نگرشی بر تاثیر انتفاضه بر اقتصاد رژیم صهیونیستی بن بست دراقتصاد اسرائیل

انتفاضه الاقصی که با دیدار جنجالی شارون از مسجد الاقصی در کمتر از 2سال پیش شروع شد و به شکست باراک در انتخابات اسرائیل و روی کار آمدن شارون منجر شد اکنون شارون را مجدد به کابوس دچار کرده و این رژیم را با چالش های جدی روبه رو ساخته است

کد خبر: ۱۳۲۷۷

در مردادماه 1379انتفاضه فلسطین در شرایطی آغاز شد که اقتصاد اسرائیل در دوره شکوفایی خود به سر می برد؛ دوره ای که اسرائیل تا آن زمان کمتر به خود دیده بود. سال پیش از انتفاضه ، یعنی سال اول نخست وزیری ایهود باراک (مرداد 1378تا مرداد )1379یکی از بهترین سالها در تاریخ اقتصاد اسرائیل به شمار می آمد. به طوری که رشد اقتصادی آن به 8درصد و تورم آن تقریبا به صفر رسید و بودجه دولت نیز افزایش یافت و همچنین صادرات و اقتصاد، با بالا رفتن بی سابقه حجم سرمایه گذاری های خارجی با افزایش مواجه شد اما اکنون اسرائیل با جدی ترین چالش های امنیتی ، اقتصادی و اجتماعی تاریخ 54ساله خود روبه روست چالش هایی که نه فقط حیات سیاسی شارون را به خطر انداخته ، بلکه وجود رژیم غاصب صهیونیستی را نیز به لرزه انداخته است . انتفاضه آثار زیادی بر اسرائیل گذاشته است ؛ اما چند ماهی از شروع انتفاضه نگذشته بود که محافل اقتصادی اسرائیل تاثیرات منفی انتفاضه بر تعدادی از بخشهای اسرائیل را مطرح کردند. این تاثیرات با تاثیرات منفی اقتصاد جهانی مانند رکود در اقتصاد امریکا بعد از واقعه 11سپتامبر و رکود اقتصاد جهانی ، بالا رفتن قیمت نفت و فروپاشی بازار سهام تکنولوژی همزمان شد و آثار آن بر اقتصاد اسرائیل دوچندان شد. ارقام و محاسبات منتشره از سوی منابع اقتصادی اسرائیلی بیانگر آن است که انتفاضه تاکنون به اقتصاد اسرائیل خسارت های سرسام آور و کمرشکنی وارد آورده است . این خسارتها تا حدی بوده که وزیر دارایی اسرائیل اخیرا گفته است اقتصاد اسرائیل در لبه پرتگاه است و علت آن را نیز انتفاضه می داند. در این گزارش که از سوی دبیرخانه شورای اقتصاد سازمان صدا و سیما تدوین شده است ، سعی شده تا گوشه هایی از تاثیرات اقتصادی انتفاضه را بنا به اعتراف خود صهیونیست ها بررسی شود. باید اذعان کرد که هنوز نمی توان به طور نهایی نتیجه نهایی انتفاضه را بر اقتصاد اسرائیل بررسی کرد، زیرا هنوز فرآیندها در شرف تکوین هستند و تا ثبات زمان زیادی در راه است ؛ چرا که انتفاضه الاقصی وارد فاز جدیدی از مبارزات و مقاومت مردم فلسطین شده است . اگرچه تا به حال انتفاضه را انقلاب سنگ می نامیدند؛ ولی اکنون انتفاضه فقط سنگ نیست ، با هجوم وحشیانه رژیم صهیونیستی به کرانه باختری رود اردن و نوار غزه با سلاحهای پیشرفته امریکایی ، هر فلسطینی مبدل به بمبی متحرک شده است . آثار انتفاضه در ابعاد مختلف اقتصاد اسرائیل رشد اقتصادی انتفاضه در رکود فعالیت های اقتصادی در اسرائیل و در توقف میانگین رشد اقتصادی سالانه موثر بوده است . وزارت دارایی اسرائیل در برآوردهای خود که اندکی پیش از شروع انتفاضه منتشر کرده از رشد 5درصدی سال 2001سخن گفته بود (در ادامه رشد اقتصاد 6درصدی سال )2000ولی مدتی بعد این وزارتخانه به دنبال تغییرات بر اثر انتفاضه ، در برآوردهای اولیه خود تجدیدنظر کرد و در پایان ماه دوم انتفاضه ، رشد اقتصادی را تا 4درصد و در پایان ماه پنجم ، این رشد را 2تا 3درصد اعلام کرد. در سال گذشته و به دنبال تداوم انتفاضه گزارش محرمانه وزارت دارایی اسرائیل که مربوط به تاثیر انتفاضه بر اقتصاد این کشور بود، اعلام کرد: «با توجه به عملیات انتحاری ، کنترل امنیت کشور پیچیده شده و رکود اقتصاد جهانی نیز در کنار ادامه بحران سیاسی کشور باعث رکود عینی در رشد اقتصادی سال 2002خواهد شد.» همچنین این وزارتخانه برآورد کرده است که وخامت اوضاع امنیتی میزان بیکاری را تا در سال 2002تا 11درصد افزایش خواهد داد. در حال حاضر آمار نشان می دهد که تولید ناخالص داخلی به عنوان یکی از مهمترین شاخص های اقتصادی در سال 2001به گونه ای کاهش یافته که بدترین نرخ رشد را از سال 1953به این طرف به ثبت رسانده است . سرمایه گذاری خارجی در سال 1378مجموع سرمایه گذاری خارجی اسرائیل به 9میلیارد دلار رسیده بود که این میزان در سال 1379به گونه بی سابقه ای افزایش یافت و به میزان 12میلیارد دلار رسید که نسبت به سال 30 1378درصد افزایش یافت . نکته جالب توجه این است که طبق اعلام بانک های اسرائیل ، مجموع سرمایه گذاری های خارجی تا پیش از شروع انتفاضه به 35میلیارد دلار رسیده بود؛ ولی انتفاضه بوضوح از مهرماه سال ( 1379شروع انتفاضه ) تاثیرات منفی خود را بر این بخش عیان ساخت . براساس آمارهای بخش نظارت بر معاملات بانکهای اسرائیل ، انتفاضه از بدو شکل گیری منجر به کاهش شدید حجم سرمایه گذاری های خارجی شده است . به گونه ای که در 3ماهه اول شروع انتفاضه ، مجموعه سرمایه گذاری های خارجی اسرائیل ، 1/5میلیارد دلار در مقابل 3/5میلیارد دلار 3ماه قبل از انتفاضه بوده است . مهمترین بخشی که در اقتصاد اسرائیل از کاهش سرمایه گذاری های خارجی طی این 2سال آسیب دیده است ، بخش تکنولوژی پیشرفته است . این بخش به صورت چشمگیری در سالهای اخیر رشد کرده بود. به طوری که حدود 20درصد از درآمد ملی اسرائیل را تشکیل می داد و 200هزار کارمند را به استخدام خود درآورده بود. این بخش که مهمترین عامل شکوفایی اقتصاد اسرائیل طی 10سال گذشته بود و رشد چشمگیری یافته بود، باعث افزایش میانگین رشد اقتصادی این کشور شده بود. سهم سرمایه گذاری های صورت گرفته این بخش در اسرائیل بالاترین درصدها در جهان را به خود اختصاص داده است . به دنبال بحران بورس سهام امریکایی «ناسداک » (سهام تکنولوژی پیشرفته ) و تداوم انتفاضه اقتصاد اسرائیل ، طی 2سال گذشته شاهد بسته شدن بسیاری از شرکت های تکنولوژی پیشرفته بود و بسیاری از کارگران در این بخش بیکار شدند. جالب اینجاست که از سوی دیگر، حملات شهادت طلبانه فلسطینی ها و اوجگیری شدید درگیری ها سبب فرار سرمایه از اسرائیل شده است . در ماه ژانویه امسال ()2002، سرمایه گذاری اسرائیلی ها در خارج از کشور بالغ بر 800میلیون دلار شد که این جهشی 89درصدی در مقایسه با مدت مشابه در سال 2001بود. مسوول شعبه یک بانک خارجی مستقر در تل آویو در این خصوص می گوید: مردم بخصوص افراد طبقه متوسط مرفه ، به عنوان یک تدبیر احتیاطی ، در صدد ایجاد یک پس انداز در خارج از کشور هستند تا چنانچه ناگزیر به ترک اسرائیل شدند، با مضیقه مواجه نباشند. افزایش موارد خرید آپارتمان در خارج از اسرائیل نشانه دیگری از این نگرانی نسبت به آینده است . این روزها در روزنامه های اسرائیلی ها بیش از پیش آگهی های آژانس های معاملات ملکی چاپ می شود که در آنها طرح های ساختمانی در نیویورک ، پاریس ، تورنتو، لندن ، پراگ یا بوداپست تبلیغ می شود. جهانگردی کارشناسان اقتصادی معتقدند بزرگترین ضایعه اقتصادی ناشی از انتفاضه ، رو به مرگ رفتن صنعت جهانگردی اسرائیل است که حدود 70هزار کارگر هتل ، رستوران و راههای مسافرتی آن شغل خود را طی این مدت از دست داده اند. این موارد آثار آنی و مستقیم انتفاضه بر صنعت جهانگردی اسرائیل ، بدون لحاظ آثار میان مدت آن است . جهانگردی اسرائیل در سالهای قبل از انتفاضه شاهد رونق حیرت انگیزی بود، به گونه ای که طی این مدت برای اولین بار پاپ برای دیدن اسرائیل به این کشور سفر کرد. در 8ماهه اول سال شروع انتفاضه (سال 2000میلادی )، تعداد جهانگردان نسبت به دوره مشابه آن 25درصد افزایش یافته بود. اسرائیل برآورد کرده بود که تعداد جهانگردان تا پایان سال 2000میلادی (اوایل اسفند )1379به 3/3میلیون نفر برسد؛ ولی برآوردها غلط از آب درآمدند، به گونه ای که این بخش شاهد چشمگیر تا سقف 40درصد بود و تعداد جهانگردان به حدود 2/5میلیون نفر رسید که نیم میلیون آن مربوط به 3ماهه اول انتفاضه بود. کاهش در جذب جهانگرد با ادامه انتفاضه تداوم پیدا کرد و باعث شد تا سایر بخشهای صنعت جهانگردی نیز با آثار آن مواجه شوند به گونه ای که وزارت جهانگردی اسرائیل اعلام کرد در 5ماهه اول انتفاضه با کاهش شدید (تا سقف 45درصد) ورود جهانگردان نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است که خسارت ناشی از آن حدود 2میلیارد دلار برآورد می شود. اثر انتفاضه بر این بخش به قدر موثری بود که تنها در همان اول انتفاضه حدود 1200نفر از کارکنان بخش جهانگردی اسرائیل از کار بیکار شدند. آمار جالب توجه در این خصوص را اتحادیه هتلداران اسرائیل اعلام کرد. این اتحادیه اعتراف کرد که در سال 2001میلادی تقاضاهای درخواست اتاق نسبت به سال قبل از شروع انتفاضه ( 70 )1999درصد کاهش داشته است ، به گونه ای که فقط در طی 4ماه این سال تعداد شبهایی که اتاق اجاره شد یک میلیون و 1200هزار شب در مقابل 2میلیون و 900هزار شب در مدت مشابه سال قبل بوده است . با توجه به این که توریسم متکی به برنامه ریزی های از پیش تعیین شده و بلندمدت است ، انتفاضه در برنامه ها و طرحهای شرکتهای بزرگ جهانگردی اسرائیل تاثیر بسزایی داشته است . وزیر جهانگردی اسرائیل در سال گذشته اعلام کرد: مسوولان بخش جهانگردی خارجی اسرائیل ، از اکنون نگران سرنوشت صنعت جهانگردی در سال 2002هستند؛ چرا که شرکتهای جهانگردی برنامه های خود را برای چند سال برنامه ریزی کرده اند و در این خصوص صدها هزار دلار نیز سرمایه گذاری کرده اند. او می افزاید: همه پذیرفته اند که سرمایه گذاری در بخش جهانگردی اسرائیل توام با زیان است چرا که برآوردها نشان می دهد سال 2001شاهد 65درصد کاهش در این بخش در مقایسه با سال قبل خواهیم بود. معاونت بازاریابی وزارت جهانگردی اسرائیل در سال 2001معادل 45میلیون شیکل ( 10میلیون دلار) به شرکتهای جهانگردی خارجی پرداخت کرد تا اسرائیل را برای سال 2002از برنامه های خود حذف نکند. اخیرا نیز دولت اسرائیل بنابه درخواست وزیر جهانگردی ، سازمانی را برای پرداخت خسارت به بخش جهانگردی این کشور راه اندازی کرده است و این مساله سوای پرداخت یارانه های دولتی به این بخش است .