ارز در تله تلگرام

البته این آشنایی نه به این خاطر است که مردم هم صراف یا دلال شده‌اند، بلکه به این خاطر است که جو روانی ناشی از تغییر قیمت‌ها به واسطه برخی رسانه‌ها به مردم رسیده و مردم هم ناگزیر از اطلاع پیدا کردن، شده‌اند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند جلوی این بی‌ثباتی روانی را بگیرد ورود رسانه‌های اصلی به جریان اطلاع‌رسانی است، در صورتی که رسانه‌های رسمی برای دور شدن از برچسب‌هایی که از سوی مسؤولان روانه آنها می‌شود، سعی می‌کنند سکوت کنند و در این شرایط است که سودجویان و آنهایی که دنبال ماهیگیری از آب گل‌آلود هستند، وارد زمین می‌شوند و با افکار عمومی بازی می‌کنند.

دیگر در این روزها بر کسی پوشیده نیست که کشور به دلایل مختلف با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند و بحران ارزی هم این مشکلات را تشدید می‌کند، اما مشکل آنجاست که رسانه اطلاع‌رسانی به موقع ندارد و سکوت می‌کند. افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر تبدیل به یکی از سوژه‌های جدی در میان رسانه‌ها بویژه شبکه‌های اجتماعی شده و کاربران علاوه بر ابراز نگرانی درباره این افزایش قیمت و شوخی با این رشد قیمت، مطالبات خود را مطرح می‌کنند. مطالباتی که به نظر می‌رسد بخشی از آن با همت مدیران و همراهی مردم قابل برطرف شدن است و در سخنان رهبر انقلاب نیز بارها به این مساله تاکید شده که ریشه بسیاری از مشکلات در درون است و با کاری بی‌وقفه می‌توان آنها را مرتفع کرد.

قیمت‌های بی‌سند

اما وقتی کمی از صحنه اتفاقات دلاری این روزها فاصله می‌گیریم، نتایج جالبی به چشم می‌آید. کانال‌هایی در تلگرام فعالیت و قیمت لحظه‌ای دلار را منتشر می‌کنند که فعالیت‌ها و نحوه انتشار خبرشان تا حدودی مشکوک به نظر می‌آید. مشکوک از این نظر که در یک مورد این کانال‌ها، که تعدادشان کم هم نیست، در روزهایی که هیچ اعلام قیمتی از سوی مراجع رسمی وجود ندارد قیمت اعلام می‌کنند در حالی که قیمت دلار در روزهای تعطیل (بخصوص تعطیلی‌های جهانی) اعلام نمی‌شود و خیلی قیمت‌ها دقیق نیست. اما این کانال‌های تلگرامی بدون استناد به منبع و مرجع رسمی اعلام قیمت ارز، دست به اطلاع‌رسانی لحظه‌ای از نوسانات بازار ارز می‌زنند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که هیچ نظارتی روی فضای تلگرام وجود ندارد و دو نرم‌افزار فرعی (هاتگرام و تلگرام طلایی) هم تعیین تکلیف نشده و مشغول فعالیت هستند. پیش از این هم بارها از سوی شورای عالی فضای مجازی ضرب‌الاجلی برای تعیین تکلیف نرم‌افزارهای جایگزین تلگرام اعلام شده بود، اما ظاهرا با دستور رئیس قوه قضاییه این ضرب‌الاجل بی‌اثر شده و همچنان این نرم‌افزارها فعالیت می‌کنند و اینترنت بدون فیلتر برای آنها فراهم است، در صورتی که طبق آمار منتشر شده، پس از آغاز فعالیت این نرم‌افزارها نمودار کوچ به پیام‌رسان‌های داخلی با افت روبه‌رو شد، پس می‌بینیم که یک بام و دو هوا در برخورد با تلگرام و نرم‌افزارهای فرعی، زمینه بازنشر اخبار دروغ در این پیام‌رسان را تشدید کرده است.

# مراقب- باشیم

فعالان فضای مجازی هم در واکنش به مطالبی که فضای ملتهب را تقویت می‌کرد واکنش نشان دادند و خواستار بازی نکردن در زمین دشمن شدند. کاربران توصیه می‌کردند که اسیر و عامل جوسازی‌های کاذب رسانه‌ای در خصوص قیمت ارز نشویم. این در حالی بود که ظاهرا قیمت دلار در فضای بازار آزاد (که البته دلال‌ها هم در آن نقش زیادی دارند) شاید 17، 18 هزار تومان است، اما قیمتش در بازار ثانویه که بالغ بر 80 درصد معیشت مردم هم در آن شکل می‌گیرد، چیزی در حدود 9000 تومان است که اتفاقا قابلیت مدیریتی زیادی هم دارد. کاربران شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌هایی نظیر «مراقب باشیم» سعی می‌کردند دعوت کنند تا کاربران زمینه تقویت فضای ملتهب را فراهم نکنند. دامن نزدن به اخبار کاذب کمبود مواد غذایی و مصرفی مردم، مکمل پازل جنگ رسانه‌ای دشمن برای برهم‌زدن آرامش روانی جامعه و ایجاد قحطی کاذب و مصنوعی هم با هشتگ «قحطی» منتشر شد تا کاربران ناآگاه هم نادانسته وارد زمین بازی رسانه‌ای دشمن نشوند. به نظر می‌رسد ماجرای اخبار کذب در شبکه اجتماعی جدی‌تر از این است که فلان اظهار نظر شخصیتی مشهور، تکذیب یا تایید شود، بلکه حالا کاملا روی موضوعاتی که با زندگی مردم ارتباط تنگاتنگی دارد تمرکز کرده‌اند و با انتشار اخبار جعلی و بازی‌های رسانه‌ای می‌خواهند فضای روانی جامع را به آشوب بکشند. با مرور اخباری که در کانال‌هایی که معلوم نیست چه کسانی پشت آنها نشسته‌اند متوجه می‌شویم که یکی از عوامل اصلی اخبار کاذب در حوزه دلار هستند. در بخش اطلاعات یکی از این کانال‌ها نوشته «قیمت آنلاین ارز، طلا، خودرو، موبایل و اخبار اقتصادی/ با ما بروز باشید / در درج قیمت‌ها هیچ‌گونه دخل و تصرفی نداریم و مستقیما از بازار ارائه می گردد» اما روشن نیست این بازار دقیقا کجاست و ملاک این قیمت‌ها چیست؟

نوسان‌سازی با تلگرام

این کانال‌ها که در فضای تلگرام مشغول فعالیت هستند با انتشار رقم‌هایی عجیب و غریب و نوسان‌دار نشان دادن بازار ارز در واقع بار زیادی از بازی رسانه‌ای در پازل کسانی که می‌خواهند آرامش مردم را برهم بزنند را بر دوش می‌کشند. برای نمونه در روزی که دلار زیر 16500 تومان بود و صرافی‌ها با این قیمت دلار به فروش می‌رساندند، این کانال‌ها از قیمت‌های بالای 17 هزار تومان خبر می‌دادند و سعی می‌کردند با این کار مردم را نسبت به صرافی‌ها هم بی‌اعتماد کنند. در صورتی که صرافی‌ها «عاشق چشم و ابروی کسی نیستند» که بخواهند چوب حراج بر سرمایه خود بزنند و ارز را ارزان تراز قیمتی که در بازار خرید و فروش می‌شود، به فروش برسانند، علاوه بر این اگر گذرتان به صرافی‌ها افتاده باشد احتمالا دیده‌اید که حین فروش باز هم قیمت را تلفنی از بانک مرکزی پرس‌وجو می‌کنند و به‌ عبارتی قیمت‌هایشان لحظه‌ای به روز می‌شود.

اگر جستجویی در تلگرام کنید با کانال‌های بسیاری روبرو می‌شوید که به صورت لحظه‌ای قیمت منتشر می‌کنند و مخاطبان نسبتا بالایی هم دارند و این نشان می‌دهد که مردم به آنها اعتماد کرده و حاضرند امنیت روانی خود را هزینه کنند تا اطلاعات لحظه‌ای (ولو دروغ) کسب کنند. در حالی که این کانال‌ها با آمیختن راست و دروغ بهم سعی می‌کنند اعتماد غیرواقعی ایجاد کنند در صورتی که در عمل اخبار کذب جانمایه مطالب و محتوای این کانال‌ها است.

حسام آبنوس

رسانه