مأموریت سرباز رویترز

آمریکا گفته است شرکت‌هایی که با ایران همکاری دارند باید تا چهارم نوامبر -زمان بازگشت تحریم‌های ضدایرانی واشنگتن که تحت برجام معلق شده‌اند، فعالیت خود را در ایران خاتمه دهند وگرنه از استفاده از سیستم مالی آمریکا محروم و احتمالا مجازات می‌شوند. همچنین واشنگتن اعلام کرده قصد دارد این تاریخ فروش نفت ایران را به صفر برساند و مشتریان نفت ایران باید به دنبال جایگزین باشند. همزمان با این تهدیدها یک عملیات موازی روانی نیز به جریان افتاد.

رویترز را باور کنید

بررسی اخبار منتشر شده از سوی خبرگزاری رویترز درحوزه اقتصاد ایران در بازه 40 روزه اول ماه ژوئن تا دهم جولای که حجم آن به بیش از 50 مورد می‌رسد نشان می‌دهد این خبرگزاری انگلیسی به طور مداوم خبرهایی از قطع همکاری شرکت‌های نفتی، کشتیرانی، بیمه‌ای و بانکی با ایران به پیروی از آمریکا منتشر کرده است. محور مشترک تقریبا تمام این خبرها درشت‌نمایی تاثیر تحریم‌های آمریکا و ذهنیت‌سازی منفی درخصوص وضعیت اقتصاد ایران بوده است.

ویژگی مشترک دیگر این خبرها این است که منبع بیشتر آنها افرادی هستند که از آنها به عنوان «منبع آگاه» که نخواسته نامش فاش شود یاد می‌شود. هیچ ملاکی برای صحت سنجی اظهارات این اشخاص وجود ندارد و در واقع این اخبار فقط از نظر خود رویترز موثق هستند. حتی بر فرض صحت داشتن آنها، مشخص است این روزها دبیران خبری و خبرنگاران رویترز سوژه یک خود را تحریم ایران قرار داده و برای این منظور دست به جست‌وجوی گسترده و بررسی آمارهای مختلف می‌زنند تا بلکه بتوانند با تهیه خبری منفی در خصوص ایران، آب به آسیاب دشمنان کشورمان بریزند.

رویترز در این بازه زمانی اخبار اختصاصی زیادی از خروج شرکت‌ها یا نگرانی آنها از حضور در ایران منتشر کرد. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به شرکت نفتی توتال، شرکت نفتی انی ایتالیا، خودروساز فرانسوی پژو، شرکت قطعات خودروی فرانسوی FIEV، شرکت کشتیرانی آلمانی هاپاگ لوید، شرکت کشتیرانی MSC، شرکت کشتیرانی Maersk و شرکت کشتیرانی CMA CGM اشاره کرد. این خبرگزاری همچنین به صورت خاص روی خرید نفت ایران توسط اروپایی‌ها و نیز ژاپن، کره جنوبی، هند و چین متمرکز شد.

صدای کره و هند هم در می‌آید

یکی از سوژه‌های رویترزی‌ها کاهش یا توقف خرید نفت کره جنوبی از ایران بود. کره جنوبی در پنج ماه اول سال، روزانه نزدیک به 296 هزار بشکه نفت از ایران خرید و بعد از چین و هند، بزرگ‌ترین مشتری آسیایی نفت ایران بود. رویترز از اول ماه جاری میلادی تا کنون در یک فاصله پنج روزه، چهار خبر با محتوای کاهش خرید نفت کره جنوبی از ایران منتشر کرد.

خبر اول در تاریخ دوم جولای با عنوان «واردات نفت کره جنوبی از ایران ممکن است در ماه سپتامبر به پایین ترین حد در سه سال گذشته برسد» منتشر شد که در آن مصاحبه این خبرگزاری با چهار منبع ناشناس در چهار شرکت کره‌ای خریدار نفت ایران آمده بود و می‌گفتند عمدتا از سفارش محموله‌های نفتی به ایران خودداری می‌کنند، در نتیجه ممکن است خرید نفت کره جنوبی از ایران در اواخر تابستان به حد پایینی برسد. خبر دوم روز سوم جولای با عنوان «در حالی که تحریم‌های آمریکا ضد ایران نزدیک می‌شوند، کره جنوبی به سمت شرکت قزاقستانی CPC می‌رود» منتشر شد که در آن به نقل از منابع ناشناس آمده بود کره جنوبی در پنج ماهه اول سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل، چهار برابر بیشتر از قبل از شرکت قزاقستانی CPC نفت خریداری می‌کند و این نشان می‌دهد این کشور احتمالا به دنبال جایگزین کردن نفت ایران با نفت قزاقستان است.

خبر سوم روز ششم جولای منتشر شد با عنوان «کره جنوبی خرید نقت ایران را در ماه جولای برای نخستین بار از سال 2012 متوقف می‌کند»، که در آن باز به نقل از سه «منبع آگاه» گزارش شد شرکت‌های پالایشگاهی کره جنوبی در ماه جاری میلادی برای نخستین بار طی شش سال گذشته هیچ محموله نفت و میعانات گازی از ایران بارگیری نخواهد کرد. خبر چهارم که همان روز یعنی ششم جولای با عنوان «پالایشگاه‌های نفت آسیا با جنگ تجاری آمریکا-چین و تحریم‌های ایران دست و پنجه نرم می‌کنند» منتشر شدکه به صورت غیرمستقیم به موضوع کره جنوبی می‌پرداخت و تکرار می‌کرد سئول تمام سفارش‌های نفت از ایران را قطع کرده است. اما به دنبال آن سفارت کره جنوبی در تهران با انتشار پیامی این خبرها را تکذیب و اعلام کرد خرید نفت کره جنوبی از ایران متوقف نشده است. در این پیام همچنین آمده است: «دولت کره در حال مذاکره با ایالات متحده برای معاف شدن از محدودیت در خرید نفت ایران است.» رویترز ماه گذشته خبر دیگری هم به صورت اختصاصی منتشر کرد تکذیب شد. روز 28ژوئن رویترز با خبری اختصاصی تحت عنوان «هند برای توقف خرید نفت از ایران آماده می‌شود» به نقل از منابع آگاه از موافقت هندی‌ها با خواسته آمریکا مبنی بر قطع تجارت نفتی با ایران خبر داد. اما طولی نکشید که وزیر نفت هند خبر قطع واردات نفت از ایران را تکذیب و اعلام کرد دولت این کشور صرفا براساس «منافع ملی» خود اقدام خواهد کرد.

هیاهو برای هیچ؟

پروپاگاندای پرحجم رویترز در خصوص وضعیت اقتصاد ایران وقتی معنادار تر جلوه می‌کند که بدانیم در این مدت تغییر قابل توجهی در وضعیت فروش نفت ایران ایجاد نشده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان روز یکشنبه گفت تغییری در تولید و صادرات نفت خام ایران حاصل نشده و ایران طرح‌هایی برای جلوگیری از کاهش فروش نفت خود در دست دارد که با موفقیت در حال اجراست‌. شدت فعالیت رویترز به حدی بود که مقامات کشورمان هم زبان به شکایت گشودند. ظریف وزیر امور خارجه ایران در جمع فعالان اقتصادی بخش خصوصی گفت: این روزها خبرگزاری رویترز حدودا روزی 50 خبر دروغ در مورد اقتصاد ایران تولید می‌کند. یک گروه مشخص توسط یک کشور همسایه مورد حمایت مالی قرار گرفته‌اند و این گروه وظیفه دارد این اخبار را پخش کند و به نحوی مطرح سازد که گویی همه دنیا دارند از ایران خارج می‌شوند.

رویترز و دیپلماسی رسانه‌ای غرب

فعالیت این روزهای رویترز، یادآور سال 2011 است. در آن زمان با اوج گرفتن فشار اقتصادی آمریکا ضد ایران، رویترز همگام با دولت‌های غربی وظیفه بستن روزنه‌های ایران برای خنثی کردن تحریم‌ها را به عهده گرفت. در آن دوران، رویترز وظیفه داشت با انتشار جزئیات همکاری شرکت‌ها با ایران در حوزه نفت، پتروشیمی، کشتیرانی، بانکی و غیره، علیه این شرکت‌ها جنگ روانی به راه بیندازد. با بازگشت دوباره تحریم آمریکا، رویترز دوباره دست به کار شده است. در یکی از آخرین نمونه این اقدامات، رویترز در یک گزارش ویژه آب و تاب دار با حجم 2500 کلمه نوشت براساس اطلاعات پایگاه داده محرمانه دولت کومور ـ که مشخص نیست این خبرگزاری مستقل چگونه به آن دسترسی پیدا کرده ـ تعدادی از مدیران ایرانی بین سال‌های 2011 تا 2013 پاسپورت کومور را خریداری کرده‌اند تا احتمالا از آن برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کنند. خبری که بلافاصله از سوی مقامات ایرانی تکذیب شد‌. جالب توجه این‌که سایر بنگاه‌های خبری غربی ازجمله آسوشیتدپرس یا خبرگزاری فرانسه چنین نقشی را برعهده نگرفته‌اند‌. اینها نشان می‌دهد احتمالا دولت آمریکا در چارچوب دیپلماسی رسانه‌ای خویش وظایف خطیری را به دوش رویترز گذاشته است .

علیرضا هاشمی