کشف دریاچه‌ای از آب مایع زیر سطح مریخ

شامگاه چهارشنبه سوم مرداد 97 بود که دانشمندان اروپایی اعلام کردند مدارگرد مارس اکسپرس سازمان فضایی اروپا دریاچه‌ای از آب مایع در عمق 1.5 کیلومتری از سطح مریخ کشف کرده‌اند. این دریاچه به پهنای حدود 20 کیلومتر در ناحیه‌ای نزدیک به کلاهک‌های یخی قطب جنوب مریخ وجود دارد (تصویر پایین).

مدارگرد مارس اکسپرس این دریاچه نسبتا بزرگ را به کمک رادار پیشرفته خود موسوم به مارسیس کشف کرد.

به جرات می‌توان گفت کشف اخیر این مدارگرد، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اکتشاف مرتبط با بحث آب در سیاره سرخ است. دریاچه مریخی زیر لایه‌هایی از یخ و خاک مخفی شده و به‌نظر می‌رسد آب آن شور باشد.این نخستین‌بار است که دانشمندان با این حجم از آب مایع در مریخ روبه‌رو می‌شوند. پیش از این در مهر 1395، مدارگرد آمریکایی MRO توانسته بود در شیب یک دره در استوای مریخ، جریان‌های فصلی و محدودی از آب مایع را شناسایی کند. داده‌های کاوشگرهای قبلی مریخ نشان می‌دهد میلیون‌ها سال قبل رودخانه‌ها و دریاچه‌هایی از آب مایع در سطح این سیاره وجود داشته است. اما مریخ اکنون سیاره‌ای خشک است و در سطح آن هیچ جریان آب مایعی دیده نمی‌شود. با این حال در نتیجه کشف اخیر مارس‌اکسپرس امیدها برای یافتن دریاچه‌های آب مایع در مناطق دیگر مریخ بیش از پیش تقویت شد و همین موضوع باعث شده دانشمندان به کشف نشانه‌هایی از حیات احتمالی در سیاره سرخ‌فام منظومه شمسی امیدوارتر باشند.

حال با کشف دریاچه زیرسطحی در مریخ این پرسش‌ها در ذهن دانشمندان وجود دارد که اصولا علت پیدایش چنین دریاچه‌هایی چیست؟ و چه عواملی باعث شده آب در این عمق از مریخ به حالت مایع وجود داشته باشد؟ از طرفی چگونه می‌توان در آینده این دریاچه‌ها را برای کشف حیات کاوش کرد؟

بدون‌شک با کشف اخیر، بخش مهمی از اهداف ماموریت‌های آینده مریخ، به یافتن دریاچه‌های مشابه در زیر سطح این سیاره معطوف خواهد شد و شاید کلید حل معمای پیدایش حیات در بستر یکی از این دریاچه‌ها نهفته باشد.

محمدرضا رضائی