گوشت پلاستیکی

گوشت چرخ‌کرده آماده نخرید، این توصیه‌ای است که بارها آن را شنیده‌ایم، اما متخلفان هم بارها این هشدار را شنیده و‌ برای دور زدن مشتری راه دیگری را پیش گرفته‌اند. محمد به قول خودش قصاب‌‌زاده است، خیلی قبل‌تر از این‌که پایش به مدرسه باز شود، کشتارگاه رفتن را تجربه کرد. در حال حاضر هم مغازه قصابی دارد، وقتی از او درباره تخلف‌های قصابی می‌پرسیم، می‌گوید: «با این قیمت‌ها کسی دیگر گوشت نمی‌خرد که بخواهد کلاه سرش برود.» قصاب جوان در همان شروع صحبت درباره تخلف قصاب‌ها دست روی گوشت‌های چرخ‌کرده می‌گذارد. چرخ کرده را غیر‌بهداشتی‌ترین نوع توزیع گوشت در قصابی‌ها می‌داند و توصیه می‌کند تا جایی که می‌توانید، نخرید. محمد ادامه می‌دهد مشتری‌های زیادی از ما می‌خواهند گوشت را در حضور خودشان چرخ کنیم، این کار درست است، اما نمی‌دانند در بعضی قصابی‌ها داخل خود چرخ گوشت مقداری چربی یا گوشت‌های بی‌کیفیت قرار دارد و در زمان چرخ کردن گوشت مخلوط می‌شود. قصاب‌هایی که با آنها حرف می‌زنم همگی هر چند بعضی شگردها را پنهان می‌کنند، اما از تردستی همکارانشان بی‌خبر نیستند.

گوشت گاو به جای شتر

قصابی‌ها درقدیم فقط گوشت قرمز می‌فروختند، اما کم کم گوشت سفید پایش به این مغازه‌ها باز شد، گوشت مرغ، ماهی، گوسفند و گوساله در حال حاضر همگی در یک جا به فروش می‌رسند. در مناطق بالای شهر تنوع انواع گوشت بیشتر است، قصابی‌ها در بسیاری از این مناطق گوشت شتر، شترمرغ، آهو و بوفالو می‌فروشند. بهروز و برادرش در قصابی‌شان همه نوع گوشتی دارند، او به ما می‌گوید: بسیاری از مشتری‌ها گوشت شتر‌مرغ و بقیه حیوانات حلال گوشت را از گوشت گاو یا گوسفند تشخیص نمی‌دهند، همین امر باعث سوء‌استفاده فروشنده از آنها می‌شود، این تخلف در مورد گوشت شتر زیاد اتفاق می‌افتد. این در حالی است که گوشت شتر معمولا با گوشت گاو اختلاف قیمتی 10 تا 15 هزار تومانی دارد. محمد هم درباره این نوع گوشت‌ها توضیح می‌دهد: برخی همکاران گوشت گاو و گوسفند را با اضافه کردن ادویه و رنگ غذا به جای گوشت‌های دیگر به مردم می‌فروشند.

خون‌سازی با نوشابه

نوشابه و گوشت قرمز خام چه ربطی می‌توانند به هم داشته باشند و چه ربطی به تخلف فرصت طلبان دارد؟ سوالی که محمد درباره آن توضیح می‌دهد: بعضی قصاب‌ها گوشت قرمز را در ظرف‌های پر از نوشابه سیاه می‌خوابانند، گوشت بعد از چند ساعت مقدار زیادی از نوشابه را جذب می‌کند، شباهت رنگ گوشت به خونابه گوشت و بدون بو بودن نوشابه به تخلف قصاب کمک می‌کند، گوشت پس از خروج از ظرف چون مقداری نوشابه را به خودش جذب کرده است، از لحاظ وزنی سنگین‌تر از قبل می‌شود.

نقاشی روی گوشت

«گنجشک را رنگ می‌کنند و جای قناری می‌فروشند.» این ضرب‌المثل بهترین توصیف برای تخلف بعضی از قصاب‌هاست. بهروز می‌گوید با مرسوم شدن استفاده از رنگ غذا، راه برای سوء‌استفاده و تخلف به وسیله این رنگ‌ها در تهیه مواد غذایی باز شد. این قصاب جوان ادامه می‌دهد: بعضی قصاب‌ها گوشت مرغ یا گوشت‌های دیگر را با استفاده از رنگ‌های خوراکی به رنگ و شکل گوشت قرمز در می‌آورند و آن را به فروش می‌رسانند. هر چند مصرف کردن رنگ‌های غذا برای بدن ضرر ندارد، اما این‌که مشتری پول گوشت قرمز را پرداخت کند و گوشت قلابی دریافت کند، گرانفروشی و تخلف است. هر چند فعالان صنعت مواد خوراکی معتقدند اصولا امکان تبدیل گوشت مرغ به گوشت قرمز گرم و تازه وجود ندارد. آنها توضیح می‌دهند در بیشتر موارد این رنگ‌ها برای تهیه فرآوردهای گوشت قرمز استفاده می‌شود نه خود گوشت.

تقلب در ماهی راحت‌تر است

جنوب و شمال کشور ما را دریا و بنادر فراگرفته‌اند؛ دریاهایی که صیادان زبردستی دارند و ماهی را به سر سفره ما می‌رسانند. البته اگر دلالان اجاز دهند. قیمت ماهی در شهرهایی که از دریا دورترند، کم نیست. بلکه با وجود واسطه‌ها گران هم هست. تقلب هم که جای خود دارد. در بازار ماهی‌فروشان اگر بدانند ماهی را نمی‌شناسید، بی‌برو و برگشت سرتان کلاه رفته است. حتی اگر قصاب با تجربه‌ای باشید. اکبرقصاب که در مغازه‌اش انواع گوشت را عرضه می‌کند، می‌گوید: تا قبل از گرانی‌ها در همین قصابی آکواریوم بزرگی داشتیم و ماهی می‌فروختیم، اما از بس که در بازار ماهی فروش‌ها سرم کلاه گذاشتند و ماهی‌های ارزان را به قیمت ماهی با کیفیت به من فروختند، بی‌خیال ماهی فروشی شدم. بعد از بالا رفتن قیمت‌ها که اوضاع بدتر شد و به صورت آشکارا در بازار به من ماهی ساده می‌دادند و می‌گفتند به نرخ قزل‌آلا بفروشم. مردم ساده و از همه جا بی‌خبر در همان بازار هم که انواع ماهی جلوی چشمشان بود و می‌توانستند مقایسه کنند کلاه سرشان می‌رفت، چه برسد به مغازه من که فقط یک نوع ماهی می‌آوردم.

تقلب در بسته

فعالان بازار گوشت از تقلب‌های باسابقه در فروش و تولید کنسرو مرغ و ماهی دل پری دارند. بیشتر این فعالان ادعا می‌کند کنسرو مرغ که در مناطق پایین و حاشیه شهر‌ها به فروش می‌رسد، حتی مزه مرغ هم نمی‌دهد و از کیفیت بسیار پایینی برخوردار است. ماهی‌هایی هم که به صورت کنسرو به فروش می‌رسند بسیار گران‌تر از قیمت واقعی خود هستند. آن‌طور که آنها می‌گویند ماهی‌هایی که کنسرو آنها در بازار موجود است، از ماهی‌های کیلویی 7000 تومان تهیه می‌شود، در حالی که اگر بازار را بگردید کنسرو ماهی 7000 تومانی به زور گیرتان می‌آید، در واقع این شرکت‌ها در هر کنسرو 100گرم ماهی می‌ریزند و 7000 تومان می‌فروشند. یعنی اگر قیمت اقدامات هزینه‌بر زنجیره تولید را حساب کنید تقریبا چهار تا پنج برابر سود می‌کنند. البته سعی‌شان در استفاده از ماهی ارزان‌تر برای سود بیشتر است. گاهی اوقات حتی این‌که روی قوطی کنسروها می‌نویسند فلان ماهی با فلان کیفیت صحت ندارد و برخی تولیدکنندگان کنسرو، ماهی‌های دیگر را می‌گیرند، بخارپز می‌کنند و با اضافه کردن مخلفات ادعا می‌کنند گوشت فلان ماهی است.

گوشت‌های آبکی!

گران بودن گوشت قرمز به صورت ناخواسته روی کمتر شدن میزان مصرف آن اثر گذاشته است. همچنین این گرانی باعث مصرف بیشتر گوشت سفید و در راس آن مرغ شده است. تخلفات در فروش گوشت مرغ هم کم نیست. قبل از اجرای طرح بسته‌بندی مرغ، تخلفات زیادی در فروش این نوع گوشت صورت می‌گرفت. یاسر که یکی از کارگران کشتارگاه مرغ است درباره تخلفات صورت گرفته در عرضه گوشت مرغ می‌گوید: برخی توزیع‌کننده‌ها بعد از تمام شدن مراحل کشتار مرغ، آنها را در حوضچه‌های پر از آب می‌خوابانند. مرغ‌ها حدود 24ساعت در حوضچه می‌ماند سپس در گالن‌هایی پر از آب گذاشته و به سمت مغازه‌های سطح شهر بارگیری می‌شوند. به این ترتیب مرغ‌ها با کشیدن مقادیر زیادی آب درون خود با وزنی بیشتر و قیمتی بالاتر به مشتری فروخته می‌شود. آن‌طور که یاسر توضیح می‌هد تزریق آب از طریق سرم به داخل شکم و زیر پوست مرغ یکی دیگر از روش‌های بالا بردن وزن مرغ است. این روش بیشتردر مغازه‌های مرغ فروشی انجام می‌شود.

یکی دیگر از کارگرهای کشتارگاه به تخلفات مرغ فروشی‌هایی که مرغ را به صورت تکه‌ای عرضه می‌کنند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «بعضی از این مغازه‌ها مرغ‌هایی را که تاریخ انقضا آنها نزدیک است تکه تکه کرده و به جای مرغ کشتار روز به مردم عرضه می‌کنند.» مرغ‌هایی که در زمان بارگیری یا زمان حمل تلف می‌شوند. از دیگر مرغ‌هایی است که بین متخلفان طرفدار دارد.

کارگر با سابقه کشتارگاه در این باره توضیح می‌دهد بارها مرغ فروش‌ها از آنها خواسته‌اند لاشه مرغ‌های تلف شده را در اختیارشان قرار دهند، تا آنها را در مغازه و به‌صورت سنتی قصابی و به مشتری عرضه کنند.

بهنام اکبری