بن بست نرخ سود بانکی

مساله کاهش نرخ سود بانکی یکی از بحث انگیزترین مباحث کارشناسی در ماههای اخیر بوده است درخواست کاهش رسمی نرخ سود بانکی از چند سال پیش توسط عده ای از کارشناسان مستقل مطرح شد و این درخواست ها با آغاز صدارت طهماسب مظاهری در شهریور80 شدت بیشتری گرفت

کد خبر: ۸۳۷۶

اما مقاومت بسیار شدید مقامات بانکی در مقابل پیشنهاد کاهش نرخ سود بانکی و جانبداری عده دیگری از کارشناسان از موضع بانک مرکزی ، این موضوع را پیچیده تر کرد؛ به طوری که شورای پول و اعتبار پس از ماهها بحث و بررسی هنوز نتوانسته است در اینباره تصمیم بگیرد.مدافعان کاهش نرخ سود بانکی ، استدلال می کنند که با نرخهای موجود سود بانکی ، سرمایه گذاری تولیدی مقرون به صرفه نیست ؛ بنابراین در شرایط بحران بیکاری موجود، دولت باید از طریق "بانکهای دولتی "، تسهیلات به مراتب ارزانتری در اختیار صاحبان صنایع و ایده های تولیدی قرار دهد. در مقابل ، مهمترین استدلال مخالفان کاهش دستوری نرخ سود بانکی این است که نرخ سود بانکی باید در "بازار آزاد" شکل بگیرد و هرگونه افزایش تسهیلات تکلیفی باعث افت کارآیی نظام بانکی در تخصیص منابع بانکها خواهد شد.روشن است که هم دغدغه طرفداران کاهش نرخ سود بانکی و هم استدلال مخالفان این درخواست ، غیرقابل چشمپوشی است.از سوی دیگر، مسائلی نظیر اختلاف نرخ فعلی سود بانکی با نرخ بازار آزاد و عمیق ترشدن شکاف رانتی موجود در اثر کاهش دستوری نرخ سود بانکها و نیز خطر فرار سپرده ها در اثر عملی شدن این پیشنهاد، تصمیم گیری در این خصوص را پیچیده تر کرده است . در این میان به نظر می رسد دو نکته زیر می تواند بن بست موجود در شورای پول و اعتبار درباره نرخ سود بانکی را از میان بردارد:اولین نکته قابل تذکر به طرفین بحث ، این است که اصولا در نظام بانکداری بدون ربا، "نرخ سود بانکی "، متغیری درونزاست و نمی توان مستقیما درباره آن تصمیم گیری و یا آن را خارج از مدل این نظام ، تعیین کرد بنابراین چه توصیه های کاهش نرخ سود بانکی و چه دیدگاه سپردن این نرخ به عرضه و تقاضای پول در بازار، از اعتبار قانونی ساقط است.نکته دیگر این که ، طرفداران کاهش نرخ سود بانکی ، بهتر است توجه کنند که چه دلایلی نرخ سود بانکی و نیز نرخ سود عملیات مضاربه و قرضهای شبهه ربوی در اقتصاد ما را بالا نگه داشته است و این نرخ ها تحت عملکرد چه مکانیسمی تا این حد بالا تعیین شده اند؛ چه عاملی سبب شده است تا عرضه کنندگان وجوه نقد، حاضر نشوند پول خود را با سودی کمتر از30 درصد عرضه کنند؛به نظر می رسد ریسک بسیار بالای فعالیت در بازار غیررسمی پول ، یکی از مهمترین دلایل بالاماندن نرخ سود در بازار آزاد است . )به یاد بیاورید که خیل انبوهی از سپرده گذاران ، میلیاردها ریال وجوه خود را با نرخ بسیار اندکی نسبت به نرخ بازار غیررسمی پول ، به بانکهای دولتی سپرده اند. چه عاملی جز تضمین این سپرده ها و اعتبار بانکهای دولتی ، سپرده ها را همچنان در بانکها نگه داشته است؛(بدین ترتیب ظاهرا راه برون رفت شورای پول و اعتبار از بن بست تعیین نرخ سود بانکی ، اهتمام دولت به تشکیل بازار سرمایه است ، یعنی محلی که در آن صاحبان صنایع و ایده های تولیدی ، صاحبان وجوه نقد را ملاقات می کنند و در محیطی کاملا شفاف ، قرارداد مشارکت ، مضاربه منعقد می شود مکانیسم این ملاقات می تواند توسط واسطه های مالی و یا حتی در محیطهای شبکه ای و مجازی عمل کند؛ این در واقع همان شکل مطلوب نظام بانکی در قانون عملیات بانکی بدون رباست ؛ قانونی که هیچ گاه اراده جدی برای اجرای کامل آن وجود نداشته است.