گفتگو با معاون جنگلهای شمال سازمان جنگلها و مراتع : اتفاقاجنگل ،لقمه گلوگیری است

چندی پیش مصاحبه با دکتر معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این صفحه چاپ شد که در آن به برخی اختلافات این سازمان و سازمان جنگلها مراتع درباره جنگلهای شمال اشاره شده بود با مهندس نصرتی

کد خبر: ۱۳۲۸۰

معاون جنگلهای شمال سازمان جنگلها و مراتع نیز گفتگویی کردیم تا پاسخهای این سازمان را هم بشنویم . «جام جم » آمادگی دارد میزگردی با حضور مسوولان این دو سازمان برگزار کند.ععع آماری که از وضعیت جنگلهای شمال داده می شود، متفاوت است ؛ علت چیست ؛ اولین آمار و اطلاعات رسمی و مستند، مربوط به عکسهای هوایی دهه 30است که از روی آن دو سری نقشه تهیه شده ؛ یکی نقشه های 1:250000که بر مبنای آن برآوردی از جنگلهای شمال و زمینهای غیرجنگلی شمال صورت گرفته و مجموعه جنگلهای شمال و زمینهای غیرجنگلی چیزی حدود 3/4میلیون هکتار برآورد شده است . در همانجا نوشته شده است زمینهای غیرجنگلی به بخشی از جنگل اطلاق می شود که میزان پوشش آن کمتر از 10درصد باشد. دیگری نقشه های 1:50000است که از روی همان عکس تهیه و مساحت جنگلهای شمال 2میلیون و 80هزار هکتار برآورده شده است . این مبنایی است که امروز هم متاسفانه از آن سوئاستفاده می شود و علیه سازمان جنگلها به کار می رود. مقطع دیگری که در آن عکسهای هوایی تهیه شده ، سال 1344تا 46بود که از آن نقشه 1:250000تهیه شد و سطح جنگلهای شمال یک میلیون و 989هزار هکتار تخمین زده شد. از روی عکسهای هوایی که سال 73گرفته شده هم مساحت جنگلهای شمال یک میلیون و 847هزار هکتار است . چرا در این مقاطع مساحت جنگل کم شده است ؛ در این مقاطع اتفاقاتی افتاده است ؛ به عنوان مثال ، بین سالهای 34تا 46جنگلهای ملی اعلام شد. آن زمانها ملی شدن ، جنگل را از دست صاحبان آن درآورد و رعایای صاحبان جنگل و کسانی که به اصطلاح تا دیروز برده صاحبان جنگل بودند، به ناگاه خود را آزاد دیدند و بخشی از جنگل را به زمینهای کشاورزی تبدیل کردند. در بین سالهای 46تا 73مقطع انقلاب را هم شاهد بودیم که به دلیل جو حاکم انقلاب و مسائل مربوط، اجازه ندادند سازمان جنگلبانی کارش را انجام بدهد و بعد هم مسائلی پیش آمد که به دنبال آن سطح جنگلها کاهش یافت . اما به ازای این کاهش ، حدود 270هزار هکتار در شمال کشور جنگلکاری شد که این اتفاق بین سالهای 38تا 75رخ داد. آیا سازمان حفاظت محیط زیست ، نقشه های تهیه شده را در اختیار دارد؛ خیر، امکان ندارد آنها بتوانند نقشه یا طرحی از مناطقی که در اختیارشان است ، ارائه بدهند. شما نقشه ها را به آنها نداده اید؛ وظیفه ما نیست که نقشه ها را به آنها بدهیم . ما در حد کار خودمان نقشه تهیه می کنیم ؛ در اختیار همگان است . ما معتقدیم بسیاری از آمار و اطلاعاتی که امروز علیه سازمان جنگلبانی به جامعه ارائه می شود، غلط است ؛ یعنی اگر کسی می گوید سالانه 19میلیون مترمکعب چوب از جنگل برداشت می شود، باید ثابت کند. اگر ما جواب نمی دهیم به این دلیل است که ما و سازمان حفاظت محیط زیست در امتداد هم هستیم و نخستین وظیفه هر دوی ما حفاظت از منابع طبیعی کشور است و اصلا حاضر نیستیم سازمان حفاظت محیط زیست را تخطئه کنیم . جنگل هم خودش یک علم است ، یک فن است ، یک چیزی نیست که همه نظر بدهند. 3نفر در راس محیط زیست قرار ندارد که رشته هیچ کدام از اعضای آن جنگل ، نیست ؛ در بدنه سازمان حفاظت محیط زیست هم متخصص رشته جنگل کم داریم . آیا سازمانی که از این طرف و آن طرف اطلاعات جمع می کند، حرفش حق و درست است ؛ ولی من کارشناس جنگل و 2000کارشناس دیگر، حرفمان حرف نیست ؛ میزان صدور پروانه بهره برداری جنگلها چقدر است ؛ میزان پروانه قطع که ما در سال 69 70صادر کردیم ، یک میلیون و 718هزار مترمکعب بود؛ سال 70 71یک میلیون و 821هزار مترمکعب ، سال 71 72یک میلیون و 777هزار مترمکعب ، سال 72 73یک میلیون و 798هزار مترمکعب ، سال 73 74یک میلیون و 662هزار مترمکعب ، سال 74 75یک میلیون و 672هزار مترمکعب ، سال 76 77یک میلیون و 408هزار مترمکعب ، سال 77 78یک میلیون و 286هزار مترمکعب ، سال 78 79یک میلیون و 174هزار مترمکعب و سال 79 80یک میلیون و 194هزار مترمکعب . سال 80 81برای 960هزار مترمکعب پروانه صادر کردیم که درواقع سیر نزولی داشته است . آیا برآوردی از میزان قاچاق و برداشت غیرمجاز دارید؛ برداشت غیرمجاز توسط اهالی حدود 2میلیون و 800هزار مترمکعب بود؛ در سال 80هم حدود 8هزار مترمکعب چوب قاچاق کشف کردیم . با توجه به این که حدود 10درصد کالاهای قاچاق کشف می شود، پیش بینی می شود میزان قاچاق حدود 80هزار متر مکعب باشد. چرا شما به بهره برداری از جنگل اعتقاد دارید؛ بهره برداری از جنگل ، یکی از ضرورت های جنگل است و اگر این میزان بهره برداری از جنگلهای شمال را حذف کنید، دیگر مدیریتی بر جنگل اعمال نخواهید کرد؛ چون مقدار برداشت ما حداقل میزانی است که غالبا از درختان شکسته و افتاده ، صورت می گیرد. اگر ما هیچ دخل و تصرفی هم در جنگلهایمان نکنیم ، در سال حجمی از درختان بر اثر پیری و یا طوفان و عوامل جوی می ریزند؛ درختانی هم دارند به دیرزیستی می رسند که اگر برنداریم ، نه تنها کمکی به جنگل نیست ؛ بلکه تولید جنگل را کند می کنند. بنابراین ضرورت دارد برای توسعه جنگل ، درختانی را برداریم . کاری که ما الان داریم می کنیم ، اصلاح بهداشتی در جنگلهای شمال و هدایت آن است ؛ به صورتی که به مرور هم از عوامل تخریب بکاهیم و هم جنگلها را توسعه بدهیم . میزان مصرف چوب کارخانه ها چقدر است ؛ براساس آمار سال 80ما در کشور حدود 51واحد صنعتی بزرگ چوب داریم . با مصرف 2میلیون و 400هزار مترمکعب یا 30درصد کل چوب مصرفی در کشور و حدود 36هزار واحد کارگاه چوب که حدود 2/5میلیون مترمکعب چوب لازم دارند. با احتساب حدود یک میلیون متر مکعب چوب در مصارف ساختمان سازی ، تیرهای خطوط انتقال نیرو، مخابرات و صنایع و معادن ، در مجموع حدود 7میلیون و 900هزار متر مکعب چوب با وضعیت فعلی در کشور مورد نیاز است . چگونه خانم دکتر ابتکار می گوید 195میلیون متر مکعب فقط از شمال برداشت می شود؛ سالانه حدود 5میلیون مترمکعب چوب در کشور حاصل می شود؛ مشتمل بر یک میلیون مترمکعب برداشت از طرحهای جنگلداری شمال کشور، حدود 2میلیون مترمکعب برداشت های روستاییان و جنگل نشینان در کل کشور و 2میلیون متر مکعب نیز تولیدات صنوبرکاری ها و باغها؛ یعنی سالانه حدود 2میلیون و 900هزار متر مکعب کمبود چوب داریم که باید از واردات تامین شود. محیط زیست می گوید طرحهای جنگلداری ، درواقع طرحهای بهره برداری از جنگل است . این که می گویند طرحهای سازمان جنگلها براساس بهره برداری است ، هدفش بهره برداری است ، آدمهایش دنبال بهره برداری هستند، دروغ محض است ؛ طرحهای ما طرحهای مدیریت جنگل است . قرار بود آیین نامه ای برای صیانت از جنگل تدوین شود؛ به کجا رسید؛ در ماده یک مصوبه هیات دولت به تاریخ 24تیرماه 80آمده است : سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است ظرف 2ماه ، برنامه جامع حفظ و نگهداری و توسعه جنگلهای شمال کشور را با همکاری وزارت جهاد و کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به هیات دولت تقدیم کند. 20شهریور ماه 2جلد کتابچه تهیه کردیم و به سازمان مدیریت و برنامه ریزی دادیم . جلسات متعددی تشکیل شد و دوستان ما از سازمان محیط زیست 24توصیه ایمنی ارائه کردند. طرح صیانت از جنگل در اسفند سال 80به هیات دولت ارائه شد؛ هیات دولت هم آن را به تمام وزارتخانه ها داد تا جواب آنان را جمع آوری کند و بعد به تصویب برساند و به منظور اجرا، ابلاغ کند. در سیستم محیط زیست کشور مشکلاتی وجود دارد: این سیستم ژورنالیستی است ، تاریخ مصرفش تمام خواهد شد؛ محیط زیست کشور و منابع طبیعی کشور را با این شیوه نمی شود اداره کرد. نظرتان درباره ادغام دو سازمان چیست ؛ یکی از مشکلات سازمان جنگلها و مراتع کشور این است که همیشه زیر چتر وزارتخانه هایی قرار گرفته که وظیفه اصلی شان حفاظت از جنگلها و مراتع نبوده ؛ در صورتی که قانون ما قانون حفاظت از جنگلها و محیط زیست است ؛ بنابراین ما همیشه در حال ادغام و جداسازی هستیم و هر بار که ادغام می شویم ، بخش اعظمی از امکانات و تجهیزات و نیروها هدر می رود و به مرور زمان نیروهای غیرفنی و غیرعلمی جایگزین می شوند. در برنامه سوم وقتی دولت پیشنهاد داد وزارت منابع طبیعی آب و محیط زیست تشکیل شود، بخشی از کارشناسان از آن استقبال کردند؛ من خودم در جلسات متعدد با خانم ابتکار و آقای نجفی گفتم که الان شرایط مساعد است ، بیاییم یک وزارتخانه منابع طبیعی بشویم . آقایان استقبال نکردند و استدلال هم این بود که سازمان شما بزرگ است ، تعداد نیرو و کارشناسان زیاد است و ما کم هستیم ؛ سازمان شما سازمان ما را می بلعد و دوم این که محیط زیست مملکت ، متولی ندارد. نتیجه این شد که وقتی دو وزارتخانه کشاورزی و جهاد با هم ادغام شدند، ما هم ادغام شدیم . منتها آقایان محیط زیست حالا می گویند بیایید با هم ادغام بشویم و مدیریت جنگل را به ما بدهید. به صراحت عرض کنم ، با وضع موجود مدیریت سازمان حفاظت از محیط زیست ، این لقمه - چه جنگلهای شمال باشد، چه جنگلهای کل سازمان جنگلها- در گلوی اینها گیر خواهد کرد. الان مشکل عمده شما چیست ؛ مشکل عمده ما نیروی متخصص است که باید برای آن فکر اساسی بشود. نیروهای ما دارند بازنشسته می شوند؛ باید بتوانیم آنها را جایگزین کنیم .جریمه های قطع درختان و قاچاق چگونه است ؛ خیلی پایین است . جرایم مجازات ها تقریبا با شرایط سال 46و 47تنظیم شده . ما در گذشته طبق قانون خودمان ضابط دادگستری بودیم ؛ یعنی می توانستیم مجرم را در حال تخلف ، دستگیر کنیم تا دادگاه حکم صادر کند و معمولا هم حکم به نفع منابع طبیعی صادر می شد؛ ولی الان این طور نیست . اگر قوه قضاییه خودروی مجرم را مصادره کند، دیگر کسی جرات نمی کند قاچاق چوب بکند. اکنون یک خاور چوب قاچاق را از 3هزار تومان تا 300هزار تومان جریمه می کنند. حفاظت از محیط زیست و حفاظت از جنگلها و مراتع کشور، تنها وظیفه سازمان محیط زیست و یا سازمان جنگلها نیست ؛ عزم ملی لازم است ؛ وظیفه حکومت است ؛ وظیفه دولت و حاکمیت است .