عدالت آموزشی یکی از آنهاست . مقصودی در این باره می گوید: بحث عدالت آموزشی یک بحث جدی است و همه مسوولان باید به آن توجه داشته باشند که در توزیع امکانات آموزشی عدالت را رعایت کنند؛ اما این موجب نمی شود که ما جلوی کسانی که امکان آموزشهای خاصی را دارند، بگیریم . مثلا آموزش و پرورش نباید برای برخی از دانش آموزان کلاس ویژه بگذارد ، معلم ویژه انتخاب کند ؛ اما اگر مدرسه ای می خواهد کلاس زبان دایر کند ، آموزش و پرورش به عنوان متولی آموزش کشور باید آنها را برای رسیدن به نتیجه مطلوب راهنمایی کند. وی می افزاید: ما از برخی از این مدارس که بازدید می کردیم ، احساس کردیم برنامه ندارند و بسته به آن معلمی که کار را به عهده گرفته ، عمل می کنند و روش قاعده مند و اصولی ای برای آموزش ندارند ؛ اما امکانات فوق العاده ای دراختیارشان قرار نداده ایم . فقط یک برنامه راهنما برای هدایت آموزش تحت عنوان برنامه راهنمای ICT دراختیار مدارس قرار دادیم تا از اتلاف وقت و هزینه پرهیز شود و نتیجه مطلوب به دست آید. یکی از راههای ایجاد عدالت آموزشی تاسیس یک شبکه تلویزیونی برای آموزش زبان است . مقصودی می گوید: برخی از نمایندگان مجلس با توجه به ضرورت مساله پی گیر این کار هستند و دیدارهایی هم با مسوولان صدا و سیما برای راه اندازی شبکه تلویزیونی به زبان انگلیسی انجام داده اند. با توجه به این که صدا و سیما در حوزه IT با تشکیل انجمنی به نام «سیب» فعال شده است ، اگر بخواهد این پروژه با موفقیت اجرا شود، باید به آموزش زبان نیز توجه کند. ما از مسوولان صدا و سیما می خواهیم که به موضوع راه اندازی یک شبکه به زبان انگلیسی عنایت خاصی مبذول نمایند تا بتوانیم در کنار بحث IT آموزش زبان انگلیسی را نیز تحقق بخشیم .

فاطمه کشاورزی
 
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها