کشورهای منطقه و ایالات متحده وقتی به بزرگترین مزیتها دست خواهند یافت که شخصیت های طراز اول دولت امریکا هم اینک در ادامه سیاست به اصطلاح مبارزه با تروریسم عراق تغییر کنند نه این که فقط صدام سرنگون شود
کد خبر: ۶۱۶۹
در صدد است با حمله به کشور عراق صدام را سرنگون نماید این در حالی است که گزینه های مختلفی درباره سرنوشت آینده رژیم در بغداد مطرح است و این احتمال وجود دارد که انتقال قدرت در عراق متناسب با طرحهای امریکا صورت نگرفته و به گونه ای دیگر رقم بخورد.هر کس که جانشین صدام شود، دوره کوتاهی را در خارج از کشور به خوشی خواهد گذراند اگر صدام سقوط کند، جامعه بین الملل و جهان عرب احتمالا از بازگشت عراق استقبال خواهند کرد حتی اگر رهبر جدید متعلق به پایگاه قدرت صدام باشد البته اگر عدی یا قصی فرزندان صدام یا یکی از سرسپردگان شریر دیگر وی همچون علی حسن الماجد به قدرت برسند، با این استقبال گرم مواجه نخواهند شد اگر امریکا به تغییر حکومت در عراق کمک کند، احتمال بسیار زیادی وجود دارد که حکومت جدید در ابتدای شروع به کار خود، دوره بسیار خوشی را پشت سر بگذارد در این صورت واشنگتن که برای ایجاد تغییر در رژیم عراق بسیار تلاش کرده است ، تصور خواهد کرد که بناچار باید با رهبر جدید همکاری کند گرچه ایالات متحده در اظهارات رسمی خود سعی کرده است بر رفتار رژیم عراق تاکید کند، اغلب به خطراتی که شخص صدام ایجاد می کند، تکیه داشته است این برداشت در خارج از ایالات متحده شایعتر است فرانسه و روسیه که در حال حاضر برای بازسازی عراق در دوره ریاست صدام اشتیاق دارند، ممکن است با استناد به ضرورت همکاری با رژیمی جانشین و حصول اطمینان از این که این رژیم راه صدام را دنبال نخواهد کرد، سرنگونی صدام را برای عادی سازی روابط با عراق بهانه قرار دهند در جهان عرب همدردی گسترده ای با مصایب مردم عراق وجود دارد اگر صدام سقوط کند، درخواست کمک برای مرمت عراق و بازسازی جامعه این کشور از همه سو مطرح خواهد شد.سرنگونی صدام برای منطقه و امریکا دستکم دو مزیت خواهد داشت : نخست این که هر کس جانشین صدام شود، به احتمال بسیار زیاد خیلی محتاطتر خواهد بود صدام برای پیشبرد منافع خود، بیش از اغلب رهبران ، تجاوز نظامی ، کاربرد سلاحهای کشتار جمعی و دیگر فعالیت های خطرناک را مد نظر قرار می دهد.صدام در سال 1990 برای احتراز از مشکلات اقتصادی ، به جای تاکید بر توسعه اقتصادی ، به کویت حمله کرد در بحران هایی که از آن زمان تاکنون بغداد همواره با آنها رو به رو بوده است نیز کوچکترین نشانه ای از این که صدام از گذشته عبرت گرفته باشد، نمی توان مشاهده کرد او همچنان به قلدری و تهدید و تحریک کردن ادامه می دهد. همان گونه که آماتسیابارام خاطرنشان می کند:کلیه شواهد موجود حاکی از آن است که رئیس جمهور عراق نه فقط برحسب ارتش متعارف خود؛ بلکه برحسب زرادخانه سلاحهای غیر متعارف خویش ، بسیار اهل خطر کردن است گرچه جانشین صدام احتمالا در زمینه سیاست خارجی عراق اهل خطر کردن خواهد بود، هر کس که جانشین وی شود حتی اگر جاه طلبی های صدام را هم داشته باشد به ظن غالب، بسیار محتاطتر از صدام است.مزیت دوم ، امکان برقراری رابطه ای بهتر، و نه ضرورتا صمیمانه ، بین عراق و همسایگانش و بین عراق و ایالات متحده است صدام مرد کینه توزی است وی تصور می کند که باید غرور خود را حفظ کند که این امر به نوبه خود مستلزم پیروزی در هر گونه رویارویی است صدام حاضر است سالها صبر کند تا از دشمنان تصوری خود انتقام بگیرد و کسانی را که گمان می کند او یا خانواده اش را تحقیر کرده اند، بکشد و شکنجه کند با همین انگیزه بود که سعی کرد جورج بوش ، رئیس جمهور سابق و معمار ائتلاف نظامی که وی را شکست داد، ترور کند احساس غرور صدام است که او را وامی دارد در پی مجازات کردن کسانی باشد که او را سرافکنده کرده اند یا شکست داده اند؛ دیدگاهی که احتمال برقراری روابط بهتر با کویت، عربستان سعودی یا ایالات متحده را کم می کند.صدام همچنین بر دشمن کردن مردم عراق با ایالات متحده و متحدان این کشور در منطقه تاکید و آنها را در فقر و انزوای عراق مقصر قلمداد کرده است بهبود روابط در این برهه ، اعتبار ناچیزی را که صدام نزد مردم عراق دارد، تضعیف خواهد کرد. جانشین صدام آن بار منفی شخصی و سیاسی را که از10 سال رویارویی ناشی شده است نخواهد داشت که این امر گذر از گذشته ها و همکاری با مخالفان سابق حکومت عراق را تسهیل می کند سرنگونی صدام مزیتی کامل برای دشمنان عراق نخواهد بود. اگر رژیم پس از صدام همچنان دشمنی بورزد، کماکان خطراتی جدی برای ایالات متحده و متحدان این کشور به وجود خواهد آورد. در جنگ بهتر است دشمن ضعیف باشد، و صدام به تداوم انزوای عراق کمک می کند. تصور این که پس از سقوط صدام هم مجازات ها و بازرسی تسلیحات عراق برقرار بمانند، دشوار است . جانشین صدام حتی اگر به اندازه او بی رحم و بی ملاحظه باشد، همین قدر دشمنی را ایجاد نخواهد کرد صدام افزون بر این که عراق را در انزوا نگه داشته است ، استراتژیست و ژنرال ضعیفی است صدام ، ارتش را تهدیدی برای رژیم خود و همچنین ابزاری برای پیروزی بر دشمنان خارجی تلقی می کند او نیروهای مسلح عراق را سیاسی کرده است به جای افسرانی که مهارت نظامی خود را نشان می دهند، آن دسته از همقطاران و افسرانی که به لحاظ سیاسی وفادار باشند، در سلسله مراتب ارتش درجه می گیرند. در طول سالها دوستان ، بستگان و همقطاران صدام ، حتی اگر تجربه نظامی کمی داشته اند یا به کلی از چنین تجربه ای بی بهره بوده اند، در ارتش عراق نقش مهمی ایفا کرده اند افزون بر این ، صدام غالبا عملیات های نظامی را مستقیما کنترل نموده و نوآوری و پیشرفت را سرکوب کرده است صدام برای جلوگیری از آن که افسران ارشد مستقل از سلطه او صاحب قدرت شوند و بدین ترتیب خطر رهبری کردن کودتا را به وجود آورند، مرتبا جای آنها را تغییر داده است و برای آن که مطمئن شود ارتش مطیع رژیم او باقی خواهد ماند، افسرانی را برای آموزش سیاسی نیروهای ارتش منصوب کرده است.صدام مسیر استراتژیک نامناسبی را برای ارتش عراق تعیین می کند پس از حمله به کویت ، به گمان این که ایالات متحده و متحدان این کشور زیر بار تلفات لازم برای دست زدن به جنگ زمینی نخواهند رفت ، اشغال کویت را تا تهاجم نیروهای امریکایی طول داد این ارزیابی های ضعیف ، از صدام دشمنی خطرناک می سازد که در مواجهه با نیروی برتر، آن را تشخیص نمی دهد و از منابع ناچیز عراق ، بد استفاده می کند بنابراین عراق تحت حکومت صدام بیشتر احتمال دارد ستیزه جو باشد؛ اما وقتی به ستیزه جویی روی می آورد، بیشتر احتمال دارد اشتباهی فاحش مرتکب شود عراق تحت حکومت یکی از همقطاران صدام ممکن است کمتر ستیزه جو باشد؛ اما در برابر شکست هم آسیب پذیری کمتری دارد.مهارت های دیپلماتیک صدام هم ضعیف است صدام در دیپلماسی خود به جای آن که آرامش ببخشد، رجزخوانی می کند و بدین ترتیب دوستان بالقوه را گریزان می کند در نتیجه ، مجازات ها، بازرسی تسلیحات و سایر شیوه های ضعیف نگه داشتن رژیم صدام ، بسیار بیشتر از آن که واضعان آنها پیش بینی می کردند، به طول انجامیده است همان طور که نماینده پاکستان در سازمان ملل متحد خاطر نشان می کند:هر گاه مساله لغو مجازات ها مطرح می شود، عراقی ها کاری می کنند که لغو نشدن مجازات ها را تضمین می کند. شاید با تغییر رهبری عراق، این اقدامات نسنجیده کنار گذاشته شوند اعضای پایگاه قدرت صدام ، بسیاری از دردسر سازترین جاه طلبی های او را دارند و این امر حاکی از آن است که اگر یکی از همقطاران صدام جانشین وی شود، بسیاری از مشکلات عراق و همسایگانش تداوم خواهد یافت همقطاران صدام همچون خود او به دنبال آن هستند که عراق را به قدرتمندترین کشور در منطقه و در جهان عرب تبدیل کنند. آنها عراق را وارث منطقی مصر زمان جمال عبدالناصر تلقی می کنند اگر جانشین صدام به خارج از پایگاه قدرت صدام تعلق داشته باشد، می توان به آینده ای بسیار درخشان تر امیدوار بود؛ چرا که در وهله نخست بعید است رهبر جدید نیز رویای عراق به عنوان قدرت فائقه منطقه ای و قدرتمندترین کشور عربی را در سر بپروراند. در گذشته رژیمهای عراق ، همچون رژیم عبدالکریم قاسم و ملک فیصل در امور خارجی بسیار محتاطتر بودند و در واقع سعی داشتند در برابر سایر نهضتهای انقلابی فراگیر ایستادگی کنند، گر چه تلاش هم می کردند که از شور و اشتیاق آنها برای تقویت کردن آرمان خودشان استفاده کنند در صورتی که رهبر جدید شیعه باشد یا به طریقی دیگر به خارج از هسته عربهای ملی گرای سنی مذهب تعلق داشته باشد که مدتهای مدید بر عراق سلطه داشته اند، احتمال آن که چنین احتیاطی در دستور کار قرار گیرد، بسیار افزایش می یابد چنین رهبری سخت ممکن است به کسوت ناسیونالیست های عرب در آید که از دیر باز با مکتب سنی اسلام ارتباط داشته است ، در نتیجه مجبور خواهد بود بر جذابیت خود در بین خود مردم عراق بیفزاید.جانشینی که به خارج از پایگاه قدرت صدام تعلق داشته باشد، همچنین بیشتر احتمال دارد که به جای ماجراجویی در خارج از کشور، به مشکلات بی شمار عراق در داخل کشور بپردازد اقتصاد و جامعه عراق آشفته است کشوری که روزگاری ثروتمند و پیشرفته بود، حال پس از تحمل 10 سال جنگ ، مجازات و انزوا، فقیر و عقب مانده شده است.هر رهبری که به حمایت مردمی بیشتر متکی باشد، مجبور خواهد بود برای بهبود اقتصاد عراق و بازسازی جامعه آن اقداماتی اتخاذ کند.رهبری که به خارج از پایگاه قدرت صدام تعلق داشته باشد، احتمالا همچنین قادر خواهد بود هماهنگی داخلی را به عراق بازگرداند یا دست کم آن را بهبود بخشد اعضای پایگاه قدرت صدام همچون خود او اعتقاد دارند که کردها، شیعیان و دیگر جوامع حاشیه ای نباید در عراق نفوذ چندانی داشته باشند. آنها برای تحکیم موقعیت خود در جامعه عراق ، هویتی تمام عربی را ترویج کرده اند؛ بدین لحاظ، اعضای پایگاه قدرت صدام که از سایر جوامع عراق تنفر و ترس دارند، کاملا از صدام حمایت می کنند آنها همچون صدام معتقدند که گروهی اندک باید بر عراق حکومت کنند و موثرترین تدبیر برای حفظ آرامش در کشور، سرکوب است رهبری که به خارج از این هسته تعلق داشته باشد، احتمالا فقط میتواند پذیرای گروههای بیشتری باشد.رهبر جدیدی که از همقطاران صدام نباشد، همچنین بیشتر احتمال دارد که روابط عراق را با همسایگانش و با ایالات متحده بهبود بخشد. چنین رهبری ممکن است جنگهای احمقانه صدام را باعث ایجاد بسیاری از مشکلات عراق بداند و در صدد جلب همدردی و حمایت دشمنان سابق عراق برآید طرفه آن که ، رهبری که آشکارا مورد حمایت امریکا باشد، شاید کمتر بتواند سیاست خارجی عراق را تعدیل کند. رهبری که با کمک ایالات متحده به قدرت برسد، ممکن است مجبور شود برای اجتناب از این که به دست نشاندگی امریکا متهم شود، در چند مساله مورد توجه عموم با واشنگتن مخالفت کند.ارزیابی پیشگفته حاکی از آن است که سرنگونی صدام مطلوب است ؛ اما پس از سقوط رژیم وی ، خطرهای زیادی همچنان باقی خواهد بود عمده ترین نگرانی ، احتمال به قدرت رسیدن رهبری است که همان جاه طلبی های صدام را داشته باشد این رهبر نه تنها احتمال دارد فرمانده و سیاستمداری بسیار کار آزموده تر از صدام باشد؛ بلکه همچنین ممکن است با شرط و شروط کمتری در بازگشت به جامعه بینالملل و گروه کشورهای عربی مورد استقبال قرار گیرد.در این صورت منطقه ممکن است با عراقی رو به رو باشد که مقاصد ستیزه جویانه دارد؛ اما قادر است نیروهای متعارف خود را بازسازی کند، به سلاحهای انهدام جمعی دست یابد و به طرق دیگر خود را برای جنگی دیگر تقویت کند.با وجود این ، چنین رهبری احتمالا باز هم بهتر از صدام است ؛ زیرا محتاطتر از صدام خواهد بود. او احتمالا متوجه است که تداوم تلاش برای دستیابی به سلاحهای هسته ای و میکربی ، خطراتی جدی به همراه خواهد داشت و ممکن است به انزوای مجدد عراق منجر شود وانگهی تا زمانی که ایالات متحده ، محکم و استوار حضور نظامی خود را در منطقه خلیج فارس حفظ کند، وی با آگاهی از این که هر گونه رویارویی با نیروی نظامی برتر امریکا فاجعه آمیز خواهد بود، احتمالا به هیچ گونه ماجراجویی دست نخواهد زد.کشورهای منطقه و ایالات متحده وقتی به بزرگترین مزیتها دست خواهند یافت که شخصیت های طراز اول عراق تغییر کنند، نه این که فقط صدام سرنگون شود. چنین تغییری علاوه بر این که باعث خواهد شد رهبری محتاطتر زمام امور را در عراق به دست گیرد، رژیمی را ایجاد خواهد کرد که به سلطه سنی ها بر عراق و سلطه عراق در جهان وسیعتر عرب ، اعتقاد و پایبندی کمتری داشته باشد و این امر، امکان صلح را در منطقه و داخل عراق بسیار افزایش می دهد مدیریت دوره گذار نیز اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت گر چه مشخص نیست صدام چگونه قدرت را به دیگری واگذار خواهد کرد، سقوط او سرتاسر عراق را تکان خواهد داد. مهمترین نقشی که کشورهای خارجی می توانند ایفا کنند، برقراری محدودیت هایی است تا به طور مشخص نشان بدهند چه رفتاری پذیرفتنی نیست . بیان اظهاراتی مبنی بر این که ایالات متحده ، تجمع نیروهای نظامی عراق را در نزدیکی مرزهای این کشور با کویت ، اردن ، ترکیه یا عربستان سعودی تحمل نخواهد کرد یا این که استفاده از سلاحهای انهدام جمعی ، جامعه بین الملل را وادار به مقابله به مثل خواهد کرد در صورتی که این اظهارات با نمایش های باور کردنی قدرت حمایت شوند به جلوگیری از بروز مناقشه بین عراق و همسایگانش و اجتناب از تشدید تصادفی تنشها کمک خواهند کرد.ایالات متحده و متحدانش همچنین باید بکوشند در صورت سقوط صدام ، مداخله خارجی در سیاست عراق را محدود کنند یا دستکم اطمینان حاصل کنند که این مداخله به نفع آنهاست.قدرتهای خارجی همچنین می توانند به جلوگیری از وقوع منازعات داخلی یا محدود کردن آنها در دوره گذار کمک کنند. در صورتی که جوامع عراقی تصور کنند پس از سقوط صدام ، مختارند هر کاری انجام دهند، احتمالا برای دفاع از خود، مسلح و بسیج می شوند اقدامی که می تواند شروع چرخه ای خطرناک باشد که به مسلح شدن کلیه جوامع خواهد انجامید.حضور نیروهای خارجی ممکن است برخی از این ترسها را فرو نشاند.سرانجام این که ، ایالات متحده و متحدان این کشور باید محدودیت های هر گونه تلاش موفقیت آمیز برای سرنگونی صدام را بپذیرند حتی اگر در رویدادی غیر محتمل ، صدام و کل پایگاه قدرت وی سرنگون شوند، ایالت متحده و متحدان آن باز هم اختلافاتی اساسی با عراق خواهند داشت . وجود سلاحهای انهدام جمعی ، بویژه سلاحهای شیمیایی در عراق ، درصدر این فهرست قرار خواهد داشت ؛ اما نگرش عراق به فرآیند صلح خاورمیانه ، حقوق بشر و تداوم جاه طلبی های ارضی را نیز باید به این فهرست اضافه کرد حتی در حالی که واشنگتن برای سرنگون کردن صدام تلاش می کند، باید بپذیرد که سرنگونی وی، همه این مشکلات را حل نخواهد کرد.
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها