راه بندها و پیاده روها: پیاده رو هر روز باریک تر می شود

امروزه با رشد شهرنشینی ، ساختار شهر زیر نفوذ کارکرد وسایل نقلیه قرار گرفته و بسیاری از فضاهای شهری به گذرگاه و توقفگاه آنها بدل شده است به همین دلیل از حفظ و ساماندهی فضاهای ویژه حرکت عابران

کد خبر: ۱۲۶۶۴

غفلت شده است در شهرسازی معاصر حرکت پیاده ها و نیاز و حقوق طبیعی آنها کمتر مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری بوده و راههای مخصوص پیاده هابه عنوان تابعی از حرکت سواره هابه حساب آمده است و پیاده روهابه منظور تسهیل آمد و شد وسایل نقلیه ، روز به روز باریکتر شده اند مردم برای رفت و آمد و برقراری تعامل اجتماعی نیازمند حضوردر فضاهای عمومی هستند و این نوع حضور، فضاهای خاص خود را طلب می کند تا فرد بتواند آزادانه و بدون برخورد بامانع ، حرکت کند و تغییر مسیر بدهد. درواقع از ویژگی های پیاده روها این است که حرکت عابر پیاده را تسهیل و امنیت لازم را برای او فراهم کنند و به همین دلیل این گونه فضاها به تدابیر و تجهیزات خاص احتیاج دارد.پیاده روها معابر شهری ای هستند که تنها برای عابران در نظر گرفته شده اند و ورود هرگونه وسیله نقلیه به آنها ممنوع است ؛ اما آنچه به وضوح در پیاده روهای ما دیده می شود، این است که حریم اینگونه معابر براحتی از سوی وسایل نقلیهبه خصوص موتور سیکلت ها مورد تعرض قرار می گیرد )از پارک موتور گرفته تا تردد آن( پیاده روها مهمترین شبکه دسترسی شهری هستند و برای سهولت در حرکت باید کاملا بی مانع باشند و از این منظر راه بندها مورد توجه قرار می گیرد.راه بندها حرکت سواره و پیاده را تنظیم می کنند و اجازه ورود وسایل نقلیه موتوری را به داخل محدوده های عابران نمی دهند.پرسش اینجاست که آیا در هر پیاده رویی ، راه بند چاره گشاست؛ جای درست و موقعیت مناسب راه بندها کجاست؛ استفاده نادرست و غیراصولی از راه بندها در پیاده روهایی که مطالعاتی درباره آنها صورت نگرفته است ، باعث سد معبر و ازدحام بی مورد مردم می شود راه بندها رابطه فرم و عملکرد را در این فضا مخدوش می کنند و باعث می شوند فرم بیشتر با عملکرد ناسازگاری پیدا کند و به عقیده بسیاری از متخصصان مسائل شهری ، همین ناسازگاری بین فرم و عملکرد، زمینه ساز آسیب های اجتماعی فراوانی است . به عنوان مثال در یک مرکز تجاری همچون خیابان جمهوری در پیاه رویی که راه بند گذاشته شده است ، عابران به همراه بار و کالاهای خریداری شده وقتی به این راه بند می رسند ، نمی توانند با وسایلی که همراه خود دارند، از راه بند به سرعت عبور کنند و همین امر سبب می شود یک وقفه حرکتی به وجود آید و این وقفه حرکتی به ردیف های بعدی جمعیت منتقل و تراکم جمعیت ایجاد می شود که به بروز انواع آسیب های اجتماعی همچون جیب بری و مزاحمت برای بانوان می انجامد چنین فضایی در ادبیات برنامه ریزی شهری ، به فضای بدون دفاع معروف است.نکته مهم دیگر این که کارکرد چنین راه بندهایی ، جلوگیری از ورود وسایل نقلیه به حریم پیاده است ؛ در حالی که در عمل نه تنها این کارکرد عملی نشده است ؛ بلکه موتورسوارها به راحتی از پیاده روها رفت و آمد کرده و یا از آنها به عنوان پارکینگ استفاده می کنند و در بسیاری مواقع حتی بین دو راه بند، تعداد بسیاری موتور پارک می شود و یا از میله های راه بند برایزنجیر کردن موتورها استفاده می کنند.به این ترتیب نه تنها کارکرد اصلی این راه بندها عملی نشده ؛ بلکه مشکلات بسیاری هم برای عابران پیاده فراهم کرده است و در واقع راه بندها به جای فراهم کردن ایمنی ، ناامنی به وجود آورده اند. تجارب جهانی نشان می دهد که برنامه ریزی و طراحی پیاده رو زمانی موفق خواهد بود که علاوه بر عوامل کالبدی ، شرایط اجتماعی و فرهنگی و حتی الگوی روانی و رفتاری مردم نیز در نظر گرفته شود.برای از بین بردن چنین ناامنی هایی در پیاده روها باید فرم با عملکرد متناسب ، هماهنگ و سازگار باشد تا سرعت حرکت و راحتی حرکت در این مکانها بیشتر شود. به عنوان مثال به جای این که راه بندها در وسط پیاده روها به کار گرفته شوند که به کندی حرکت و ناامنی می انجامد، می توان کناره پیاده روها )حد فاصل خیابان و پیاده رو( را به نوعی نرده گذاری کرد که خللی در حرکت عابران ایجاد نکند و یا از میله های راه بند یا تیرک کنار پیاده روها استفاده کرد و بین تیرک ها را زنجیر کشید تا از ورود وسایل نقلیه به پیاده رو جلوگیری شود همچنین می توان با تعیین جریمه سنگین برای متخلفان ، از تردد موتور سیکلت در این مکانها جلوگیری کرد تاسیسات ، تجهیزات و مبلمان شهری باید در مکان مناسب خود قرار بگیرند و در مکان یابی باید دقت لازم صورت گیرد؛ مبلمان شهری باید مجددا تعریف و سازماندهی شود البته باید توجه داشت که رعایت این موارد، معضل و مشکل را به طور کامل از بین نمی برد.ضرورت وجود دیدگاه طراحی شهری جامع و همه جانبه در انتخاب ، طراحی ، مکان یابی و استقرار عناصر مبلمان شهری بر مبنای ویژگی های فضای شهری است که تلفیق مجموعه این عناصر، یک فضای شهری کارآمد را به وجود می آورد.ارتقاء و بهبود کیفیت محیط شهری و فضاهای عمومی شهرها علاوه بر افزایش رضایت شهروندان از محل زندگی خود ، موجبات شور و نشاط اجتماعی و شادابی شهروندان را نیز فراهم می کند و بر فعالیت های روزمره و اجتماعی شهروندان تاثیر می گذارد.تامین حقوق کلیه شهروندان در طراحی شهری اهمیتی فوق العاده دارد؛ چرا که بدون برنامه ریزی ، متولیان مسائل شهری ناچار خواهند بود به دنبال وقوع هر مشکلی ، راه حلی برای آن بیابند و به جای عمل ، دست به عکس العمل بزنند.