سیزدهمین وعده؛ گل یا پوچ؟!

این خبر اما چندان به چشم نیامد و مورد اقبال دیگر رسانه‌ها و خبرنگاران قرار نگرفت، چراکه شمار وعده‌های مکرر افتتاح این خانه موزه که قرار است سرای هنرمندان و نویسندگان هم شود، از دست همگان خارج شده و کشدار شدن مرمت و تجهیز خانه موزه، باورپذیری وعده‌های گاه به گاه افتتاحش را سخت کرده است.

به گزارش جام‌جم، 48 سال از پایان عمر جلال و شش سال از سفر بی بازگشت نخستین بانوی نویسنده ایرانی می‌گذرد. سالروز تولد سیمین هم نزدیک است و 18 روز دیگر به آن باقی نمانده، شاید برای همین است که مسئولان فرهنگی شهرداری تهران به تلاش و تکاپو افتاده‌اند تا دست کم جشن میلاد خالق کوه سرگردان و «خانه موزه»‌ای را که هنوز از سرگردانی تصمیمات مسئولان و مجریان طرح رهایی نیافته، همزمان برپا کنند. این درحالی است که تغییر در مدیریت شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و روند مرمتی که خانه موزه سیمین و جلال تاکنون پشت سر گذاشته، افتتاح و بهره‌برداری آن در موعد اعلام شده را غیرقابل باور کرده و دست‌کم کارشناسان حوزه آثار و خانه‌های تاریخی چشم‌شان بابت عملی شدن این وعده آب نمی‌خورد. بر همین اساس فرزان رستمی‌فر، مدیر طرح و نظارت این پروژه به مهر گفته تصمیم شرکت توسعه برای افتتاح بنا، با توجه به تغییر مدیریت آن در روزهای پایانی سال گذشته هنوز عملی نشده و وی نیز به عنوان مشاور کماکان از منظر موزه آرایی و بهره‌برداری محتوایی این منزل را مهیای بهره‌برداری نمی‌داند.

با این همه امیر عبدالحسینی، معاون هنری سازمان فرهنگی شهرداری تهران بهره‌برداری بنا را در اختیار سازمان مطبوع خود دانسته و به مهر گفته اگر امور نهایی «خانه موزه» یعنی مباحث هویتی، تاریخی و چیدمان اشیا و تجهیز بنا، ساماندهی و تعیین تکلیف شود و کارهای خرد و ریز عمرانی هم به پایان برسد، امکان افتتاح این خانه که قرار است پاتوق نویسندگان شود، در 8 اردیبهشت و همزمان با تولد بانو سیمین زیاد است.

چشم‌مان آب نمی‌خورد

سجاد عسگری، دبیر کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران، اما به جام‌جم می‌گوید چشمش آب نمی‌خورد این خانه موزه به این زودی‌ها افتتاح شود و اگر هم قرار به افتتاح آن در 8 اردیبهشت ماه جاری باشد، به حتم افتتاحی سوری و فرمالیته و بدون کیفیت وافی و کافی خواهد بود که پس از چندی دوباره مجبور به بستن و از سرگیری مرمت و تجهیز آن خواهند شد.

عسگری تاکید می‌کند دیگر نه او و نه هیچ کس دیگری نمی‌تواند روی قول و وعده مسئولان و مجریان طرح افتتاح خانه موزه سیمین و جلال حساب کند، زیرا آخرین وعده‌ای که برای افتتاح این خانه در 18 اسفند سال گذشته داده شد، دوازدهمین باری بود که طی سه الی چهار سال گذشته وعده تجهیز و بهره برداری از آن اعلام شده و در عمل به سرانجام نرسیده است.

این فعال میراثی که یکی دو هفته پیش از عید، بازدیدی از خانه موزه داشته، از پایان مرمت آن روزها خبر می‌دهد، اما اضافه می‌کند که این خانه باوجود پایان مرمت، هنوز تجهیز و حتی آماده تجهیز نشده و نمی‌توان در چنین مکانی که نه نورپردازی و نه تابلوهای راهنما و راهنمای تور و نه سیستم گرمایشی و سرمایشی مناسب و... دارد، تنها با چیدن صرف اشیا و آثار مربوط، از آن بهره‌برداری کرد.

عسگری اختلافات مدیران شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران و شهردار سابق تهران و به دنبال آن تخصیص ندادن اعتبار برای مرمت و تکمیل طرح را یکی از دلایل عقب افتادن مرمت و تجهیز آن عنوان کرده و می‌گوید با این همه امروز درحالی مرمت بنا به پایان رسیده که تجهیز آن حداقل تا آخرین هفته و روزهای سال گذشته آغاز نشده بود و با توجه به تعطیلات نوروز و کندی کار در فروردین ماه بعید به نظر می‌رسد در روزهای باقیمانده با دقت و حساسیت تجهیز و آماده چیدمان وسایل و بهره برداری شود.

این مشکل هم دیده نشد

به عقیده دبیر کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران، یکی از مشکلات خانه موزه سیمین و جلال، فضای کوچک بناست و از آنجا که قرار شده این خانه پاتوقی برای نویسندگان و محفل‌های هنری فرهنگی باشد، در مطالعات «خانه‌موزه» جلال و سیمین آمده بود که خانه نیما و پلاک بعد از آن نیز به «خانه موزه» ملحق و فضای آن وسیع‌تر شود‌؛ درحالی که هنوز تکلیف خانه نیما که سال گذشته از ثبت ملی خارج شد، روشن نشده و تصمیم بزرگ‌تر شدن خانه سیمین و جلال هم ظاهرا و باوجود مطالعات انجام شده، اصلا دیده و پیگیری و اجرایی نشده است.

عسگری می‌گوید اگر سازمان میراث فرهنگی ما از قدرت اجرایی و تصمیم گیری بالایی برخوردار بود شاید می‌توانست تا حدی به اجرای درست و بموقع این‌گونه طرح‌ها کمک کند یا بر کار نهادهای اجرایی خریدار این گونه بناها نظارت بهتر و بیشتری داشته باشد تا امروز خانه‌های تاریخی تهران با انواع سرنوشت‌های نامعلوم و گاه تلخ و ناخوشایند مواجه نشوند، درحالی که چوب ضعف و بی پولی و گاه سیاسی بازی در سازمان میراث فرهنگی را امروز ده‌ها خانه و بنای تاریخی در این شهر و سایر شهرهای کشور می‌خورد.

پاتوق نویسندگان، سرگردان میان وعده‌ها

خانه سیمین و جلال که روزگاری پاتوق نویسندگان و اهل ذوق ایران بود، سال 1331 به دست جلال و در دزاشیب شمیران تهران ساخته شد. سال 90 و پس از فوت سیمین به وراثش رسید و در اردیبهشت سال 93 شهرداری آن را خریداری و وعده مرمت و تجهیز و بهره برداری از آن با کاربری خانه موزه را اعلام کرد. در سه سال گذشته وعده‌های مکرری برای بهره‌برداری از این خانه به مردم داده شد و در آخرین بار شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران و مدیرعامل سابق آن اعلام کرد که این مکان در نهایت تا هجدهم اسفند ماه (‌سالروز فوت سیمین) سال 96 افتتاح خواهد شد؛ وعده‌ای که باز هم به سرانجام نرسید تا در سال جاری دوباره وعده‌های سریالی افتتاح این خانه از سرگرفته شود. اما چرا با وجود ده‌ها خانه تاریخی این خانه اینقدر مهم است و همه چشم به راه تماشای آن. بدیهی است که خانه هر شخصیت مهمی چون جلال آل‌احمد و سیمین دانشور، به عنوان دو قصه‌نویس و روشنفکر روزگار خود، می‌تواند خانه مهمی تلقی شود. اما اهمیت خانه همسران قصه‌نویسی ایران، از چند لحاظ قابل بررسی است. اول این‌که آل‌احمد خود بنای این خانه را برافراشته است و از این رو که خانه‌ای است که به دست یک داستان‌نویس ساخته شده، اهمیت دارد.

دوم این‌که اینجا با این‌که خانه‌ای است با نزدیک به هفت دهه عمر، هر دو نویسنده را تا پایان عمر میزبانی کرده است؛ سال 1348 و سال 1390. از سویی محل رفت‌وآمد و پاتوق بزرگان بوده. جز اهالی ادبیات و روشنفکرها، امام موسی صدر و آیت‌ا... طالقانی، دو نفر از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ معاصر ایران محسوب می‌شوند که به این خانه رفت‌وآمد داشته‌اند و از همه اینها که بگذریم همسایگی خانه نیما؛ پدر شعر نوین فارسی در مجاورت خانه سیمین و جلال است.