سازمان های غیر دولتی ،گرفتار بی مهری دولتیها
کد خبر: ۶۳
سازمان های غیر دولتی یا همان ان .جی .اوها از مهمترین نهادهای مدنی در جوامع توسعه یافته محسوب می شوند؛ اما این نهادهای مدنی با وجود طرح آن در رسانه های گروهی همچنان ناشناخته اند و جایگاه خود را در جامعه پیدا نکرده اند؛ حتی هنوز نمی دانیم چه تعداد از این سازمان های غیردولتی در کشور ما وجود دارد. برای ان .جی .اوها هنوز قانونی تصویب نشده است ، هیچ دستگاهی بر نحوه تامین منابع مالی آنها نظارت ندارد، شبه ان .جی .اوها یا ان .جی .اونماها از آب گل آلود ماهی می گیرند، برخی از این سازمان های غیردولتی ساخته دولت هستند و از بودجه عمومی ارتزاق میکنند و...ان .جی .اوها در جهان معاصر از عوامل موثر در تصمیم سازی هستند و همین امر زمینه مساعدی برای سودجویی و سوءاستفاده فرصت طلبان فراهم می کند، آفتی که قربانی نخست آن سازمان های غیر دولتی واقعی و سالم است . این گزارش می کوشد تصویری از ان .جی.اوها در ایران نشان دهد.= سازمان غیردولتی و تعریف آن مرکز بین المللی مطالعات حقوقی و موسسات غیرانتفاعی به سفارش بانک جهانی تعریفی جامع از سازمان های غیردولتی ارائه کرده است.در بخشی از این تعریف آمده است : سازمان غیر دولتی به انجمن یا جامعه یا بنیاد یا موسسه خیریه یا اتحادیه غیرانتفاعی یا سایر اشخاص حقوقی با نامهای مشابه اطلاق می شود که در نظام قانونی خاص خود جزیی از حاکمیت محسوب نمی شوند و به منظور کسب درآمد فعالیت نمیکنند.چنانچه درآمدی نیز کسب کنند، نباید و نمی توانند سود به دست آمده را میان اعضا تقسیم کنند. در این تعریف اتحادیه های تجاری ، احزاب سیاسی و تعاونی های سازمان غیر دولتی محسوب نمیشوند.در یک طبقه بندی کلی سازمان های غیر دولتی را به دو دسته می توان تقسیم کرد:یک گروه شامل سازمان هایی است که در جهت علایق مشترک گروهی از افراد تاسیس شده و برای اعضای خود فعالیت می کنند و گروه دوم شامل سازمان هایی است که برای منافع عمومی جامه یا بخشهایی از آن فعالیت میکنند.تقسیم بندی دیگری نیز در زمینه نحوه اداره سازمان های غیر دولتی پیشنهاد شده است:در این تقسیم بندی یک گروه در صورتی سازمان غیر دولتی محسوب می شود که اعضای هیات مدیره یا ساختاری مشابه آن از سوی تمام اعضای سازمان به صورت ادواری انتخاب شوند و در برابر انتخاب کنندگان خود که پاسخگو بوده گزارش دهند، گروه دیگر نیز سازمانی است که توسط یک هیات مدیره یا ساختاری مشابه آن اداره می شود و اعضای آن توسط موسسان یا دیگران یا خود هیات مدیره انتخاب می شوند و از این روی به ساختار بالاتر از خود پاسخگو نیست.=ان .جی .اوهاو جایگاه قانونی با توجه به نوپا بودن ان .جی .اوهای مدرن هنوز قانون مدون و همه جانبه ای برای فعالیت آنها به تصویب نرسیده است که این کمبود یکی از مشکلات اصلی پیش روی آنهاست.محمدجواد حق شناس مدیر کل سیاسی وزارت کشور درباره سابقه قوانین مربوط به ان .جی .اوها در ایران می گوید: پیش از انقلاب بر اساس قانون مصوب سال 1339 پلیس )شهربانی وقت ( مسوولیت ثبت تمامی تشکل های غیردولتی را داشت که عمومیت داشت و حتی شامل احزاب سیاسی نیز میشد.حق شناس درباره قوانین مربوط به ان .جی .اوها پس از انقلاب می گوید: بعد از انقلاب و با توجه به جایگاهی که در قانون اساسی برای احزاب پیش بینی شد در سال 1360 قانونی به نام "قانون احزاب" تصویب شد.در این قانون چهار نوع تشکل نام برده شد که عبارت است از نخست تشکل های سیاسی شامل احزاب ، جمعیت ها، گروهها و سازمان هایی که با قصد فعالیت سیاسی شکل می گیرند، دوم تشکل های صنفی و تخصصی که بدون هدف سیاسی گرد هم می آیند، سوم انجمن های اسلامی و چهارم اقلیتهای دینی.خارج از این چهار گروه شامل فعالیت تشکل هایی می شد که همچنان توسط شهربانی و پس از ادغام توسط نیروی انتظامی به ثبت میرسید.مدیر کل سیاسی وزارت کشور می افزاید: در ادامه این روند بر اساس قوانین خاص مربوط به وزارت کار، علوم تحقیقات و فناوری ، فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنایع ، تشکل های تخصصی ثبت می شدند؛ اما اخیرا با مصوبه ای که شورای عالی اداری تصویب کرد این اختیار به تمامی وزارتخانه ها واگذار شد که البته نیازمند تدوین آیین نامه خاص خود است و هنوز به نتیجه نرسیده است.حق شناس از تهیه پیش نویس قانون مربوط به ان .جی .اوها خبر می دهد و می گوید: پیش نویس قانون مربوط به ان .جی .اوها در حال تهیه است ، این قانون قابلیت تعمیم خواهد داشت که با ارائه به مجلس شورای اسلامی و تصویب آن تمامی ابهامات قانونی در این خصوص رفع میشود.=ان .جی .اوها در ایرانغیر از موسسات خیریه سایر سازمان های غیردولتی در ایران سابقه ای اندک دارند.دکتر حسن محتشمی مشاور طرح توانمندسازی تشکل های مردمی ایران شورای جهانی جمعیت و مدیر عامل سابق انجمن تنظیم خانواده می گوید: بررسی نهادهای مدنی در ایران را باید از موسسات خیریه و از گذشته های دور آغاز کرد و سپس در زمانه معاصر به اشکال نوین مشارکت ساختار یافته مردمی در قالب سایر نهادهای مدنی بویژه سازمان های غیر دولتی پرداخت ؛ به عبارت دیگر، سازمان های غیردولتی نوین و نوپا در ایران را می توان امتداد نهادهای خیریه و موسسات حمایتی سنتی دانست که با شکل و ساختار جدید به مقولات تازه تری در عرصه توسعه و تحولات اجتماعی نگاه کرده اند، حتی برخی از خیریه ها نیز با داشتن سابقه ای بیش از یک قرن با اتخاذ سیاست های نوین مدیریتی و در پیش گرفتن روشهای جدید برنامه ریزی و عرضه خدمات درصدد ایفای نقش بیشتری در اداره جامعه هستند.محتشمی عوامل زیادی را در روی آوردن به سازمان های غیردولتی در ایران موثر می داند که تغییرات جمعیتی و افزایش سطح سواد از آن جمله است . وی می گوید: با توجه به این که تغییرات جمعیتی در کشور منجر به جوان شدن جامعه شده است و نیز بالا بودن میل جوانان به تشکیل گروه ، تاسیس سازمان های غیردولتی نیز در سالهای اخیر افزایش یافته است.وی درباره نقش افزایش سطح سواد می گوید: سطح سواد طی دهه های اخیر در کشور بالا رفته است و بویژه با گسترش آموزش عالی هم اکنون تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور بسیار افزایش یافته است ، این باسوادان می خواهند از آگاهی های خود بهره بگیرند و در کیفیت اداره جامعه تاثیر بگذارند که یکی از راههای تاثیرگذاری عضویت در ان.جی.اوهاست.وی می افزاید: سیاست های کلان دولت بویژه از اواسط دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی به سمت افزایش مشارکت مردمی سوق یافته که البته این امر در دوره آقای خاتمی شدت گرفته است . با توجه به این که یکی از بهترین و موثرترین شیوه های مشارکت مردمی از طریق ان .جی .اوها صورت می گیرد، طبیعی است که عموم افراد جامعه بویژه جوانان تحصیلکرده به این سمت گرایش پیدا کنند.محتشمی درباره نحوه تعامل سازمان های غیردولتی با حاکمیت در ایران می گوید: جایگاه این نهادهای مدنی چه سنتی و چه مدرن در جامعه ما چندان شناخته شده نیست . در گذشته ان .جی .اوهای سنتی نه خود مایل به دخالت در حاکمیت بوده اند و نه حاکمیت مایل به استفاده از آنها بود، مثلا با این که حدود10 درصد از تختهای بیمارستانی در اختیار موسسات خیریه درمانی است ، مسوولان دولتی تاکنون مدیران این موسسات را در تصمیم گیری مشارکت نداده اند. ان .جی .اوهای مدرن هم هنوز به رشد و بلوغ کافی نرسیده و جایگاه خاص خود را پیدا نکرده اند.محتشمی شبه ان .جی .اوها را هم یکی از مشکلات ان .جی .اوها می داند و می گوید: شبه ان .جی .اوها نیز در پوشش ان .جی .او از این نمد کلاهی برای خود می خواهند و در این پوشش اهداف انتفاعی خود را دنبال می کنند. گاه حتی دولتها در یک اقدام خنده دار ان .جی .او می سازند که در فرهنگ بین المللی به آنهاGINGO .... )گینگو( یا نهادهای غیردولتی دولت ساخته اطلاق می شود، نهادهایی که گاه فعالیت انتفاعی دارند، اما نام خود را ان.جی.او گذاشته اند.وی ضمن انتقاد از نگاه غیراصولی برخی دولتها به سازمان های غیردولتی می گوید: جالب است که برخی دولتها در فهرست عملکرد خود اعلام می کنند که چه تعداد ان .جی .او ساخته اند!کمکهای بین المللی و ان .جی .اوسازیسازمان های غیر دولتی منابع مالی خود را از راههای مختلف تامین می کنند که کمکهای مردمی ، کمکهای آژانس های بین المللی و کسب درآمد از طریق عرضه خدمات تخصصی از آن جمله است.هم اکنون کمکهای بین المللی به ان .جی .اوها رقم قابل ملاحظه ای است . بسیاری از کمکهای بین المللی به جای آن که از طریق دولتها به کشوری تعلق بگیرد از طریق سازمان های غیردولتی اعطا می شود، مثلا کمکهای بین المللی به کشور پاکستان به خاطر آوارگان افغانی دهها برابر میزان این کمکها به ایران است . تنها به این دلیل که تعداد و گستره فعالیت ان .جی .اوها در پاکستان بیشتر از کشور ماست . در برخی کشورها مثلا در جنوب سودان کار عرضه خدمات به عهده سازمان های غیردولتی است و کشوری مانند بنگلادش به دلیل فراوانی سازمان های غیردولتی به کشور ان.جی.اوها معروف شده است.یکی از مسوولان کانون هموفیلی ایران در این باره می گوید: تنوع عرصه های فعالیت ان .جی .اوها و نیز جاذبه ای که در کشورهای غربی دارد موجب روی آوردن برخی سودجویان به سمت ایجاد چنین سازمان هایی با اهداف انتفاعی شده است . پس از طرح جدی ان .جی .اوها در رسانه های گروهی افرادی با مراجعه اطلاعات بین المللی از طریق اینترنت از فرصت های مالی بین المللی آگاه شدند و به سمت ان .جی .اوسازی رفتند، این کمکهای مالی را معمولا سازمانهایغیردولتی با سابقه و قدیمی یا مراکز تحقیقاتی بزرگ و حتی تشکل های با اهداف خاص سیاسی به سازمان های غیردولتی کشورهای در حال توسعه اعطا میکنند.وی به کمکهای بین المللی در زمینه مبتلایان به ایدز اشاره می کند و می گوید: به عنوان نمونه برای کمک به مبتلایان به ایدز فرصت های بین المللی متعددی در سازمان های بین المللی پیش بینی شده که می تواند زمینه ساز ایجاد تشکل های غیرواقعی قرار گیرد. همچنین بودجه های تحقیقاتی ویژه ای از طرف مراکز تحقیقاتی دنیا پیشنهاد شده است که می تواند انگیزه ایجاد برخی تشکلها باشد.کمکهای دولتی نیز که با فلسفه وجودی ان .جی .اوها مغایرت دارد، از دیگر آفات سازمان های غیردولتی است . ان .جی .اوهای جدید به دلیل ضعف در ارتباطگیری با مردم به عنوان تامین کنندگان اصلی منابع مالی ، به سمت جذب کمکهای دولتی از محل بودجه های عمومی هدایت می شوند و با وابستگی به منابع دولتی در اجرای نقش انتقادی خود ناتوان میشوند.کمکهای بین المللی از آنجا که ممکن است با اهداف ناسالم اعطا شود، پای دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی را نیز به مقوله ان .جی .اوها باز میکند.محتشمی در این باره می گوید: با توجه به روند فزاینده و اجتناب ناپذیر گرایش به سازمان های غیردولتی دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی برای پیشگیری از نفوذ ناسالم بیگانگان باید توان خود را متناسب با گسترش این سازمان ها توسعه دهند تا مجبور نشوند ضعف اطلاعاتی خود را با بستن راه ارتباط ان .جی .اوها با خارج کشور جبران کنند.به هر حال آنچه مسلم است این است که سازمان های غیردولتی باید در جامعه افزایش یابند و با نهادینه کردن فعالیت های خود به اداره مردمسالارانه جامعه کمک کنند، از طرف دیگر، دستگاه های مسوول نیز باید با ضابطه مند کردن فعالیت ان .جی .اوها و نظارت دقیق فضایی سالم و شفاف ایجاد کنند.کمکهای بینالمللی به پاکستانبه خاطر آوارگان افغانی دهها برابر میزان این کمکها به ایران استفقط به این دلیل که تعداد و گستره فعالیت ان .جی .اوهادر پاکستان بیشتر از کشور ماست
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها