بیکاری پنهان بلای جان اقتصاد ایران شده است

به گزارش جام‌جم آنلاین، این درحالی است که اگرچه برخی از آمارهای اقتصادی روند مثبتی را نشان می‌دهند، اما واقعیت سفره مردم چنین نتیجه‌ای را نگرفته و به قول معروف مردم این بهبود اقتصادی را در سفره‌های خود نمی‌بینند. در این زمینه گفت‌وگویی با میثم موسایی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران داشتیم که در ادامه می‌خوانیم

چرا افزایش دوبرابری دستمزد کارمندان در سفره معیشتی آنها دیده نمی‌شود؟
قبل از اینکه بخواهیم مشخصا دراین زمینه پاسخ بگوییم لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که سبد معیشتی گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه کاملا با یکدیگر متفاوت است. درحالی که برای دستیابی به شاخص‌های آماری معمولا این سبد معیشتی یکسان دیده می‌شود. خوب حالا وقتی اعلام می‌کنیم دستمزدها طی دوره‌ای مشخص دوبرابر شده باید ببینیم سبد معیشتی هر یک از اقشار مورد نظر آیا کمتر از دوبرابر بوده یا اینکه بالاتر از این میزان قرار گرفته است. بطور کلی شاخص قیمت‌ها براساس شاخص‌های چند ماه اخیر آنقدر افزایش یافته که در برخی موارد حتی بیش از دوبرابر بوده است. بنابراین طبیعی است که نمی‌توانیم حرف از افزایش دستمزد کارمندان یا کارگران بزنیم. لازم است مشخصا بگوییم دستمزد اسمی افراد دوبرابر شده است که در زندگی واقعی مردم تاثیری ندارد.

تفاوت هزینه سبد معیشتی با افزایش دستمزد چه ارتباطی دارد؟
ارتباط آن کاملا مشخص است. به این ترتیب که اگر بگوییم دستمزدها مثلا 5 برابر شده ولی نرخ تامین کالاهای مورد نیاز سبد مایحتاج گروه‌ها 10 برابر شده باشد یعنی حقوق افراد مورد نظرمان نصف شده نه اینکه 5 برابر شده باشد. پس لازم است اگر می‌خواهیم درباره افزایش دستمزدها صحبت کنیم نرخ واقعی و حقیقی را مطرح کنیم نه اینکه با استفاده از نرخ اسمی افزایش حقوق مواردی را مطرح کنیم. پس در واقع این سبد هزینه‌های هر قشر از جامعه است که تعیین کننده خواهد بود.

منظور از نرخ اسمی و حقیقی دستمزدها چیست؟
به زبان ساده نرخ اسمی آن چیزی است که در آمارها مطرح می‌شود و نرخ حقیقی قدرت خرید آن میزان حقوق است. به عنوان مثال اکنون با درنظر گرفتن سخنان رئیس جمهور اگرچه حجم اسکناس داخل جیب کارمندان دوبرابر شده اما آیا واقعا این حجم اسکناس توان تامین نیازهای سبد معیشتی آنها را داشته یا خیر؟

تعدیل نرخ دستمزد می‌تواند در بهبود شرایط معیشتی بهبود ایجاد کند؟
در شرایط اقتصاد اصولی و منطقی بله اما در ایران با توجه به شرایط فعلی خیر، در اقتصاد ایران معمولا بعد از افزایش سطح قیمت‌ها دستمزدها، تعدیل ممکن است انجام شود. بنابراین فرد تازه وقتی دستمزدش تعدیل می‌شود با افزایش مجدد قیمت‌ها مواجه خواهد شد. پس همیشه سرعت تغییر قیمت‌ها بیش از سرعت تغییر دستمزدها خواهد بود. در نتیجه این افزایش در سفره مردم دیده نمی‌شود.

راهکار پیشنهادی شما برای مدیریت شرایط چیست؟
در این زمینه باید سبد معیشتی اقشار مختلف مردم متناسب با نیازهای آنها مورد بازنگری قرار گیرد و براساس کالاهای آن سبد افزایش‌های دستمزدی مد نظر قرار گیرد. پس به زبان ساده باید افزایش حقوقی را مد نظر داشته باشیم که توان تامین نیازهای آن سبد مورد نظر را داشته باشد. حالا ممکن است افزایش دستمزد بیشتر از نرخ تورم باشد یا اینکه کمتر بشود مهم توان تامین کالاهای سبد مورد نظر است. به این ترتیب اگر کالاهای سبد مورد نظر تامین شد و بازهم باقیمانده حقوقی داشتیم می‌توانیم بگوییم حقوق افزایش یافته است. البته نکته دیگر هم افزایش بهره‌وری و تولید کشورمان است.

بهره‌وری و تولید چه نقشی در قدرت خرید مردم دارد؟
ببینید، مسئله اصلی این است که باید تولید و بهره‌وری افزایش داشته باشد، چون تامین حقوق بالای کارگری که بهره‌وری ندارد، منطقی نیست. امروز در کشورمان به دلیل بیکاری پنهان بسیار بالا، بهره‌وری نیز خیلی پایین است. به این معنی که یک نفر کار می‌کند 5 نفر می‌خورند. براین اساس من معتقدم نزدیک به 70 درصد جمعیت کشور در واقع بیکار هستند. حالا نکته اینجاست که وقتی بهره‌وری نداریم دولت حقوق بدون تولید می‌پردازد که مستقیم به افزایش تورم منجر خواهد شد. یعنی شرایطی که امروز در آن قرار گرفته‌ایم. درحالی که اگر بهره‌وری بالا باشد اگر دولت افزایش دستمزد ایجاد می‌کند به ازای آن کالا در بازار موجود است و خبری از تورم نیست.

آیا مثالی در این زمینه دارید؟
بله، دولت در شرایط فعلی به نهادهایی بودجه بسیار زیادی جهت پرداخت حقوق تخصیص می‌دهد که هیچ حاصل اقتصادی برای کشورمان ندارند و در واقع بهره‌وری آنها صفر است و فقط حقوق دریافت می‌کنند. به این ترتبی افزایش تورم و قیمت‌ها ایجاد می‌شود که مستقیم مردم باید بار سنگین آن را متحمل شوند. به این ترتیب افزایش دستمزدها نتیجه تورمی است که نسل آینده باید بپردازد. حالا سئوال اینجاست که آیا نسل آینده می‌تواند این هزینه را بپردازد یا اینکه به اصطلاح کلاه به کلاه می‌کنیم؟ برای بهبود شرایط باید اراده‌ای جدی داشته باشیم که ظاهرا هنوز این اراده دیده نمی‌شود. این نتیجه عملکرد ماست که باید بپذیریم که بهتر از این نمی‌توانیم نتیجه بگیریم.

عماد عزتی - جام جم آنلاین