تاناکورای اتاق عمل

ماجرا به یک بخشنامه مربوط می‌شود، یک دستورالعمل که پیگیری‌های ما نشان داد با این‌که چند روز پیش نوشته و حتی ابلاغ شده ولی به دلایلی برگشت خورده تا اصلاح شود.

معاونت درمان وزارت بهداشت البته به خاطر برخی مصلحت‌اندیشی‌ها نسخه‌ای از این بخشنامه را در اختیار ما قرار نداد ولی با این حال از روی آنچه تا به حال رسانه‌ای شده می‌شود حدس زد از این به بعد اتاق‌های عمل بیمارستان‌ها خبرساز خواهند بود.

این بخشنامه از مراکز درمانی می‌خواهد در اتاق‌های عمل، لوازم یکبار‌ مصرف را کنار بگذارند و به جایشان از لوازم چند بار مصرف یا به قول مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی از «ری یوز اِبل»‌ها استفاده کنند. با این‌که قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت سعی دارد با این استدلال که کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز سال‌هاست از لوازم پزشکی چند‌بار مصرف استفاده می‌کنند، به این بخشنامه مشروعیت ببخشد ولی واقعیت این است که سوءمدیریت‌ها، جیب‌های خالی‌تر شده مردم، کفگیر به ته خورده بیمه‌ها و دست‌های تهی بیمارستان‌ها پشت پرده این بخشنامه است.

این را می‌شود از حرف‌های بهزاد کلانتری، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی وزارت بهداشت بخوبی درک کرد که گفته است دلیل اجرای این بخشنامه این است که بار اضافی به بیماران و بیمه‌ها تحمیل نشود.

اما این بخشنامه که ظاهرا هدفش خیر و صلاح مردم و صرفه‌جویی در هزینه‌هاست صدای عده‌ای را بلند کرده نه لزوما به این دلیل که این عده، خیرخواه مردم و کشور نیستند بلکه به این علت که شاید آن چیزی که ابتدا در بخشنامه وجود داشته و حالا رفته است تا اصلاح شود، ‌آن چیزی نیست که مسئولان به ما رسانه‌ها می‌گویند.

ردپای نقدها به بخشنامه وزارت بهداشت را ما درگفته‌های بهزاد کلانتری یافتیم که می‌گفت این‌که گفته می‌شود استفاده مجدد از وسایل یکبار مصرف به بیمارستان‌ها ابلاغ شده موضوع غلطی است. او می‌گوید آنچه که ابلاغ شده کنار گذاشتن لوازم یکبار مصرف گران و استفاده از وسایل پزشکی نیمه‌حیاتی و تجهیزات جانبی بیمارستانی است که قابلیت فرآوری مجدد دارند نه چیز دیگر.

ولی آنهایی که نگران و دلواپس‌اند بخشنامه اخیر وزارت بهداشت را همانگونه که فهمیده‌اند تفسیر می‌کنند و با این توضیحات دلشان گرم نمی‌شود. شاید این‌که به ما گفته شد بخشنامه در حال اصلاح شدن است نیز از همین جا آب بخورد.

نگران‌ها و خوشحال‌ها

نگران‌ها، نگران گسترش عفونت‌های بیمارستانی‌اند، آدم‌هایی مثل مسعود مردانی، متخصص شناخته‌شده عفونی که درگفت‌وگو با فارس، هم هشدار می‌دهد که نیروی انسانی کارآزموده برای استریل کردن وسایل جراحی در همه بیمارستان‌ها در دسترس نیست و هم نهیب می‌زند که در جراحی‌هایی مثل ارتوپدی، مغز، قلب و انواع پیوندها چون احتمال بروز عفونت ثانویه بسیار زیاد است، یک اشتباه کوچک ممکن است عواقب زیادی برای بیمار داشته باشد. او حرفش را در این جمله خلاصه می‌کند که حذف وسایل یکبار مصرف در اتاق‌های عمل به صلاح نیست.

یک کارشناس تجهیزات پزشکی نیز به این خبرگزاری گفته است که شاید صرفه‌جویی از مزایای اولیه و کوتاه‌مدت این ابلاغیه باشد ولی عواقب بلندمدت استفاده مجدد از وسایل پزشکی اتاق عمل، هزینه‌های مضاعفی همچون عفونت بیمارستانی را به مردم و کشور تحمیل می‌کند.

در نقطه مقابل این دلواپسی‌ها و هشدارها اما مسئولان وزارت بهداشت ایستاده‌اند که نگران همه چیز هستند بجز عفونت‌های بیمارستانی حاصل از اجرای این بخشنامه. بهزاد کلانتری گفته است استفاده از وسایل چند بار مصرف منابع علمی دارد و سبب عفونت بیمارستانی نمی‌شود و جان‌بابایی نیز اضافه کرده است تجهیزات پزشکی قابل فرآوری مجدد با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده استریل می‌شوند و جای نگرانی نیست.

ما نیز که با دکتر طولابی از جراحان عمومی کشور صحبت کردیم او نه‌تنها نگرانی نداشت بلکه خوشحال بود که با اجرای این بخشنامه از هدررفت پول‌هایی که با فروش نفت و آن هم با زحمت به دست می‌آید، جلوگیری خواهد شد. برعکس، او دلخور است از بخشنامه‌ای که سال‌ها پیش ابلاغ شد و در آن وزارت بهداشت، مراکز درمانی را مکلف به استفاده از تجهیزات یکبار مصرف کرد، تجهیزاتی که به اذعان وی بسیار گران است و عمدتا وارداتی و برای خرید هر کدامشان 30، 40 بشکه نفت باید فروخت. طولابی نگران عفونت‌های بیمارستانی نیز نیست و از ما می‌پرسد فکر می‌کنید ست‌های جراحی که سال‌هاست در اتاق‌های عمل استفاده می‌شود مال چه زمانی است و خودش پاسخ می‌دهد که قبل از انقلاب.

صرفه‌جویی‌های خودجوش

با این‌که حالا ما مانده‌ایم حق با چه کسی است و حرف کدام گروه را باید پذیرفت، خبرها از گوشه و کنار کشور حاکی است تنگناهای مالی و سوءمدیریت‌هاسبب شده تا مراکز درمانی بدون این‌که بخشنامه‌ای برایشان صادر شود فقط برای فرار از مشکلات به صورت خودجوش به استفاده چندباره از وسایل حتی یکبار مصرف روی بیاورند چه رسد به تجهیزات چندبار مصرف. یکی از پرسنل درمانی که در بخش آنژیوگرافی مشغول است به ما گفت که مدت‌هاست از استندهای یکبار مصرفی که برای بالن‌گذاری مصرف می‌شود چندباره استفاده می‌شود و یک پمپیست جراحی قلب نیز به ما گفت که برخی وسایل یکبار مصرف اتاق عمل مثل اکسیژناتور آن قدر کمیاب شده که به خاطرش عمل‌های جراحی یکی پس از دیگری لغو می‌شود.

با این‌که مردانی صرفه‌جویی به این سبک و سیاق را نمی‌پسندد و می‌گوید به جای این کارها باید جلوی اختلاس‌گران و مفسدان اقتصادی را گرفت ولی آنچه را که نمی‌شود انکار کرد اوضاع نابسامانی است که واضح و ملموس در مراکز درمانی کشور درجریان است. حالا نتیجه این وضع بر سلامت مردم چه می‌شود باید منتظر بود و دید که کی صدایش بلند می‌شود.

مریم خباز - گروه جامعه جام جم