تجهیزات هشداردهنده در هواپیمای ای‌تی‌آر

تجهیزات و ابزارآلات دقیق مختلفی برای تائید قابلیت پرواز یک هواپیما به صورت تجاری وجود دارد. ارزیابی و تشخیص این موارد در وهله نخست به عهده شرکت طراح و سازنده وسیله پرنده و سازمان‌های هواپیمایی کشور متبوع شرکت ذی‌ربط است. پیش از این که هواپیمایی بتواند فعالیت خود را در کشور دیگری آغاز کند، ملزم به تبعیت از قوانین و آیین‌نامه‌های داخلی کشور مقصد است. به همین منظور واحد مخصوصی در سازمان‌های هواپیمایی تمام کشورها و از جمله کشور ما وجود دارد که مسئول بررسی قابلیت پرواز هواپیمای تازه‌وارد و تعیین میزان ضریب ایمنی آن است.

هواپیمای حادثه دیده و تمام هواپیماهای فعال در شرکت‌های هواپیمایی مختلف، فارغ از نوع هواپیما و سن آنها، باید توانایی گذراندن ممیزی‌های مربوط به ایمنی پرواز سازمان هواپیمایی و واحدهای فنی هر شرکت هواپیمایی را داشته باشند. تفاوت در سیستم‌های کنترل و ناوبری، هیچ‌کدام نباید در تناقض با ایمنی پرواز قرار گیرند. در بسیاری از موارد این تجهیزات ضمن تفاوت در ظاهر، کارایی کاملا یکسانی دارد.

بجز ارتفاع‌سنج، سرعت‌سنج، تجهیزات ناوبری و دیگر تجهیزات مشابه که در تمام هواپیماها نصب شده و با استفاده از آنها می‌توان هواپیما را در مسیرهای مشخص ناوبری کرد؛ لوازم و ابزار بسیاری وجود دارد که صرفا جهت آگاهی بیشتر خلبانان از موقعیت نصب شده‌اند. یکی از مشهورترین و اصلی‌ترین سیستم‌های آگاه‌سازی خلبانان، سیستم هشدار مجاورت با زمین (GPWS) است. این سیستم به وسیله اطلاعات جغرافیایی از پیش طراحی شده که در مرکز داده آن ذخیره شده و در ضمن اطلاعات ماهواره‌ای، موقعیت هواپیما را نسبت به موانع طبیعی اطراف آن مشخص می‌کند و در مواقعی که هواپیما بیش از میزان تعیین شده برای مرکز کنترل سیستم به این موانع نزدیک شود، هشدارهای مختلف به منظور هدایت هواپیما به مسیر متفاوت توسط بلندگوهای نصب شده در کابین خلبان پخش می‌شوند. بدیهی است هواپیمای حادثه‌دیده نیز از وجود این سیستم بهره می‌برده و قطعا هشدارهای قبل از برخورد به خلبانان پرواز داده شده است. دلایل ناتوانی در واکنش به فرامین این سیستم، سوالی است که گروه بررسی سانحه باید پاسخ دهد.

یادآوری می‌شود نبود تجهیزات رادار در یک فرودگاه هیچ‌گاه ایمنی پرواز هواپیماها را زیر سوال نمی‌برد. هرچند وجود آن می‌تواند ضریب ایمنی پرواز را افزایش دهد. در سانحه اخیر طرح‌های پرواز برای هواپیماهای ورودی به فرودگاه یاسوج با این که بر اساس دستگاه کمک ناوبری بسیار قدیمی بنا نهاده شده و از دقت و ایمنی لازم برخوردار نیست، ولی حتی رعایت کمینه ارتفاع‌های اشاره شده در آنها نیز می‌توانست جلوی وقوع چنین اتفاقاتی را بگیرد. رعایت نکردن کمینه ارتفاع مجاز برای پرواز در آن منطقه نیز از دیگر سوالاتی است که باید منتظر بود و نتیجه بررسی‌های کارشناسان بر اساس اطلاعات جعبه سیاه را مشاهده کرد. چیزی که واضح است این که هواپیمایی با تجهیزات یاد شده و خلبانی استادی که سال‌ها در همین مسیر پرواز کرده، بدون اتفاق خاص و غیر قابل پیش بینی نمی‌توانسته چنین سانحه‌ای را به‌وجود آورد.

به عنوان یکی از کوچک‌ترین اعضای جامعه پرافتخار هوانوردی کشور، ضمن دعا برای آمرزش ارواح جان باختگان این حادثه تأسف‌بار، از پروردگار بزرگ صبر و آرامش برای بازماندگان را خواستارم.

خلبان محمدتقی امیرسام