سیستم بانکی در راستای حمایت از اشتغال نیست/ اصلاح ساختار و نظام بانکی ایران غیرقابل‌اجتناب است

دکتر ابوالقاسم حکیمی پور، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با جام جم انلاین گفت: درباره اینکه نظام بانکی ایران دچار ضعف و نقایصی قابل‌توجه است، نیازی به ارائه نظریه‌ها و ارائه مدارک گسترده‌ای نیست. به این دلیل که رشد حجم نقدینگی به‌عنوان یک عامل مخرب در اقتصاد بیانگر همین نکته است.
حکیمی پور در ادامه افزود: بر اساس آمارهای رسمی قبل از سال 1392 حجم نقدینگی ایران چیزی حدود 400 میلیارد تومان بود. اما در آخرین گزارش منتشرشده از سوی بانک مرکزی این رقم چهار برابر شده است. یعنی به رقمی معادل 1600 میلیارد تومان رسیده این یعنی ضعف عمده در سیستم بانکی که باید برای آن نسخه‌ای کارآمد ارائه کنیم.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: اگر از مشکلات نظارتی بانک مرکزی بگذریم، اصلی‌ترین چالش برای بروز این اتفاق در اقتصاد کشورمان نرخ سود سپرده‌ها بانکی با شیوه تعهدی یا تضمین‌شده است، به این معنی که بانک‌ها از مشتریان خود سپرده دریافت می‌کنند و برای آن سپرده نرخ سود تضمین‌شده ارائه می‌کنند که اصولاً علمی و منطقی نیست.
وی تأکید کرد: این نوع برخورد با جذب سرمایه‌های سرگردان در جامعه نه‌تنها به تولید و اشتغال منجر نخواهد شد بلکه افزایش اعتبارهای موهوم بلای جان اشتغال و اقتصاد جامعه می‌شود که البته امروز این اتفاق افتاده می‌بینیم سونامی سرمایه‌های سرگردان در بازارهای مختلف چه بلایی بر سر اقتصاد کشورمان آورده است.
به گفته حکیمی پور، بانک‌ها زمانی باید سود به سپرده‌ها ارائه کنند که در مقابل تسهیلاتی که ارائه کرده‌اند سود دریافت کرده باشند، اما اکنون بانک‌ها به دلیل اشکال ساختار بانکی در جذب سپرده وارد رقابت ناسالمی شده‌اند که تنها برای خود تعهد ایجاد کرده‌اند. به همین دلیل است که برای تأمین تعهداتشان به سپرده‌گذاران وارد بنگاه‌داری شده‌اند.
این استاد دانشگاه معتقد است اصولاً نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات بانکی مستقیماً با اشتغال و رونق اقتصادی ارتباط دارند و در اغلب کشورهای توسعه‌یافته روند رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری برای تولید به‌این‌ترتیب مدیریت می‌شود، اما در ایران متأسفانه چنین اتفاقی نیفتاده است و این ارتباط باعث بروز چالش تولیدشده است.
وی اظهار کرد: امروز اگرچه بانک مرکزی نرخ سود بانکی را رقمی خاص اعلام کرده است اما می‌بینیم به بهانه‌های مختلف بانک‌ها برای اینکه نظر سپرده‌گذاران را به خود جلب کنند با دور زدن قانون مشغول به فعالیت‌های خلاف خود هستند. به‌عنوان‌مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ده‌ها راهکار دیگری که هم‌اکنون اتفاق افتاده و خواهد افتاد.
حکیمی پور به خبرنگار ما گفت: با توجه به این شرایط صاحبان سرمایه به‌هیچ‌عنوان علاقمند نیستند سرمایه‌های خود را در بخش مولد اقتصاد بکار گیرند و به دنبال این هستند که کدام بانک سود بیشتری برایشان درنظر می‌گیرد، درحالی که همه می‌دانیم این سپرده‌ها هرگز به چرخه تولید واقعی نرفته و بیشتر در شرکت‌های زیر مجموعه خود بانک‌ها در بازارهای مختلف بکار گرفته می‌شوند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: به همین دلیل و البته بخشی هم به دلیل مشکلات مالیاتی اگر بگوییم تقریبا 50 درصد اقتصاد کشورمان زیر زمینی شده غیرواقع نگفته‌ایم و درنهایت این روند می‌تواند اقتصاد را با چالش روبرو کند.
وی معتقد است مشکلات سیستم بانکی و عدم به‌کارگیری منابع در اقتصاد مولد باعث شده تا سرمایه‌های اندوخته شده یا حتی سرگردان در بازارهایی مثل طلا، دلار، خودرو و از این جمله موارد بکار گرفته شود بجای اینکه با این سپرده‌ها یا سرمایه‌های سرگردان کارخانه تولیدی یا کارگاه احداث شود.
به گفته این استاد دانشگاه یکی دیگر از مشکلات سیستم بانکی ایران مربوط به بی‌انضباطی‌های خود دولت است به‌این‌ترتیب که اصولاً ریخت‌وپاش‌های غیراصولی دولت می‌تواند به‌گونه‌ای روند افزایش نقدینگی را در جامعه افزایش دهد که همین نقدینگی به دلیل ناکارآمدی نظام بانکی در کلان اقتصاد ایران سرگردان شده و نهایتاً ضربات قابل‌توجهی به اقتصاد کشور می‌زند.
حکیمی پور به خبرنگار ما گفت: البته انضباط مالی دولت را باید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ایجاد می‌کرد که متأسفانه طی 5 سال گذشته ضعف عملکردی این سازمان باعث شده تا دولت هم نسبت به گذشته بی‌انضباطی بیشتر داشته و خودش به‌عنوان یک عامل بی‌نظمی در اقتصاد شناسایی شود.
وی معتقد است اگرچه دائم سخن از گلوگاه‌های اقتصادی صحبت شده اما هنوز شناسایی دقیقی درباره این گلوگاه‌ها نداریم و نتوانسته‌ایم نسخه دقیق و کارآمدی درباره این موضوع ارائه کنیم که یکی از اصلی‌ترین گلوگاه‌ها همین سیستم ناکارآمد بانکی است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: برای اینکه واقعاً بتوانیم مشکلات سیستم بانکی را برطرف کنیم باید مدیرانی که باعث بروز چنین مشکلاتی شده‌اند از بانک مرکزی تا حتی بانک‌های خصوصی را محاکمه کنیم تا دیگران متوجه باشند که در صورت تخلف چه عاقبتی در انتظار آن‌هاست. به‌عنوان‌مثال آقای سیف، بانک مرکزی را با دلار 3400 تومان تحویل گرفت و با دلار 12000 هزارتومانی تحویل داد اگر این فرد در کشور چین رئیس بانک مرکزی بود حتماً محاکمه می‌شد یا خودکشی می‌کرد ولی ما از ایشان تجلیل هم کردیم.
وی درباره استقلال بانک مرکزی و اثرگذاری این نهاد در سیستم بانکی کشورمان نیز به جام جم آنلاین گفت: در شرایط فعلی مدیرانی که در بانک مرکزی فعالیت می‌کنند درعین‌حال که بانک مرکزی استقلال ندارد فسادهای گسترده‌ای انجام داده‌اند، به همین دلیل نباید فعلاً از استقلال سخن گفت، مگر اینکه ابتدا ساختار را موردبررسی قرار داده و اصولی تغییر دهیم.
حکیمی پور اظهار کرد: در شرایط فعلی دادن استقلال به بانک مرکزی ریسک بالایی دارد چون متولی اجرای سیاست‌های پولی کشور امروز نمی‌تواند این نقش را به‌خوبی ایفا کند مگر اینکه دولت ساختار فعلی را همان‌طور که قبلاً اشاره شد تغییر دهد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: سیاست‌ها و مدیریت اشتباه بانک مرکزی باعث شد نرخ ارز غیرقابل‌تصور افزایش داشته باشد که می‌تواند نگرانی‌های عمده‌ای برای اقتصاد ایران به ارمغان آورد و این اتفاق دقیقه بیانگر این نکته است که در اتاق‌های فکر موجود افراد حرفه‌ای دعوت نشده و نمی‌شوند. به‌عنوان‌مثال هنوز ارتباط مناسبی میان بانک مرکزی و وزارت اقتصاد نیست.

عماد عزتی / جام جم آنلاین