کنکاشی بر تبعات فقر در ایران / 70 درصد از مردم در بیابان غذایی قرار دارند

دکتر مجید ابهری به مناسبت روز جهانی مبارزه با فقر به جام جم آنلاین گفت: فقر یکی از آسیب هایی است که جامعه را بطور مضاعف مورد تخریب قرار داده و عوارض بسیاری اعم از بروز بزهکاری ها و پایین بودن سطح بهداشت و آموزش از ناحیه این فرآیند متوجه جامعه و مردم می شود.

وی در ادامه افزود: زیر خط فقر مطلق به افرادی اطلاق می گردد که امنیت غذایی نداشته و می توان گفت دچار فقر غذایی بوده و به همین جهت بیماری های مختلف و دور ماندن از بهداشت و آموزش گریبان گیر این طبقه از جامعه می شود. اما خط فقر معمولی یعنی کسانی که توانایی تامین غذا در اندازه کیفی استاندارد را دارد. اما از نظر کمبود ویتامین ها، مواد معدنی، بیماری های جسم، روانی و همچنین بروز برخی از بیماری های ژنتیک نیز در این دو قشر ملاحظه می گردد.

ابهری خاطرنشان کرد: متاسفانه در جامعه ما فاصله طبقاتی و تبعیض های تاثرانگیز اجتماعی باعث گردیده که بسیاری از مردم (حدود 70 درصد) در بیابان غذایی قرار بگیرند. منظور از بیابان غذایی، عدم توانایی تامین غذای سالم همراه با ویتامین های لازم (سبزیجات، میوه جات و...)، پروتئین و غذاهایی که برای رشد مخصوصا برای نوجوانان ضروری است.

این جامعه شناس اظهار داشت: بیکاری، خرده بزهکاری، دور ماندن از آموزش و تحصیل، عدم تامین مسکن ، نیازهای اساسی خود و خانواده و... آسیب ها و عوارض است که از ناحیه فقر متوجه اجتماع می گردد.

به گفته وی، با توجه به بسته های حمایتی که قرار است از سوی دولت به اقشار نیازمند داده شود، آنچنان که باید مثمر ثمر نیست. به عبارتی ساده تر، صد هزار تومان با توجه به تورم و گرانی های اخیر نمی تواند کمک مناسبی به خانواده ها کند.

ابهری حاشیه نشینی را یکی از تبعات فقر در جوامع دانست و گفت: فقر باعث می شود خانواده هایی که این آسیب دامن گیر آنان شده به ناچار به حاشیه نشینی روی آورند که این خود نیز خطرات بسیاری را با خود همراه دارد. تغییر مکان زندگی، عدم تربیت مناسب فرزندان به دلیل رانده شدن به حاشیه شهر ها و همسایه شدن با مهاجرین و افرادی که کمتر دارای تحصیلات بوده و همچنین مشاغل درستی ندارند و در همسایگی با افراد نیازمند زیر خط فقر قرار از عوارض نسبی رانده شدن به حاشیه کلان شهر ها است.

این جامعه شناس ادامه داد: البته این بدان معنا نیست که هر کس فقیر شد مرتکب بزهکاری می گردد. اما خوب است این سخن امام علی (ع) را به خاطر داشته باشیم؛"به خدا پناه می برم از فقر و فساد". همچنین ایشان می فرماید: "اگر فقر از در وارد شود ایمان از پنجره خارج می شود" بنابراین کمرنگ شدن باورهای دینی در مورد افراد فقیر بسیار محتمل و قابل توجه است هرچند فقرایی وجود دارند که پاکدامنی و شرف خود را در مقابل پول از دست نداده و با سخت ترین شرایط زندگی روزگار خود را سپری می کنند اما این شرایط عمومیت نداشته و نمی توانند در مورد همه افراد نیازمند باشد.

به گفته وی، از نظر روانشناختی و جامعه شناسی فقر بستر مناسبی برای بروز بزهکاری هاست. بنابراین تعویض شرایط محیط زندگی، عدم توانایی تامین اقلام ضروری غذایی، عدم توانایی بهره گیری از مسائل رفاهی، عدم نشاط در جامعه و عدم توانایی سفرهای ضروری و تفریحی و زیارتی برای خانواده ها بخش کوچکی از تبعات گسترش فقر در جامعه است.

ابهری اشاره کرد: همچنین ممکن است موجب بروز اختلافات زناشویی در میان خانواده گردد، زیرا در شرایط حاضر بیکاری و فقر دو عامل اصلی بروز اختلافات زناشویی و انحرافات اخلاقی بوده و باید توجه نمود که برای ریشه کن نمودن فقر باید برنامه های اساسی و سیاست گذاری های دراز مدتی تعیین شود. ناگفته نماند بسته های حمایتی فقط به عنوان قرص مُسکن در کوتاه مدت مفید عمل می کند. اما در دراز مدت مخصوصا با این گرانی ها و تورم های شدید هیچ گونه اثری نخواهد داشت.

این جامعه شناس هشدار داد: فرزندان خانواده های فقیر با احساس تبعیض در جامعه رشد کرده و با روحیه پرخاشگری و انتقام جویی وارد جامعه می شوند و همیشه بر این باورند هرکه دارای توانمندی اقتصادی است حق او و خانواده اش را پایمال نموده است. همچنین خانواده های فقیر در معرض بروز بیماری های عصبی، روحی و روانی همانند افسردگی، اضطراب و اعتیاد قرار دارد.

به گفته وی، ترک تحصیل، فرار از خانه، کودکان کار آسیب هایی هستند که بیشتر گریبان گیر خانواده های زیر خط فقر مطلق می گردد. در دین مبین اسلام برای مقابله با فقر راهکار های بسیار ارزشمند و کارامدی پیش بینی شده است اعم از زکات، صدقه، وقف اموری هستند که اگر توانمندان جامعه به وظایف دینی خود عمل کنند دیگر نیازمندی در جامعه وجود نخواهد داشت.