اخاذی تحت وب!

هویت پنهانی با چالش اجتماعی

لیلا اسماعیلی، کارشناس ارشد روان‌شناسی می‌گوید: از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی که باعث جذابیت‌شان شده این است که افراد می‌توانند بدون این که هویت واقعی‌شان را معرفی کنند، مطالبی را بنویسند و افشا کنند. این موضوع تاثیر زیادی در نفوذ شبکه‌های اجتماعی بین افراد مختلف داشته است. هویت مجازی چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟ این پرسش مهمی است که روان شناسان سایبر و جامعه شناسان عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطی، در بررسی و کاوش‌هایی در خصوص جامعه اطلاعاتی دنیای ما، به آن توجه دارند و می‌کوشند پاسخ‌ها و راه‌حل‌هایی برای معضل هویت مجازی و کارکردهای منفی که به همراه دارد، ارائه کنند. هویت مجازی، همان پروفایل شماست که سبب می‌شود شخصیت شما در سرزمین مجازی، شکل بگیرد و براساس شاخص‌های آن، به تعامل با دیگر کاربران روی بیاورید.

وی معتقد است: رشد فزاینده جرایم اینترنتی توسط کلاهبرداران و شکل گیری پروفایل‌های جعلی در شبکه‌های اجتماعی، یکی از نشانه‌های آشکار توسعه هویت‌های مجازی جعلی در دنیای امروز است که خطری برای آینده اینترنت محسوب می‌شود. جامعه اطلاعاتی (Information society) امروز روزگار ما، با هویت‌های مجازی ساخته شده که بعضا، رفتار تخریب‌کننده دارند. هویت مجازی شما، می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت و هویت واقعی شما در دنیای واقعی هم تأثیر بگذارد. افراد در فضای مجازی می‌توانند ناشناخته بمانند و هویت حقیقی خود را پنهان کنند. این امر از سویی برای حفظ حریم خصوصی حقیقی افرادی که در اینترنت برای خود هویت مجازی ساخته‌اند، مناسب بوده و خطری آنها را تهدید نخواهد کرد. اما از سوی دیگر همین افراد می‌توانند تهدیدی برای دیگر کاربران اینترنتی باشند؛ چرا که افراد با هویت ناشناخته می‌توانند با آسودگی در فضای وب تخلفات بسیاری را مرتکب شوند. یکی از این تخلفات، نقض حریم خصوصی دیگران است.

اسماعیلی افزود: یکی از نگرانی‌های کنونی، آشنایی افراد با سبک‌های مختلف زندگی یکدیگر و بده‌بستان‌های فرهنگی در فضای مجازی است که بعضی از آنها با فرهنگ جامعه ما مغایرت دارند و موجب آسیب‌های اجتماعی نو پدید می‌شوند که نمودهای اجتماعی حاصل از آن رفتارهایی نگران‌کننده است. بسیاری از آسیب‌های اجتماعی که امروزه در شبکه‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهند در مناسبات اجتماعی و بستر جامعه ریشه دوانده و فضای این شبکه‌ها سبب برون‌ریزی و آشکار شدن این کنش‌ها می‌شود. بنابراین آسیب‌های اجتماعی در زیر پوست جامعه ما وجود دارد و حضور شبکه‌های اجتماعی سایبری فقط باعث اشکار شدن این کنش‌ها شده‌اند به طوری که براحتی در این فضاها شاهد شایع‌شدن بسیاری از رفتارهای ضداجتماعی هستیم.

این روان‌شناس معتقد است: در فضای مجازی نمی‌توان به جنسیت افراد اعتماد کرد، چون ممکن است به دلیل کتمان از سوی شخص مقابل، اطلاعات شما مورد سرقت قرار گیرد. یکی از مهم‌ترین سوء استفاده‌ها در فضای مجازی مربوط به کتمان جنسیت است که زمینه اخاذی از سوی طرف مقابل را فراهم می‌کند. زمانی که هویت افراد در فضای مجازی مخفی می‌ماند، ارتکاب جرایم آغاز می‌شود.

هویت ما مهم است

اسماعیلی ادامه داد: همان اندازه که هویت ما در زندگی واقعی اهمیت دارد، در فضای مجازی نیز مهم و نیازمند حفاظت است.مشخصه‌هایی مانند اثر انگشت، نام و نام خانوادگی و ... که ما را نسبت به دیگران متمایز می‌کند جزو هویت ما محسوب می‌شود و باید از آن مراقبت کنیم. در فضای مجازی گاهی جابه¬جایی هویت و استفاده از هویت دیگران آسیب‌هایی به همراه دارد. از طرفی می‌توان گفت هویت در فضای مجازی باید منطبق بر واقعیت باشد؛ چرا که ما در فضای مجازی با افرادی سر و کار داریم که در واقعیت نیز با آنها در ارتباطیم. اما گاهی شرایطی وجود دارد که ممکن است هویت واقعی دردسر ساز شود برای مثال دختران جوان با هویت اصلی خود درگیر مزاحمت شوند. گاهی می‌بینیم افراد زمانی که با جنسیت واقعی خود در فضای مجازی حضور پیدا می‌کنند زیادی جدی گرفته نمی‌شوندو نمی‌توانند به اهداف خود که گاه برقراری ارتباط مناسب با دیگران است دست پیدا کند .

این روان شناس افزود: گاهی دیده می‌شود کاربران موردسوء استفاده از سوی کاربران جنس مخالف در فضای مجازی قرار گرفته‌اند به همین خاطر تصمیم می‌گیرند حالا که قربانی شده‌اند، خودشان هم قربانی بگیرند به همین خاطر با جنسیتی غیر از جنسیت خود به عنوان یک کاربر در شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا می‌کنند و با شیوه‌های مختلف به فریب جنس مخالف یا گاهی حتی جنس موافق خود می‌پردازند و آنها را گرفتار جرایمی می‌کنند و زندگی این کاربران را به مخاطره می‌اندازند. ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در اولویت قرار دارد. پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم است. برای جلوگیری از از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها، والدین باید تا حدودی به فناوری‌های روز دنیا مسلط بوده و آگاه باشند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست . هنگامی‌که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می‌شود؛ بنابراین چنانچه خانواده‌ها نسبت به شیوه‌های جدید ارتباط فرزندان خود آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان جلوگیری
به عمل می‌آید.

اخاذی مرد زن نما در فضای مجازی

چندی قبل پلیس اصفهان در پیگیری یک پرونده با پسری دخترنما رو‌به‌رو شد. راز فعالیت او چندی پیش با شکایت پسرانی جوان در پلیس فتای استان اصفهان فاش شد. تحقیقات پلیسی از شاکیان نشان می‌داد که آنها در تلگرام با فردی ناشناس که خود را دختری جوان به اسم محبوبه معرفی کرده، آشنا شده‌اند و برای ادامه این آشنایی تصاویر خصوصی خود را برای او ارسال کرده‌اند. تحقیقات از این شاکیان نشان می‌داد با گذشت چند هفته از ارتباط آنها با آن دختر جوان، او وانمود می‌کرده تمایلی به ازدواج با آنها ندارد. بعدهم با تهدید به این که عکس‌های خصوصی آنها را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کند، از طعمه‌هایش اخاذی می‌کرد.

همین شکایت‌ها باعث شد ماموران جست‌وجو برای یافتن متهم فراری را آغاز کنند تا این که معلوم شد فرد اخاذ یک مرد است و با هویت زنانه و عکس‌های زنانه آنها را فریب داده و به اخاذی از پسران جوان دست زده است. متهم که پسری 21 ساله بود اعتراف کرد با اسامی و تصاویر مختلف زنانه در شبکه‌های اجتماعی پسران را به دام انداخته و از آنها اخاذی کرده است.

دام اینستاگرامی از مردان هوسران

در پرونده‌ای دیگر سه مرد زن‌‌نما با شکار مردان هوسران در اینستاگرام از آنها اخاذی می‌کردند.

اوایل اسفند سال گذشته، مردی با حضور در پلیس فتای شهرستان نور از دختری به اتهام اخاذی شکایت کرد. با تحقیق از شاکی مشخص شد وی در اینستاگرام با دختری آشنا شده و پس آن‌ که اعتمادش توسط وی جلب شده، عکس‌های خصوصی‌اش را برای او ارسال کرده اما دختر جوان پس از چند روز به دوستی با وی پایان داده و با ارسال پیام‌هایی تهدیدش کرده که باید به او پول بپردازد. زمانی که این تهدید را جدی نگرفته دختر جوان تعدادی از عکس‌های او را در اینستاگرام همراه مطالب غیراخلاقی منتشر کرده است. تحقیقات پلیس ادامه داشت تا این‌که افراد دیگری نیز با حضور در پلیس فتا شکایت‌هایی مشابه مطرح کردند.

بررسی‌ها نشان می‌داد همه به یک شیوه به دام افتاده‌اند و حتی برخی از آنها مجبور به پرداخت پول هم شده‌اند. در ادامه این جست‌وجو‌ها، ماموران سرنخ‌هایی به‌دست آوردند که نشان می‌داد سه مرد جوان به این اخاذی‌ها و انتشار تصاویر دست زده‌اند.

متهمان تحت تعقیب پلیس قرار گرفتند و چند روز پیش سه پسر جوان که با جا زدن خود به عنوان دختر مرتکب اخاذی شده بودند،در این پرونده دستگیر شدند. در بازرسی گوشی تلفن همراه متهمان، عکس‌های مردان دیگری کشف شد. مجتبی، امیرحسین و مصطفی اعتراف کردند با فعال کردن صفحه‌ای در اینستاگرام با نام و عکس‌های زنانه، پسران جوان را به دام انداخته و با به دست آوردن عکس‌های خصوصی‌شان از آنها اخاذی می‌کردند.

شیادی مرد زن‌نما در سایت همسریابی

این مرد با معرفی خود به عنوان زن، مردانی را که در سایت‌های همسر یابی به دنبال شریک زندگی خود بودند اغفال و از آنها اخاذی می‌کرد .

راز این اخاذی‌ها زمانی فاش شد که مرد جوانی با حضوردر پلیس فتای استان البرز شکایتی مطرح کرد مبنی بر این‌که از سوی مدیر یک سایت همسریابی در فضای مجازی اغفال شده و مورد اخاذی قرار گرفته است. با تحقیق از وی معلوم شد او از طریق یک سایت همسریابی که در فضای مجازی بارگذاری شده بود به دنبال شریک زندگی بوده که با دختری آشنا شده که از نظر شرایط اخلاقی و زندگی با هم تفاهم داشته‌اند.

پس از مدتی که از ارتباط اینترنتی بین مرد جوان و شریک اینترنتی‌اش گذشته، کاربر اینترنتی با ارسال ایمیلی از شاکی خواسته در صورت تمایل برای ملاقات حضوری با وی، 400 هزار تومان به حسابش واریز کند.

مرد جوان به زن جوان اعتماد کرده بود، 400 هزار تومان را به حساب مورد نظر واریز و طی تماس تلفنی از متهم می‌خواهد مکان و زمان قرارشان را مشخص کند که وی واریز وجه به حسابش را انکار کرده و تماس را قطع می‌کند.

ماموران با انجام کارهای اطلاعاتی و رصد فضای مجازی دریافتند متهم کسی جز یک مرد نیست که با معرفی خود به عنوان زن و راه‌اندازی سایت‌های همسریابی مردان جوان را اغفال و از آنها اخاذی می‌کند. متهم زمانی که بازداشت شد و در مواجهه حضوری با شاکیان قرارگرفت، اعتراف کرد با بارگذاری یک سایت همسریابی و معرفی خود به عنوان دختر با جلب اعتماد مردان جوانی که به دنبال شریک زندگی خود بودند آنها را فریب داده تا برای ملاقات با وی پولی بپردازند که با این ترفند موفق شده به کلاهبرداری‌های سریالی دست بزند.