"بسیج "، از معنویت تا واقعیت

جام جم آنلاین- به همان نسبت ، این واژه در نگاه رهبر معظم انقلاب و مقام ولایت نیز از جایگاه والایی برخوردار است بطور یکه عصاره وجود بسیج در اندیشه امام (ره) را می‌توان در تعاریف ذیل ملاحظه کرد که فرمودند :

"بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه‌ پاک اسلامی است که تربیت‌یافتگان آن نام و نشان در گمنامی و بی‌نشانی گرفته‌اند."

"بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین حدیث عشق می‌دهد."

"بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته‌های رفیع آن اذان شهادت و رشادت سر داده‌اند."

همان‌گونه که دیده می‌شود ، در بیانات حضرت امام(ره) در مورد بسیج، سه واژه کلیدی شامل؛ میقات پابرهنگان، شجره طیبه و مدرسه عشق مشهود است که با اوصاف معنوی مانند؛ گمنامی و بی‌ادعا بودن، پاک بودن اندیشه، شهادت‌طلبی و شجاعت درهم‌آمیخته است و گویای وجه تمایز و به‌عبارت‌دیگر ویژگی برتر این نهاد مردمی نسبت به سایر نهادهای مشابه و درواقع اهمیت بُعد معنوی بسیج نزد ایشان است.

به بیانی ، این واژه مقدس که اولین بار توسط امام راحل(ره) تجلی یافت، همان اندیشه و اعتقادی است که شریف‌ترین فرزندان این کشور آن را پذیرفته و تمام رفتار علمی و عملی خود را با آن تنظیم کردند، تا آنجا که مبدل به انسان‌های نمونه‌ای در تمامی اعصار شدند.

این تفکر و حضور که از پشتوانه‌های گران‌بهای این کشور اسلامی و از عالی‌ترین درجات ایمان و عمل صالح برخوردار است در کوتاه‌ترین مدت می‌تواند منشاء چنان تحولات شگرفی در میان تمامی عرصه‌ها (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ...) شود که حتی گاهی راه باور را بر همگان دشوار می‌کند. ازاین‌رو تفکر بسیجی آن‌گونه که امام راحل(ره) پایه‌گذاری کرد، کیمیایی است که حتی افسانه‌ها را در وادی واقعیت به مبارزه می‌طلبد.

تفکر بسیجی در رشد و توسعه

اگر قرار باشد در جامعه‌ای مسیر رو به رشد و توسعه در پیش‌گرفته شود، باید همه امکانات و عوامل ملی و محلی آن جامعه بسیج شود تا آن کشور هم با صرف کمترین هزینه و هم در ابعادی گسترده‌تر بتواند از همه مواهب و نتایج آن منتفع شود. چراکه تنها در این صورت است که آن جامعه می‌تواند به همه اثرات و تبعات شوم ناشی از توسعه‌نیافتگی در سریع‌ترین زمان ممکن خاتمه بخشد .

گرچه نظریه‌ها و مکاتب متعددی در جهت بسیج کردن و هدایت انسان‌ها و تجهیزات در جهت پیشبرد اهداف جامعه ارائه‌شده است اما بااین‌وجود با دقت در نظریه‌های پیشرفته مدیریت ازجمله تئوری سیستمی و اقتضائی و پروژه‌ای اشکال مختلف مدیریت بسیجی را می‌توان در آنها یافت؛ مثلاً در مدیریت دستگاهی با فرض نمودن یک سازمان در قالب یک سیستم، تمامی نیروی انسانی و تجهیزات در یک قواره بسته در جهت پیشبرد اهداف اقدام می‌کنند.

در نظریه اقتضائی بر اساس نیاز هر قسمت ، تمامی امکانات و افراد و منابع بسیج می‌شوند تا در شرایط پیش‌آمده مشکل یا معضل رخ‌داده را مرتفع کنند ، اما تفکر بسیجی همه این تئوری‌ها را در دل خود دارد با این تفاوت که انگیزه‌های افراد در این سیستمها مادی و تلاش‌ها همه در جهت دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و کم‌ارزش است. در تفکر بسیجی اهداف والا و بلند است و نیروی انسانی علیرغم به‌کارگیری اراده پولادین، خود را مکلف به انجام تکلیف می‌داند و انجام تکلیف بر دستیابی به هدف مقدم است.

با همین رویکرد می‌توان گفت ، تفکر بسیجی تفکری است که نه‌تنها فرد بلکه جامعه‌ای را می‌تواند متحول کند. بنابراین می‌توان گفت اشاعه و بسط تفکر بسیجی به‌عنوان یک نیاز جدی برای همه جوامع که به سمت پیشرفت و توسعه گام برمی‌دارند از ضروریات است.

اکنون به برکت تفکر و اندیشه جوانان بسیجی پیشرفته‌ای علمی خوبی در کشور حاصل‌شده و بهره‌گیری از این توانمندی‌ها در راستای توسعه روستایی نیز دستاوردهای شگرفی به ارمغان آورده است با کمک گرفتن از فرهنگ تلاش، و روحیه جهادی بسیج می‌توان فعالیت‌های بزرگ را مدیریت کرد و سبب توسعه اشتغال شد. پشتوانه عظیم فکری و تجربی بسیج می‌تواند در رشد و شکوفایی کشور و بی‌نیاز شدن از بیگانگان و مقابله جدی با تحریم‌های اقتصادی آنان موردتوجه قرار گیرد. بسیج پیکری به عظمت ملت ایران دارد، لذا در هر بخشی از جامعه که وارد شود می‌تواند از توان دیگر بخش‌ها کمک بگیرد.

برترین شاخص تفکر بسیجی

چندی پیش ، پژوهشی در خصوص جایگاه بسیج و تفکر بسیجی در بین مردم جامعه انجام شد که نتایج جالبی به دنبال داشت . گزارشی که بر اساس نتایج آن ، فرهنگ و تفکر بسیج‌، فرهنگی عام و گسترده است که ریشه در باورهای اسلامی‌، انقلابی و ملی مردم دارد و به‌اندازه زیادی در توده‌های مختلف جامعه با نمودها و مفاهیم مشترک یکسانی مورد بهره‌برداری قرارگرفته است‌؛ ازاین‌روست که متغیرهایی مثل جنسیت‌، تأهل و تحصیلات تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای را در میزان برخورداری اقشار مختلف بسیج از شاخص‌های فرهنگ و تفکر بسیج نشان نمی‌دهد‌.

به‌این‌ترتیب، نمی‌توان هیچ قشری را به لحاظ برخی ویژگی‌های جمعیتی در برخورداری از شاخص‌های فرهنگ و تفکر بسیج دچار محدودیت و نقص دانست‌، البته تفاوت‌هایی هم وجود دارد، مثلاً مردان نمرات بالاتری نسبت به زنان کسب کرده‌اند. اما این تفاوت به‌صورت معنی‌داری نیست و می‌توان استنباط کرد که می‌توانیم با قبول درصدی خطا تفاوت‌ها را در این متغیرها نادیده بگیریم و فرهنگ و تفکر بسیج را فرهنگی عام و فراگیر بدانیم که برای تمامی اقشار جامعه با خصوصیات مختلف زبان آشنایی دارد و ایشان می‌توانند آن را درک کنند و با آن ارتباط برقرار کنند‌. از زاویه‌ای دیگر در مقام مقایسه‌، فرهنگ و تفکر بسیج را می‌توان بافرهنگ عاشورا در مکتب تشیع مقایسه کرد. فرهنگی که به‌راحتی توانسته در بستر تاریخ و حتی پس از 1400 سال با اقشار و اقوام مختلف جامعه ارتباط برقرار کرده و پیام خود را منتقل کند‌. فرهنگ و تفکر بسیج نیز بر اساس یافته‌های این پژوهش قابل‌تأیید است که دارای چنین ویژگی‌های فراگیری است‌. از دستاورد‌های دیگری که این پژوهش به آن اشاره می‌کند، بروز شاخص‌های فرهنگ و تفکر بسیجی توسط بسیجیان است که نشانه بلوغ و پیچیدگی ایشان است، برای مثال بسیجیان ضمن نشان دادن علاقه به رزم و رزم‌آوری ، در شاخصه محبت و احسان نیز نمرات قابل‌توجهی به دست آورد‌ه‌اند همچنین معتقد به ولایت مطلقه فقیه هستند‌، در شاخص مردمی بودن و احترام به نظر و آرای مردم و خوش‌بینی نسبت به دیگران نیز نمرات بسیار بالایی را به دست آورده‌اند، به آزاداندیشی و آزادگی توجه بسیاری می‌کنند.

همچنین ضمن تأکید زیادی که بر موضوع‌های انقلابی و اسلامی دارند‌، در مباحث ملی و گرایش به آداب و سنت‌های ایرانی نیز تمایل زیادی از خود نشان می‌دهند.

یافته‌های این پژوهش به‌صورت آمار و ارقام این فرض ها را مورد تائید قرار می‌دهد: که بسیج‌،“‌منطقی”‌ است و منطقی عمل می‌کند؛ بسیج بر اساس “بصیرت” و “روشنایی” و“ گوهر ایمان عمل” می‌کند؛ بسیج بر اساس “بصیرت” و“آگاهی” عمل می‌‌کند و ازاین‌رو مستحکم و پایدار است؛ بسیجی نیرویی شاد است‌، چون از زشتی‌ها و نهی‌شده‌ها پرهیز می‌کند‌ و عمل درست را سرلوحه کار خود قرار داده است؛ بسیجی می‌تواند با مردم ارتباط برقرار کند و “قدرت جذب” بسیار بالایی داشته باشد؛ زیرا شاخص مردمی بودن بالایی را نشان داده است؛ بسیجی‌، نیروی “تخصص گرا” یا “علم‌گرا” است که برای علم و دانش‌اندوزی اهمیت قائل است؛ بسیجی‌، دارای “ شرح صدر” است و روحیه“ انتقادپذیری” دارد؛ بسیجی با دیگران“ مهربان و رئوف” است و از “خود گذشتگی” بالایی دارد، بسیجی در قبال انحراف در اساس نظام ناشکیباست و آمادگی مقابله دارد و تا حد جان ایستادگی می‌کند؛ بسیجی معتقد به حکومت مطلقه فقیه است و از کیان نظام و اسلام تا حد جان دفاع می‌کند؛ بسیجی منظم ، قانون پذیر و تبعیت پذیر است؛ بسیجی منافع نظام و انقلاب را بر منافع شخصی خود ترجیح می‌دهد و در برابر مشکلات از صبر و تحمل زیادی برخوردار است‌.

تفاوت معنی‌داری که بین اقشار مختلف بسیج به لحاظ برخورداری ایشان از شاخص‌های فرهنگ و تفکر بسیج مشاهده‌شده است‌، به نوع عضویت آنان بستگی دارد‌، چراکه یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بسیج ادارات و کارگری در حد مطلوب (‌بسیار زیاد‌) از شاخص‌های فرهنگ و تفکر بسیج برخوردار هستند و نسبت به دو قشر دیگر یعنی دانش‌آموزی و دانشجویی که نمرات آنها هم در حد قابل‌قبول (‌زیاد‌) بوده است، از برجستگی بیشتری برخوردار بوده‌اند‌. و چه سندی معتبرتر از 4 دهه تلاش خستگی‌ناپذیر بسیجیان در عرصه‌های مختلف . از زمان جنگ تا سال‌های بازسازی کشور و امروز که جنگ نرم ، مهم‌ترین دغدغه دولتمردان نظام است .

مردان وزنان بی‌ادعایی که تمام نیت و هدفشان ، تحقق اصلی‌ترین هدف تشکیل نظام یعنی فقرزدایی و ایجاد سدی محکم در برابر تهاجم دشمنان بوده و هست . تفکری در راستای سازندگی و تسریع در جهت رشد و توسعه کشور ایران و سرافرازی نظام مقدس جمهوری اسلامی . به عبارتی می‌توان گفت ، امنیت حال حاضر کشورمان، وامدار تفکر بسیجی بوده و همین سازمان پرافتخار جهانی است که پرونده داعش و تکفیر را در غرب آسیا مختومه کرد؛ همچنان که باید چشم‌انتظار روزی بود که غده سرطانی صهیونیسم و هژمونی استکبار را محو و نابود کند.

سید محمدجواد موسوی